„Blik 1961/Gömul bréf eru góð heimildarrit“: Munur á milli breytinga

Fara í flakk Fara í leit
ekkert breytingarágrip
(Ný síða: Efnisyfirlit 1961 ÁRNI ÁRNASON ==Gömul bréf eru góð heimildarrit== <br> [[Mynd: 1961, bls. 13.jpg|thumb|400px|''Hjónin á Búas...)
 
Ekkert breytingarágrip
 
(6 millibreytingar ekki sýndar frá sama notandanum)
Lína 5: Lína 5:




[[Árni Árnason (símritari)|ÁRNI ÁRNASON]]
<center>[[Árni Árnason (símritari)|ÁRNI ÁRNASON]]:</center>


==Gömul bréf eru góð heimildarrit==
 
<big><big><big><big><big><center>Gömul bréf eru góð heimildarrit</center></big></big></big></big>
<br>
<br>
[[Mynd: 1961, bls. 13.jpg|thumb|400px|''Hjónin á Búastöðum, Lárus Jónsson, hreppstjóri, og Kristín Gísladóttir.'']]
[[Mynd: 1961, bls. 13.jpg|thumb|400px|''Hjónin á Búastöðum, Lárus Jónsson, hreppstjóri, og Kristín Gísladóttir.'']]
Lína 14: Lína 15:
Frá tímum mannflutninga úr Eyjum til Ameríku á árunum 1860—1900 eru hin síðari árin að koma fram í dagsljósið mjög skemmtileg sendibréf. Núlifandi fólk hefur skilið réttmæti þess og nauðsyn, að efni þeirra kæmi fyrir sjónir almennings. Sé réttilega á öllu haldið, geta þau engan skaðað en veitt mikla fræðslu. <br>
Frá tímum mannflutninga úr Eyjum til Ameríku á árunum 1860—1900 eru hin síðari árin að koma fram í dagsljósið mjög skemmtileg sendibréf. Núlifandi fólk hefur skilið réttmæti þess og nauðsyn, að efni þeirra kæmi fyrir sjónir almennings. Sé réttilega á öllu haldið, geta þau engan skaðað en veitt mikla fræðslu. <br>
Hér birtist eitt slíkt sendibréf. Það er frá foreldrum í Eyjum til dóttur þeirra í Ameríku. Það er skrifað aðeins fáum mánuðum áður en faðirinn drukknaði við landsteina Eyjanna, eða nánar til tekið hér á innsiglingunni í höfnina. Foreldrar þessir höfðu orðið að sjá á bak tveim dætrum sínum vestur til Ameríku. Þær fóru þangað einar síns liðs á eftir mönnum sínum með eitt og tvö kornbörn. Burtförin hefur eflaust orðið þeim þungbært hryggðarefni, ekki sízt þar sem allt benti til þess, að foreldrarnir og dætur myndu aldrei sjást framar. Þó fór svo, að önnur dóttirin kom aftur heim til Eyja af sérstökum ástæðum, en sem sagt þá var faðirinn drukknaður. Hin dóttir hans kom hins vegar aldrei aftur til Íslands, svo að viðskilnaður hennar við fólkið í Eyjum varð algjör. Hún lézt vestra ásamt manni sínum. Einmitt þannig hefur þetta verið í fjölda mörgum tilvikum. Einasta samband ástvinanna voru sendibréfin. <br>
