„Blik 1976/Kunnir ættliðir í Eyjum og fleira Eyjafólk“: Munur á milli breytinga

Með þessum orðum var maður sá stundum einkenndur á dögum þeim, er danskt mál var áhrifaríkt í Vestmannaeyjabyggð og vald hins danska einokunarkaupmanns alls ráðandi í útveri því.<br>

[[Jóhann Bjarnasen (Kornhól)|Jóhann Bjarnasen]] (Bjarnason) var fæddur að Vatnsleysu í Viðvíkurhreppi í Skagafirði árið 1810.<br>

Mad. Sigríður J. Bjarnasen var fædd árið 1816 og var þannig sex árum yngri en eiginmaður hennar, Jóhann Bjarnasen verzlunarstjóri eða „factor“ eins og þeir voru jafnan titlaðir.<br>

Þessi hjón fluttust til Vestmannaeyja árið 1837. Þá hafði Jóhann Bjarnasen verið verzlunarþjónn á Skagaströnd nokkur ár hjá Pétri Duus, verzlunarstjóra þar, síðar kaupmanni í Keflavík.<br>

Þau voru þessi:

[[Sigurður Gísli Gunnar Bjarnasen|Sigurður Gísli Gunnar]], 6 ára.<br>

[[Jóhanna Sigríður Margrét Bjarnasen|Jóhanna Sigríður Margrét]], 3 ára. <br>

''[[Mynd:1976 b 117 A.jpg|thumb|250px|Sigurður Gísli Gunnar Bjarnasen verzlunarstjóri, gjaldkeri Skipaábyrgðarfélags Vestmannaeyja 1872-1879.]]''

N.N. Bryde kaupmanni  fannst honum bera siðferðileg skylda til að hjálpa hinum munaðarlausu börnum þeirra hjóna við fráfall beggja foreldranna. Hann bauðst til að kosta uppeldi þeirra að meira eða minna leyti og að öllu leyti framfærslu [[Sigurður Gísli Gunnar Bjarnasen|Sigurðar Gísla Gunnars]], sem var 9 ára, þegar hann missti föður sinn.<br>

Árið 1851 fermdi séra [[Jón Austmann|Jón J. Austmann]] að [[Ofanleiti]] Sigurð ''Gísla'' G.J. Bjarnasen. Hann þótti hinn efnilegasti unglingur, sem Bryde batt við miklar vonir um dyggilega þjónustu við verzlunarrekstur sinn í Vestmannaeyjum, þegar hann yxi að árum og getu.<br>

Ekki löngu eftir fermingu gerðist S. Gísli G.J. Bjarnasen verzlunarþjónn við [[Juliushaab|Juliushaabverzlunina]], þar sem C.L. Möller, fóstri hans var „factor“ eða verzlunarstjóri. Þá verzlun átti N.N. Bryde einnig, en rak hana með lepp, því að hver einokunarkaupmaður hafði ekki leyfi til að eiga nema eina verzlun á sama verzlunarstaðnum samkvæmt gildandi lögum, en tögl og hagldir vildi hann hafa um verðlag allt og enga samkeppni.<br>

Þegar S. Gísli G. J. Bjarnasen hafði starfað við verzlunina um nokkurt skeið, var hann sendur til Kaupmannahafnar til þess að nema verzlunarfræði.<br>

C.L. Möller verzlunarstjóri andaðist 7. júlí 1861. Þá var sonur N.N. Bryde orðinn þrítugur að aldri og orðinn meðstjórnandi verzlunarreksturs föður síns í Eyjum. Hann hét [[J.P.T. Bryde|Johan Peter Thorkelin Bryde]]. Síðar einvaldur einokunarkaupmaður í Vestmannaeyjum um árabil, eða fram um aldamótin.<br>

Pétur Benedikt Bjarnasen, bróðir S. Gísla G.J. Bjarnasen, lézt ungur að árum. Gerðist þá S. Gísli G.J. Bjarnasen verzlunarstjóri við [[Garðurinn|Garðsverzlun]] um sinn, þar til nýr verzlunarstjóri tók við þeim störfum. Það var [[Vilhelm Thomsen]], danskur maður.<br>

Og árin liðu. - Árið 1873 strauk [[Vilhelm Thomsen]], verzlunarstjóri, til Ameríku frá störfum sínum í Eyjum sökum sjóðþurrðar við Garðsverzlunina. Hann vissi sig við sjóðþurrðina riðinn. Tók þá S. Gísli G.J. Bjarnasen aftur við verzlunarstjórastörfum þar og var nú aftur verzlunarstjóri beggja verzlananna um átta ára skeið. En árið 1881 varð mikil breyting á högum þessa vel gefna og ötula verzlunarstjóra. Áfengisnautnin varð honum og fjölskyldu hans að falli.<br>

S. Gísli G.J. Bjarnasen, verzlunarstjóri, var talinn hæfileikamaður, hæglátur daglega og hugljúfi hvers manns. Þar gætti ekki hins kunna hroka margra „factoranna“ gagnvart snauðum almúganum í byggðarlaginu. Almenningur harmaði þau örlög hans að verða áfengisnautninni að bráð og tortíma þannig gæfu og gengi sjálfs sín og fjölskyldu sinnar. Hann var sviptur verzlunarstjórastöðunni árið 1881.<br>

Þannig vildi verzlunarstjórinn launa þeim góðu hjónum það, sem þau höfðu fyrir hann gert og verið honum, eftir að hann missti föður sinn árið 1845, þá níu ára. Eftir stöðumissinn fluttu hjónin úr [[Garðurinn|Danska-Garði]] og settust að með barnahópinn sinn í kofaræksni, sem stóð skammt vestur af [[Ottahús|Ottahúsi]] (áður [[Beykishús|Beykishúsi]] ([[Sigurður Breiðfjörð|Sig. Breiðfjörð]]) og síðast [[Jómsborg]]. Þarna var löngu síðar mótað torg og kallað [[Heimatorg]]. Það var svæðið sunnan og suð-vestan við [[Rafstöðin|Nýju rafstöðina]] í Eyjum, sem fór undir hraun í marzmánuði 1973. Kofaræksni þetta hét [[Pétursborg]] og var læknissetur Vestmannaeyja um miðja 19. öldina. Hús þetta fauk í austan stórviðri árið 1896.<br>

Eftir skamma dvöl í Pétursborg fluttu hjónin að [[Vilborgarstaðir|Vilborgarstöðum]] og settust að á einni Vilborgarstaðajörðinni og fengu einhver afnot hennar. En landbúnaður var heimilisföðurnum ekki tamur, svo að þau sáu sitt óvænna um að framfleyta sér og sínum þarna á [[Vilborgarstaðir|Vilborgarstöðum]].<br>