63.916
breytingar
„Blik 1965/Uppdráttarveizlur“: Munur á milli breytinga
Fara í flakk
Fara í leit
Blik 1965/Uppdráttarveizlur (skoða efni)
Útgáfa síðunnar 10. september 2010 kl. 19:58
, 10. september 2010ekkert breytingarágrip
m (Verndaði „Blik 1965/Uppdráttarveizlur“ [edit=sysop:move=sysop]) |
Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 4: | Lína 4: | ||
[[Ágúst Árnason|ÁGÚST ÁRNASON]]: | <center>[[Ágúst Árnason|ÁGÚST ÁRNASON]]:</center> | ||
<center>[[Mynd: 1965 b 32.jpg|400px|ctr]]</center> | |||
[[Mynd: 1965 b 33.jpg|350px|thumb|''Ágúst Árnason, kennari.<br> | [[Mynd: 1965 b 33.jpg|350px|thumb|''Ágúst Árnason, kennari.<br> | ||
| Lína 19: | Lína 20: | ||
<big>Þegar úti voru vorróðrar og Vestmannaeyjaferðir undir Eyjafjöllum, voru skipin dregin upp á land og gengið frá þeim varanlega, svo að um þau færi sem bezt til næstu vertíðar. Oft var þó eitthvað af julunum skilið eftir og enda eitthvert stórt skipið, ef hugsað yrði til Eyjaferðar að haustinu. — Ýsuhlaup kom þá tíðum fyrri hluta sláttar, og þótti illt að geta ekki notað sér það, þegar blíða var. Þá var skotizt út á morgnana snemma, því að annan tíma dagsins fiskaðist venjulega ekkert. Ekki gátu notað sér þetta nema þeir, sem nærri sjó bjuggu, því að slæmt þótti að eyða heilum | <big>Þegar úti voru vorróðrar og Vestmannaeyjaferðir undir Eyjafjöllum, voru skipin dregin upp á land og gengið frá þeim varanlega, svo að um þau færi sem bezt til næstu vertíðar. Oft var þó eitthvað af julunum skilið eftir og enda eitthvert stórt skipið, ef hugsað yrði til Eyjaferðar að haustinu. — Ýsuhlaup kom þá tíðum fyrri hluta sláttar, og þótti illt að geta ekki notað sér það, þegar blíða var. Þá var skotizt út á morgnana snemma, því að annan tíma dagsins fiskaðist venjulega ekkert. Ekki gátu notað sér þetta nema þeir, sem nærri sjó bjuggu, því að slæmt þótti að eyða heilum góðviðrisdögum frá heyskapnum. En þeir, sem bjuggu á sjávarbakkanum, gátu verið komnir til verka um dagmál eða að minnsta kosti um hádegi, þó þeir skryppu út með færisstúfana, og viðbúnir þó að fá í hlut 10—20 ýsur, stútunga og lýsur. <br> | ||
Venjulega voru uppdráttarveizlurnar (í Mýrdalnum, voru þær kallaðar hrófveizlur), haldnar í sláttarbyrjun, — laugardaginn í 13. og 14. viku sumars, því að undantekningarlaust voru þær haldnar á laugardegi. <br> | Venjulega voru uppdráttarveizlurnar (í Mýrdalnum, voru þær kallaðar hrófveizlur), haldnar í sláttarbyrjun, — laugardaginn í 13. og 14. viku sumars, því að undantekningarlaust voru þær haldnar á laugardegi. <br> | ||
Öllum hásetum, sem til náðist, höfðu áður verið gerð boð að mæta fram í „Sandi“ síðdegis hinn tiltekna dag, — og þótti flestum það hinn mesti gleðiboðskapur. Ekki var það þó af því, að fyrirhafnarlaust væri að koma stórskipunum upp á grös, sízt þar sem „gljáin“ var breið og blaut, eins og víða er í Landeyjunum og undir Fjöllunum. Í Mýrdalnum hins vegar er leiðin stutt. <br> | Öllum hásetum, sem til náðist, höfðu áður verið gerð boð að mæta fram í „Sandi“ síðdegis hinn tiltekna dag, — og þótti flestum það hinn mesti gleðiboðskapur. Ekki var það þó af því, að fyrirhafnarlaust væri að koma stórskipunum upp á grös, sízt þar sem „gljáin“ var breið og blaut, eins og víða er í Landeyjunum og undir Fjöllunum. Í Mýrdalnum hins vegar er leiðin stutt. <br> | ||
| Lína 28: | Lína 29: | ||
Ef setja þurfti til bæja vegna viðgerða, var sá setningur geymdur til haustsins og framkvæmdur á frosinni jörð. <br> | Ef setja þurfti til bæja vegna viðgerða, var sá setningur geymdur til haustsins og framkvæmdur á frosinni jörð. <br> | ||
Þegar hinum erfiða setningi var lokið og gengið hafði verið frá skipinu, tóku allir til hesta sinna. Sumir höfðu þá fataskipti áður að einhverju leyti, sérstaklega yngri mennirnir, sem þóttust þurfa að halda sér eilítið til. Þeir höfðu með sér verri föt við setninginn. Var svo stigið á bak, sprett úr spori og haldið til bæja. <br> | Þegar hinum erfiða setningi var lokið og gengið hafði verið frá skipinu, tóku allir til hesta sinna. Sumir höfðu þá fataskipti áður að einhverju leyti, sérstaklega yngri mennirnir, sem þóttust þurfa að halda sér eilítið til. Þeir höfðu með sér verri föt við setninginn. Var svo stigið á bak, sprett úr spori og haldið til bæja. <br> | ||