Hér birtist eitt slíkt sendibréf. Það er frá foreldrum í Eyjum til dóttur þeirra í Ameríku. Það er skrifað aðeins fáum mánuðum áður en faðirinn drukknaði við landsteina Eyjanna, eða nánar til tekið hér á innsiglingunni í höfnina. Foreldrar þessir höfðu orðið að sjá á bak tveim dætrum sínum vestur til Ameríku. Þær fóru þangað einar síns liðs á eftir mönnum sínum með eitt og tvö kornbörn. Burtförin hefur eflaust orðið þeim þungbært hryggðarefni, ekki sízt þar sem allt benti til þess, að foreldrarnir og dætur myndu aldrei sjást framar. Þó fór svo, að önnur dóttirin kom aftur heim til Eyja af sérstökum ástæðum, en sem sagt þá var faðirinn drukknaður. Hin dóttir hans kom hins vegar aldrei aftur til Íslands, svo að viðskilnaður hennar við fólkið í Eyjum varð algjör. Hún lézt vestra ásamt manni sínum. Einmitt þannig hefur þetta verið í fjölda mörgum tilvikum. Einasta samband ástvinanna voru sendibréfin. <br>
Eftirfarandi bréf er skrifað af [[Lárus Jónsson|Lárusi Jónssyni]] hreppstjóra á [[Búastaðir|Búastöðum]] og [[Kristín Gísladóttir á Búastöðum|Kristínu]] konu hans til dóttur þeirra [[Jóhanna Lárusdóttir|Jóhönnu]], síðar búandi á [[Grund]] hér í bæ, konu [[Árni Árnason (Grund)|Árna Árnasonar]] frá [[Vilborgarstaðir|Vilborgarstöðum]]. Árni Árnason fór vestur til Utah árið 1891, en Jóhanna árið eftir ásamt nokkurra mánaða gamalli dóttur þeirra, [[Ástrós Árnadóttir|Ástrósu]]. Eru til mörg bréf um ferðir þeirra og afkomu vestra, sem munu verða birt í riti þessu, er aðstæður leyfa. <br>
Eftirfarandi bréf er skrifað af [[Lárus Jónsson|Lárusi Jónssyni]] hreppstjóra á [[Búastaðir|Búastöðum]] og [[Kristín Gísladóttir (Búastöðum)|Kristínu]] konu hans til dóttur þeirra [[Jóhanna Lárusdóttir|Jóhönnu]], síðar búandi á [[Grund]] hér í bæ, konu [[Árni Árnason (Grund)|Árna Árnasonar]] frá [[Vilborgarstaðir|Vilborgarstöðum]]. Árni Árnason fór vestur til Utah árið 1891, en Jóhanna árið eftir ásamt nokkurra mánaða gamalli dóttur þeirra, [[Úr fórum Árna Árnasonar. Verk annarra/Auðbjörg Ástrós, unga víf|Ástrósu]]. Eru til mörg bréf um ferðir þeirra og afkomu vestra, sem munu verða birt í riti þessu, er aðstæður leyfa. <br>
Ástæðurnar fyrir afturkomu þeirra hjóna, Árna og Jóhönnu, hingað til Eyja var sú, að systir hans, bróðir og móðir tóku öll mormónatrú. Systurnar hétu [[Jóhanna Árnadóttir|Jóhanna]], [[Ingveldur Árnadóttir|Ingveldur]] og [[Hildur Árnadóttir|Hildur]]. Bróðirinn [[Eyvindur Árnason|Eyvindur]]. Móðirin [[Vigdís Jónsdóttir]]. Seinni maður hennar var [[Jón Eyvindsson]] mormónatrúboði. Þau hvöttu öll mjög hjónin Árna og Jóhönnu til að taka mormónatrú, en það vildu þau ekki. Leiddi þetta til þess, að þeim fannst óbærilegt að vera lengur vestra. Þau hurfu þess vegna heim til Eyja alfarin árið 1898, síðari hluta sumars. <br>
