„Blik 1971/Hjónin á Kirkjubæ, Helga og Þorbjörn“: Munur á milli breytinga

En víst er það og satt, að náttúruauðæfi Vestmannaeyja til lands og sjávar hafa aldrei verið og verða aldrei nýtt að liðleskjum eða ónytjungum. Þar hefur þurft marga kosti til brunns að bera og manndóm í ríkum mæli til þess að bera sigur úr býtum í lífsbaráttunni, svo sem harðsækni og dugnað samfara hyggindum og gætni, útsjón og hugrekki. Öllum þessum eiginleikum hafa forustumenn Eyjabúa og hinn almenni búaliði orðið að búa yfir í ríkum mæli vegna hinna sérlegu staðhátta og aðstöðu til atvinnurekstrar og allrar sjálfsbjargar. Vil ég nefna þar sjósókn á opið hafið, þar sem hvergi var öryggis að leita, ef ekki náðist í heimahöfn. Allt hugsunarlaust flan og gan hafði eða gat haft opinn dauðann í

för með sér. Og svo var heimahöfnin æðioft vágleg eða aðgæzluverð vegna sérlegra staðhátta, og engin tæki eða tök að bæta þar um til öryggis lífi sjómannanna, hversu sem þörfin var brýn. <br>

Heima á Heimaey voru býlin smá, flest tún 2-3 dagsláttur, og búskapur allur fremur bágborinn, enda aukaverk flestra bænda og búaliða, sem beittu allri orku sinni að sjósókninni flestar stundir ársins eða að sókn í björg og berg. <br>

Jarðabætur í Eyjum voru næstum óþekkt fyrirbæri langt fram á síðari hluta 19. aldar, er [[Framfarafélag Vestmannaeyja]] var stofnað (Búnaðarfélag 1893), og dugnaðarforkur eins og [[Sigurður Sigurfinnsson|Sigurður bóndi og útgerðarmaður Sigurfinnsson]], hreppstjóri, tók forustuna í þessum velferðar- og framfaramálum Eyjabænda. <br>

<small>''Helga Þorsteinsdóttir,  <br>

Þorbjörn bóndi Guðjónsson er fæddur 6. okt. 1891 að Stóra-Moshvoli í Hvolhreppi í Rangáarvallasýslu. Foreldrar hans voru bóndahjónin þar Guðjón Einarsson og Salvör Sigurðardóttir (f. 15. ágúst 1859, d. 1923. Sjá Víkingslækjarætt, bls. 350). Faðir Þorbjörns bónda lézt árið 1901 ¹.<br>

¹ <small> Móðir Guðjóns Einarssonar var Þorbjörg Sigurðardóttir, f. í Skarðshlíð undir Eyjafjöllum 15. maí 1818, d. árið 1900. (Blanda 3. bindi).</small>

Þá var Þorbjörn Guðjónsson á 10. árinu, elztur fjögurra systkina. Átti þá ekkjan mikið og vandasamt verkefni fram undan, framfærslu fjögurra barna á bernskuskeiði, eins og þá var háttað búskap og allri afkomu manna í sveitum landsins. En móðir Þorbjörns, Salvör Sigurðardóttir, var tápmikil dugnaðarkona, sem ekki vildi þurfa að þiggja af sveit til framfærslu börnum sínum. Hún hélt áfram búskapnum á Stóra-Moshvoli, þrátt fyrir fráfall manns síns, og féll það nú í hlut elzta barnsins að leggja hönd á plóginn með móður sinni, eftir því sem kraftar hins 9 ára drengs hrukku til. <br>

Hjá móður sinni á Stóra-Moshvoli dvaldist Þorbjörn síðan til 18 ára aldurs. Þá réðst hann vinnumaður að Skipagerði í Vestur-Landeyjum til hinna merku hjóna þar, Salvarar Tómasdóttur og Alberts Eyvindssonar.  <br>

Og svo kem ég aftur að búskap og ræktunarframkvæmdum þessara hjóna á Kirkjubæ.

   

   

   

''Fremri röð frá vinstri: 1. Ingi, 2. Björn.]]''

Eftir að jarðræktarlögin tóku gildi og Búnaðarfélag Vestmannaeyja var stofnað (1924), var ráðinn sérstakur trúnaðarmaður til þess að mæla allar jarðabætur hér árlega og senda svo skýrslur yfir þær til Búnaðarfélags Íslands. Þessi maður var í fyrstu Páll skólastjóri Bjarnason. Því trúnaðarstarfi gegndi hann á árunum 1923-1932.  Og svo ég, sem þessar línur skrifa, á árunum 1933-1948, og þá í þjónustu Búnaðarsambands Suðurlands, sem sá þá um greiðslu hins opinbera atyrks til allra jarðræktarmanna í sínu umdæmi eða á félagssvæði sínu, eftir að sú skipan komst á. <br>

Alls munu hjónin þessi á Kirkjubæ hafa ræktað um 26 hektara lands, tún og matjurtagarða, eða yfir 80 dagsláttur. Það er ekki lítill hluti alls þess lands, sem ræktað var í Eyjum á árunum 1919-1950, en þá varð stöðvun á svo að segja öllum jarðræktarframkvæmdum í Eyjum af gildum eða ógildum ástæðum, eftir því hvernig á það er litið (aðalatvinnuvegurinn skilaði miklu meiri arði). Þurrheyshlaða hjónanna á Kirkjubæ er að stærð á annað þúsund rúmmetrar og áburðarhús og safnþrær yfir eitt hundrað rúmmetrar. Vitaskuld verka þau einnig vothey svo að um munar. Þá hafa þau byggt stóra og rúmgóða verkfærageymslu, sem er mikil nauðsyn á hverri jörð, þar sem mikið er til af vélum, eigi lag að vera á búskapnum. <br>

Árið 1926 munu hjónin hafa eignazt fyrstu sláttuvélina, og var hún þá auðvitað dregin af hestum. Nú er hestaflið ekki til þar lengur. Um árabil hafa þau flutt mjólkina til kaupenda sinna í bænum á jeppa. <br>

''Myndin hér að ofan gefur nokkra hugmynd, hvílíkar vistarverur þessir aldamótabæir voru t.d. austur á Kirkjubæjum.  Bæjarhúsið á miðri myndinni,  sex rúður á stafni, var bær [[Arngrímur Sveinbjörnsson|Arngríms bónda Sveinbjörnssonar]] og konu hans [[Guðrún Jónsdóttir á Kirkjubæ|Guðrúnar Jónsdóttur]]. Til hægri við bæ Arngríms sést nokkur hluti af bæjarhúsum

[[Magnús Eyjólfsson á Kirkjubæ|Magnúsar bónda Eyjólfssonar]], smiðsins mikla, en Byggðarsafn Vestmannaeyja á ýmsa góða gripi smíðaða eftir hann. Kona hans hét [[Guðlaug Guðmundsdóttir á Kirkjubæ|Guðlaug Guðmundsdóttir]]. <br>

Hjónin Helga og Þorbjörn hafa eignazt 5 börn. Þau eru þessi: <br>