„Blik 1967/Hákarlaveiðar í Vestmannaeyjum“: Munur á milli breytinga

Jú, milli hákarlavertíða voru skinnstakkarnir látnir hanga uppi í eldhúsum, væru ekki stundaðar þorskveiðar á milli „túra“. Í eldhúsunum urðu stakkarnir sótugir, þó að þeir héldust þar mjúkir og mölurinn grandaði þeim ekki. Þegar svo farið var í þá, urðu andlit sjómannanna sótug. Sótið var ótrúlega „lífseigt“ í stökkunum. Eftir ágjöf urðu svo andlitin sjóstokkin, og þannig börkuð af sóti og salti saman blönduðu.

Opnu skipin, sem notuð voru í hákarlalegurnar, voru fremur lítil, - 6- og 8-æringar, frá 26-33 feta langir milli stafna, með 18-20 manna áhöfn. Þetta voru hin svokölluðu vetrarvertíðarskip á tímum hákarlaveiðanna. Hin stærstu skipin, teinæringarnir og tólfæringarnir, voru þá úr sögunni, - úr sér gengin.

Fyrir 8-æringinn - 4 árar á borð - voru goldnir 4 hlutir af óskiptum afla, - fjórir mannshlutir. Áttæringarnir voru kallaðir skip í daglegu tali.<br>

Væri hinsvegar um 6-æring að ræða, var hann kallaður bátur. þar voru sem sé 3 árar á borð og goldnir fyrir bátinn 3 mannshlutir í leigu.<br>

Allir minni bátar en þessir, voru kallaðir jul, hvor sem 1 eða 2 hlutir voru goldnir eftir þá.<br>

Efst á myndinni er tromphnífur með járnskafti. Þá er hákarlaskutull með tógi. Þá ífæra. Þá sakka með járnfesti að taum og hákarls

öngull. Neðst á myndinni er hákarlsdrepur.]]

Allan þennan búnað, öll þessi áhöld, allar birgðir til hákarlaveiðanna þurftu hákarlaformennirnir að hafa til reiðu og á vísum stað, hvenær sem til þurfti að taka á tímanum frá vetrarnóttum til vordaga. Einnig mátti ekki vanta næga beitu, þ. e. hangið hrossakjöt og svonefnt blóðkjöt. Svo nefndu menn hrossakjöt af blóðvelli, látið í ílát ásamt blóðinu, er hirt var til að geyma kjötið í. Flestir létu ögn af rommi í blóðið, svo að það rotnaði síður. Með hrossakjötinu þótti gott að hafa selskjöt og spik. Til þess að hafa það rétt „matreitt“ var selur, - oftast smærri selur, - ýldaður 2-3 mánuði. Var hann þá heill með innyflum látinn í fjós, svo að hann gæti úldnað sem mest og bezt. Af allri þessari hákarlsbeitu var hin sterkasta og versta ólykt, og ekki sjóveikum bent að vera nálægt, er önglarnir voru egndir fyrir hákarlinn. Það verk var ætlað einhverjum þeim manni, er vann bezt í sæti sínu sökum stirðleika og ekki þótti snúningaliðugur við önnur störf á skipinu, til dæmis við skurð á hákarlinum. Þó varð þessi beitumaður að kunna verk sitt, kunna að laga beituna, egna öngulinn eftir því sem siðvenja var og bezt hafði reynzt til veiða. En brjóstheill þurfti beitumaðurinn að vera og laus við sjóveiki, því að stækjan var römm af beitunni, lyktin ferleg. Óþefinn lagði fyrir brjóst.<br>

Svo er skipi ýtt úr vör, Læknum, lagðar úr árar og damlað austur úr Leiðinni. Á meðan les skipshöfnin berhöfðuð sjóferðabæn sína og rækir þannig kristilegar skyldur sínar við kirkju og kristindóm, guð og allar góðvættir, en þó fyrst og fremst við sjálfa sig.

:''„Jafnan var demt á dýpstu mið,''

Hinir vönu og síður velgjugjörnu karlarnir, sem bola lyktina af beitunni, raða hrossakjöts- og selsspik-teningunum á önglana eða hneifarnar og svo er sóknunum rennt til botns í drottins nafni, einni á hvort borð miðskipa og þeirri þriðju í framrúmi.

Suddi og súld, gustur og garri með ýlgju í sjó og öldugangi gerir líf sjómannanna heldur kalsafengið og ömurlegt þarna austur í Fjallasjónum. Þó er ötullega að veiði verið og vakað nótt með degi.

:''gustaði bar um rekkjurnar.''

:''Orpnar voru þeim engir haugar,''  

:''„Því hann hafði jafnan hákarlinn''  

(Úr dánarbúi [[Gísli Lárusson|Gísla heitins Lárussonar]] í [[Stakkagerði]], hins fjölfróða útgerðarmanns og gullsmiðs, sem var fæddur og alinn upp hér í Vestmannaeyjum og í ríkum tengslum við atvinnulíf Eyjabúa frá bernskualdri, bárust mér á sínum tíma ýmsar minnisbækur, er geymast skyldu í Byggðarsafni Vestmannaeyja. Ein þessara bóka er skrifuð með blýanti. Þar hefi ég fundið meginefni þessarar greinar minnar um hákarlaveiðarnar í Vestmannaeyjum, flest, sem varðar áhöld, nesti, skip og báta).