Ástæðurnar fyrir afturkomu þeirra hjóna, Árna og Jóhönnu, hingað til Eyja var sú, að systir hans, bróðir og móðir tóku öll mormónatrú. Systurnar hétu [[Jóhanna Árnadóttir (Vilborgarstöðum)|Jóhanna]], [[Ingveldur Árnadóttir (Vilborgarstöðum)|Ingveldur]] og [[Hildur Árnadóttir (Vilborgarstöðum)|Hildur]]. Bróðirinn [[Eyvindur Árnason (Vilborgarstöðum)|Eyvindur]]. Móðirin [[Vigdís Jónsdóttir (Vilborgarstöðum)|Vigdís Jónsdóttir]]. Seinni maður hennar var [[Jón Eyvindsson]] mormónatrúboði. Þau hvöttu öll mjög hjónin Árna og Jóhönnu til að taka mormónatrú, en það vildu þau ekki. Leiddi þetta til þess, að þeim fannst óbærilegt að vera lengur vestra. Þau hurfu þess vegna heim til Eyja alfarin árið 1898, síðari hluta sumars. <br>
Hin dóttir Lárusar og Kristínar á Búastöðum hét [[Steinvör Lárusdóttir|Steinvör]]. Hún giftist [[Einar Bjarnason frá Dölum|Einari Bjarnasyni]] frá [[Dalir|Dölum]] hér í Eyjum. Einar var móðurbróðir [[Tómas M. Guðjónsson|Tómasar M. Guðjónssonar]] í [[Höfn]], bróðir [[Guðjón Tómasson í Sjólyst|Guðjóns]] í [[Sjólyst]]. Einar fór einnig á undan konu sinni til Ameríku, en hún fór á eftir næsta ár ásamt tveim börnum þeirra. Einar Bjarnason og Steinvör Lárusdóttir létust bæði vestra án þess að sjá Ísland aftur. <br>
Hin dóttir Lárusar og Kristínar á Búastöðum hét [[Steinvör Lárusdóttir |Steinvör]]. Hún giftist [[Einar Bjarnason (Dölum)|Einari Bjarnasyni]] frá [[Dalir|Dölum]] hér í Eyjum. Einar var móðurbróðir [[Tómas M. Guðjónsson|Tómasar M. Guðjónssonar]] í [[Höfn]], bróður [[Guðjón Guðjónsson  (Sjólyst)|Guðjóns]] í [[Sjólyst]]. Einar fór einnig á undan konu sinni til Ameríku, en hún fór á eftir næsta ár ásamt tveim börnum þeirra. Einar Bjarnason og Steinvör Lárusdóttir létust bæði vestra án þess að sjá Ísland aftur. <br>
Læt ég svo hér koma nokkrar skýringar við efni bréfsins. <br>
Læt ég svo hér koma nokkrar skýringar við efni bréfsins. <br>
Í bréfinu getur Ingimundar í [[Draumbær|Draumbæ]]. Hann var faðir [[Sæmundur Ingimundarson|Sæmundar]], er síðar getur, föður [[Kristmundur Sæmundsson|Kristmundar]], sem nú býr í Draumbæ.
Í bréfinu getur Ingimundar í [[Draumbær|Draumbæ]]. Hann var faðir [[Sæmundur Ingimundarson (Draumbæ)|Sæmundar]], er síðar getur, föður [[Kristmundur Sæmundsson (Draumbæ)|Kristmundar]], sem nú býr í Draumbæ.