Oftast var uppdráttarveizlan haldin hjá formanninum, annars hjá einhverjum skipseigandanum, en þeir lögðu að sjálfsögðu til veizluföngin. Þau voru langoftast mjólkurgrautur með rúsínum og kanel (vellingur), hert og soðin langa með bræddri feiti, kartöflur og rófur, ef til voru, brauð og kökur, — einstöku sinnum hangikjöt, — hjá þeim, sem efnaðastir voru. Á eftir kom svo kaffi með lummum, að ógleymdu brennivíni eða „púnsi“, sem blandað var í stórum skálum, úr rommi, heitu vatni og sykri. Svo fékk hver sinn bolla og dró sig eftir björginni eftir vild. Gerðist þá jafnan glatt á hjalla, — sungið og kveðið óspart og margt sagt hnyttið, — og stundum óheflað, — en venjulegast þó í bróðerni, og í hæsta lagi, að hnútur mættu hnútum og fellu þannig niður, - væru lagðar að jöfnu. Tíðum voru í veizlum þessum gerðar upp gamlar sakir til fullnustu frá vertíðinni, smærri og | Oftast var uppdráttarveizlan haldin hjá formanninum, annars hjá einhverjum skipseigandanum, en þeir lögðu að sjálfsögðu til veizluföngin. Þau voru langoftast mjólkurgrautur með rúsínum og kanel (vellingur), hert og soðin langa með bræddri feiti, kartöflur og rófur, ef til voru, brauð og kökur, — einstöku sinnum hangikjöt, — hjá þeim, sem efnaðastir voru. Á eftir kom svo kaffi með lummum, að ógleymdu brennivíni eða „púnsi“, sem blandað var í stórum skálum, úr rommi, heitu vatni og sykri. Svo fékk hver sinn bolla og dró sig eftir björginni eftir vild. Gerðist þá jafnan glatt á hjalla, — sungið og kveðið óspart og margt sagt hnyttið, — og stundum óheflað, — en venjulegast þó í bróðerni, og í hæsta lagi, að hnútur mættu hnútum og fellu þannig niður, - væru lagðar að jöfnu. Tíðum voru í veizlum þessum gerðar upp gamlar sakir til fullnustu frá vertíðinni, smærri og stærri, og fékk hver sinn vitnisburð vel úti látinn á hvorn veginn, sem var, og formaðurinn enda líka. En vitnisburður honum til handa var oftast tjáður á fyndinn hátt eða með fínni hætti. Til dæmis um það er þessi smásaga: <br> | ||
Stóri-Sveinn var einn formaðurinn undir Fjöllunum nefndur, — mesti myndar- og hæfileikamaður, en talsvert mikill á lofti á yngri árum. <br> | Stóri-Sveinn var einn formaðurinn undir Fjöllunum nefndur, — mesti myndar- og hæfileikamaður, en talsvert mikill á lofti á yngri árum. <br> | ||
Einu sinni hafði hann lagt „til landsins“ í lokaferð úr Eyjum í ofsa norðanroki. Fékk þá ágjöf mikla og var hætt kominn, svo að kasta varð út einhverju af farminum. Í uppdráttarveizlunni var hann að slá um sig með ýmsum hreystisögum, þar með, hversu honum hefði tekizt vel stjórnin í þetta umrædda sinni m.m. Þá sagði einn af hásetum hans með mestu stillingu: „Ja, hvað er um að tala, — það fór allt í mesta myndarskap hjá þér, lambið mitt, og eins þó að þú hefðir drepið okkur alla.“ Af þessu varð roknahlátur, en formaðurinn þagnaði. Þar með var það mál útrætt. <br> | Einu sinni hafði hann lagt „til landsins“ í lokaferð úr Eyjum í ofsa norðanroki. Fékk þá ágjöf mikla og var hætt kominn, svo að kasta varð út einhverju af farminum. Í uppdráttarveizlunni var hann að slá um sig með ýmsum hreystisögum, þar með, hversu honum hefði tekizt vel stjórnin í þetta umrædda sinni m.m. Þá sagði einn af hásetum hans með mestu stillingu: „Ja, hvað er um að tala, — það fór allt í mesta myndarskap hjá þér, lambið mitt, og eins þó að þú hefðir drepið okkur alla.“ Af þessu varð roknahlátur, en formaðurinn þagnaði. Þar með var það mál útrætt. <br> | ||
| Lína 45: | Lína 46: | ||
Sunnudagurinn rann upp heiður og fagur og minnti smám saman, — eftir því sem menn vitkuðust, — á alvarlegri störf með næsta degi, þar sem sólskinið og útrænan komu sjálfboðið til þess að þurrka töðuna, ef hún þá hafði verið losuð. | Sunnudagurinn rann upp heiður og fagur og minnti smám saman, — eftir því sem menn vitkuðust, — á alvarlegri störf með næsta degi, þar sem sólskinið og útrænan komu sjálfboðið til þess að þurrka töðuna, ef hún þá hafði verið losuð. | ||
<center>[[Mynd: 1965 b 37.jpg|250px|ctr]]</center> | |||
{{Blik}} | {{Blik}} | ||