[[Þorsteinn Gíslason í Móhúsum|Þorsteinn]] í [[Móhús]]um var holdsveikur maður, er bjó í Móhúsum lengi. Hún hét [[Evlalía Nikulásdóttir]], sem um hann annaðist í veikindum hans og elli. <br>
[[Þorsteinn Gíslason (Móhúsum)|Þorsteinn]] í [[Móhús]]um var holdsveikur maður, er bjó í Móhúsum lengi. Hún hét [[Evlalía Nikulásdóttir]], sem um hann annaðist í veikindum hans og elli. <br>
Þá getur Lárus [[Katrín Þorleifsdóttir í Draumbæ|Katrínar í Draumbæ]]. Hún var Þorleifsdóttir og var kona Ingimundar bónda. <br>
Þá getur Lárus [[Katrín Þorleifsdóttir (Draumbæ)|Katrínar í Draumbæ]]. Hún var Þorleifsdóttir og var kona Ingimundar bónda. <br>
Bryde, er um getur í bréfinu, er [[J.P.T. Bryde]] kaupmaður, og var [[Jes Thomsen]] verzlunarstjóri hans í [[Godthaabverzlun|Godthaab]]. Jes Thomsen var kvæntur [[Johanne Caroline Bjarnasen, f. Rasmusen|Jóhönnu]] dóttur mad. Roed. [[Jóhann Bjarnasen|Jóhann]] sá, er bréfið getur um, er sonur Jóhönnu frá fyrra hjónabandi hennar með [[Pétur Bjarnasen|Pétri Bjarnasen]]. Hin börnin þeirra Péturs voru [[Anton Bjarnasen|Anton]], [[Nikolaj Bjarnasen|Nikolaj]], [[Friðrik Bjarnasen|Friðrik]], [[Karl Bjarnasen|Karl]] og [[Jóhanna Bjarnasen|Jóhanna]]. Þau báru öll Bjarnasensnafnið. <br>
Bryde, er um getur í bréfinu, er [[J.P.T. Bryde]] kaupmaður, og var [[Jes Thomsen]] verzlunarstjóri hans í [[Godthaabverzlun|Godthaab]]. Jes Thomsen var kvæntur [[Johanne Caroline Bjarnasen, f. Rasmusen|Jóhönnu]] dóttur [[Madama Roed|mad. Roed]]. [[Jóhann Bjarnasen|Jóhann]] sá, er bréfið getur um, er sonur Jóhönnu frá fyrra hjónabandi hennar með [[Pétur Bjarnasen|Pétri Bjarnasen]]. Hin börnin þeirra Péturs voru [[Anton Bjarnasen|Anton]], [[Nikolaj Bjarnasen|Nikolaj]], [[Friðrik Bjarnasen|Friðrik]], [[Karl Bjarnasen|Karl]] og [[Jóhanna Bjarnasen|Jóhanna]]. Þau báru öll Bjarnasensnafnið. <br>
[[Vilhelm Thomsen]] er sami maðurinn og Villi Thomsen, eins og hann venjulega var kallaður. Hann var um tíma verzlunarstjóri í [[Garðurinn|Garðinum]]. Hann komst í fjárþröng (sjóðþurrð) þar og strauk ókvæntur til Bandarikjanna. Við hann var kennd Villastofa í Garðinum. Hún var vestan megin mót norðri. Austan megin var Bryde stofan. Þar hélt herra Bryde sig, er hann var í bænum. <br>
[[Vilhelm Thomsen]] er sami maðurinn og Villi Thomsen, eins og hann venjulega var kallaður. Hann var um tíma verzlunarstjóri í [[Garðurinn|Garðinum]]. Hann komst í fjárþröng (sjóðþurrð) þar og strauk ókvæntur til Bandarikjanna. Við hann var kennd Villastofa í Garðinum. Hún var vestan megin mót norðri. Austan megin var Bryde stofan. Þar hélt herra Bryde sig, er hann var í bænum. <br>
Villi Thomsen er sagður hafa verið mjög skemmtilegur maður, kátur og vinamargur. En hann drakk mikið, og allt lenti í mesta ólestri hjá honum. <br>
Villi Thomsen er sagður hafa verið mjög skemmtilegur maður, kátur og vinamargur. En hann drakk mikið, og allt lenti í mesta ólestri hjá honum. <br>
[[Gísli Lárusson|Gísli]], bróðir Jóhönnu, er Gísli Lárusson í Stakkagerði, gullsmiður, útgerðarmaður og bóndi m.m., kvæntur [[Jóhanna Árnadóttir|Jóhönnu Árnadóttur]] [[Árni Diðriksson|Diðrikss.]], hreppstjóra. <br>
[[Gísli Lárusson|Gísli]], bróðir Jóhönnu, er Gísli Lárusson í [[Stakkagerði]], gullsmiður, útgerðarmaður og bóndi m.m., kvæntur [[Jóhanna Árnadóttir|Jóhönnu Árnadóttur]] [[Árni Diðriksson|Diðrikss.]], hreppstjóra. <br>
Sýslumaðurinn, sem um getur, er [[Jón Magnússon (sýslumaður)|Jón Magnússon]], síðar ráðherra. Hann var sýslumaður hér 1891—1896. <br>
Sýslumaðurinn, sem um getur, er [[Jón Magnússon (sýslumaður)|Jón Magnússon]], síðar ráðherra. Hann var sýslumaður hér 1891—1896. <br>
Litla Rós er Ástrós dóttir Árna og Jóhönnu. Hún var fædd í Eyjum en lézt í Spanish Fork 1894, rúmlega þriggja ára gömul. Telpurnar á [[Vesturhús]]um eru þær [[Magnússína Eyjólfsdóttir]] [[Eyjólfur Jónsson|Jónssonar]] og konu hans [[Valgerður Eiríksdóttir á Vesturhúsum|Valgerðar Eiríksdóttur]], en Steina, er [[Steinunn Oddsdóttir]]  [[Oddur Árnason|Árnasonar]]. Systir Odds var [[Anna Sigríður Árnadóttir Johnsen|Sigríður]] í Vertshúsinu ([[Frydendal]]), móðir þeirra Johnsensbræðra. Faðir Odds og Sigríðar var [[Árni Þórarinsson bóndi|Árni bóndi Þórarinsson]] á [[Oddsstaðir|Oddsstöðum]]. Hann var frá Hofi í Öræfum. Kona hans var Þuríður (leiðr. [[Steinunn Oddsdóttir á Oddsstöðum|(Steinunn) Oddsdóttir]]. <br>
Litla Rós er [[Úr fórum Árna Árnasonar. Verk annarra/Auðbjörg Ástrós, unga víf|Ástrós]] dóttir Árna og Jóhönnu. Hún var fædd í Eyjum en lézt í Spanish Fork 1894, rúmlega þriggja ára gömul. Telpurnar á [[Vesturhús]]um eru þær [[Magnússína Eyjólfsdóttir]] [[Eyjólfur Jónsson (Vesturhúsum)|Jónssonar]] og konu hans [[Valgerður Eiríksdóttir (Vesturhúsum)|Valgerðar Eiríksdóttur]], en Steina, er [[Steinunn Oddsdóttir Árnasonar|Steinunn Oddsdóttir]]  [[Oddur Árnason (Oddsstöðum)|Árnasonar]]. Systir Odds var [[Anna Sigríður Árnadóttir Johnsen|Sigríður]] í Vertshúsinu ([[Frydendal]]), móðir þeirra Johnsensbræðra. Faðir Odds og Sigríðar var [[Árni Þórarinsson (bóndi)|Árni bóndi Þórarinsson]] á [[Oddsstaðir|Oddsstöðum]]. Hann var frá Hofi í Öræfum. Kona hans var Þuríður (leiðr. [[Steinunn Oddsdóttir|Steinunn Oddsdóttir]]). <br>
Stína litla er Kristín dóttir Steinvarar Lárusdóttur og Einars Bjanasonar, frá Dölum, sem flutt voru vestur um þessar mundir. <br>
Stína litla er Kristín dóttir Steinvarar Lárusdóttur og Einars Bjanasonar, frá Dölum, sem flutt voru vestur um þessar mundir. <br>
Sigurður Árnason var Mýrdælingur, sem vestur fór um 1876. Hann var kvæntur Önnu Gísladóttur úr Landbroti. Þau áttu marga syni. Þau hjón, Sigurður og Anna voru mjög hjálpleg vesturförunum héðan og úr Mýrdalnum, þegar vestur kom. Lárus mun hafa þekkt Sigurð áður, því að hann var frá Giljum í Mýrdal, en þangað giftist systir Lárusar. <br>
Sigurður Árnason var Mýrdælingur, sem vestur fór um 1876. Hann var kvæntur Önnu Gísladóttur úr Landbroti. Þau áttu marga syni. Þau hjón, Sigurður og Anna voru mjög hjálpleg vesturförunum héðan og úr Mýrdalnum, þegar vestur kom. Lárus mun hafa þekkt Sigurð áður, því að hann var frá Giljum í Mýrdal, en þangað giftist systir Lárusar. <br>
Hver þessi Þórarinn er, sem um getur í bréfinu, er mér ekki kunnugt. Sennilega hefur hann verið einhver trúboði. <br>
Hver þessi Þórarinn er, sem um getur í bréfinu, er mér ekki kunnugt. Sennilega hefur hann verið einhver trúboði. <br>
Ólöf, sem bréfið getur um, er [[Ólöf Lárusdóttir]] húsfreyja á [[Kirkjuból]]i hér á eyju, dóttir Lárusar á Búastöðum. Hún var gift [[Guðjón Björnsson|Guðjóni Björnssyni]] bónda á Kirkjubóli. Hinn nýfæddi sveinn mun hafa verið [[Bergur Guðjónsson]], sonur þeirra hjóna á Kirkjubóli. Hann var fæddur 5. júlí 1894 (d. 5 maí 1944).<br>
Ólöf, sem bréfið getur um, er [[Ólöf Lárusdóttir]] húsfreyja á [[Kirkjuból]]i hér á eyju, dóttir Lárusar á Búastöðum. Hún var gift [[Guðjón Björnsson (Kirkjubóli)|Guðjóni Björnssyni]] bónda á Kirkjubóli. Hinn nýfæddi sveinn mun hafa verið [[Bergur Guðjónsson (Kirkjubóli)|Bergur Guðjónsson]], sonur þeirra hjóna á Kirkjubóli. Hann var fæddur 5. júlí 1894 (d. 5 maí 1944).<br>
Gísli Lárusson, bróðir Jóhönnu, er um þetta leyti í [[Álsey]] til lundaveiða. Munu þeir Álseyingar hafa fyrsta skipti haft hjá sér í eynni bát þetta sumar, til milliferða og fiskveiða til matar. Þetta gafst all vel og þótti mikið hagræði. <br>
Gísli Lárusson, bróðir Jóhönnu, er um þetta leyti í [[Álsey]] til lundaveiða. Munu þeir Álseyingar hafa fyrsta skipti haft hjá sér í eynni bát þetta sumar, til milliferða og fiskveiða til matar. Þetta gafst all vel og þótti mikið hagræði. <br>
Og svo kemur þá bréfið:<br>
Og svo kemur þá bréfið:</big><br>
Búastöðum, h. 16. júní 1894.<br>
Búastöðum, h. 16. júní 1894.<br>
Mín heittelskaða góða dóttir Jóhanna. <br>
Mín heittelskaða góða dóttir Jóhanna. <br>
Lína 58: Lína 59:
Kveðjum við þig svo öll, foreldrar þínir og systkin, og felum þig og elsku litlu Rós góðum Guði um tíma og eilífð óskandi þess, að við mættum fá góð bréf frá ykkur næst, og óskum ykkur góðrar líðunar til lífs og sálar. <br>
Kveðjum við þig svo öll, foreldrar þínir og systkin, og felum þig og elsku litlu Rós góðum Guði um tíma og eilífð óskandi þess, að við mættum fá góð bréf frá ykkur næst, og óskum ykkur góðrar líðunar til lífs og sálar. <br>
Þínir til dauðans heitt elskandi foreldrar.
Þínir til dauðans heitt elskandi foreldrar.
:::::::::::::::Lárus Jónsson og<br>
:::::::::::::::''Lárus Jónsson og<br>
:::::::::::::::Kristín Gísladóttir.
:::::::::::::::''Kristín Gísladóttir.
   
   


Leiðsagnarval