„Blik 1971/Hjónin á Kirkjubæ, Helga og Þorbjörn“: Munur á milli breytinga

[[Þorbjörn Guðjónsson|Þorbjörn bóndi Guðjónsson]] á [[Kirkjubær|Kirkjubæ]] er einn þeirra manna hér, sem vel skipar sæti sitt og minnir ýmsum athöfnum á suma hina horfnu Eyjakappa, sem hér ruddu öðrum brautir í atvinnulífi og bjargræði til ómetanlegs hagræðis og lífsbjargar öðrum Eyjabúum. Hann var og hefur jafnan verið jafnvígur á alla þætti atvinnulífsins hér og þó stórvirkari á suma þeirra en nokkur annar einstaklingur, síðan Eyjarnar byggðust. Kem ég að því síðar. <br>

Þá var Þorbjörn Guðjónsson á 10. árinu, elztur fjögurra systkina. Átti þá ekkjan mikið og vandasamt verkefni fram undan, framfærslu fjögurra barna á bernskuskeiði, eins og þá var háttað búskap og allri afkomu manna í sveitum landsins. En móðir Þorbjörns, Salvör Sigurðardóttir, var tápmikil dugnaðarkona, sem ekki vildi þurfa að þiggja af sveit til framfærslu börnum sínum. Hún hélt áfram búskapnum á Stóra-Moshvoli, þrátt fyrir fráfall manns síns, og féll það nú í hlut elzta barnsins að leggja hönd á plóginn með móður sinni, eftir því sem kraftar hins 9 ára drengs hrukku til. <br>

Frá Skipagerði fluttist Þorbjörn síðan til Vestmannaeyja í atvinnuleit árið 1911. Stóð hann þá á tvítugu. <br>

Næstu árin í Eyjum var hann jafnan háseti á vélbátum á vetrarvertíðum, en leitaði sér atvinnu til Austfjarða á sumrum, eins og algengt var þá um fjölmarga Sunnlendinga. <br>

Fyrstu 16 búskaparárin á Kirkjubæ áttu hjónin hlut í útgerð, og var Þorbjörn bóndi formaður á bát þeirra félaga alls sjö vertíðir. Eftir það sneri hann sér einvörðungu að jarðræktinni á Kirkjubæ og félagssamtökum bænda til eflingar búskap og búnaði í Eyjum, og svo öðrum félagsmálum, sem leiddu til menningar í kaupstaðnum og batnandi lífskjara hins stritandi lýðs. <br>

Síðan árið 1933, er þau hjón hættu þátttöku sinni í útgerð, hafa þau einvörðungu stundað mjólkurframleiðslu á Kirkjubæ og gert garðinn sinn svo frægan með ræktunarframkvæmdum sínum og öðru nýtízku framtaki í búnaðarframkvæmdum, að lengi verður þess framtaks minnzt í búnaðarsögu Eyjanna. Fram hjá hjónunum þeim verður ekki gengið eða hægt að ganga, er búnaðarsaga Vestmannaeyjabyggðar verður skráð að marki einhverju sinni. <br>

Nú var hafinn undirbúningur að stofnun búnaðarfélags í Eyjum til þess að sameina kraftana til átaka ræktunarmálunum. Og lánið var með Eyjabúum, er þeir völdu sér forustu þessum málum öllum. <br>

Hinn fyrsti fundur til undirbúnings stofnuninni var haldinn 26. maí vorið 1924. Aðeins 15 menn sátu þann fund, en það var samhuga lið. Þeir kusu sér forustumenn til að semja lög fyrir hinn væntanlega búnaðarfélagsskap í kaupstaðnum. Einn þeirra var Þorbjörn bóndi Guðjónsson. Hann var síðan í stjórn Búnaðarfélags Vestmannaeyja í 15 ár (1924-1939), fyrst gjaldkeri og svo formaður Búnaðarfélagsins í 4 ár.<br>

Mörg voru verkefni Búnaðarfélags Vestmannaeyja, eftir að endanlega var gengið frá stofnun þess 10. júní 1924. Eitt mikilvægasta verkefnið var að fá skipt hinu ræktanlega landi á Heimaey í ræktunarskákir. Að þeirri framkvæmd var nú róið öllum árum. Landskunnur maður og merkur gisti Eyjar í október 1925. Sá var Sigurður Sigurðsson, búnaðarmálastjóri. Hann kom þangað að tilhlutan Búnaðarfélagsins til þess að kynna sér alla staðhætti. Eftir að hafa hlustað á skilgreiningu forustumanna búnaðarsamtakanna og rætt við bæjarfógetann, sem nú var þar [[Kristján Linnet]], lagði búnaðarmálastjóri til, að hverri jörð yrði mæld út afráðin spilda til ræktunar og beitar, og öðrum kaupstaðarbúum síðan gefinn kostur á landi til ræktunar, eftir því sem það hrykki til, þegar bændur höfðu fengið sitt afmarkaða landsvæði. Umboðsmaður Eyjajarða, Kr. L., var máli þessu mjög fylgjandi, því að hann hafði mikinn áhuga á aukinni ræktun og mjólkurframleiðslu hjá Eyjabúum í heild. Vel fór því á með honum og forustumönnum búnaðarsamtakanna, svo að framkvæmdir urðu miklar í öllum þessum velferðarmálum Eyjamanna. Heill þeim, sem þar unnu mest að máli! Og svo voru það öll hin nauðsynjamálin til eflingar búnaði Eyjamanna, svo sem kaup á plógum, herfum, sáðvélum, áburðardreifurum, sláttuvélum, völturum, grasfræi, tilbúnum áburði, góðri fóðurblöndu handa kúnum og svo steypumótum, sem mjólkurframleiðendur gætu notað í sameiningu til þess að steypa sér áburðarþrær við ræktunarbletti sína til hirðingar á sjávarfangi til áburðar, svo sem fiskslógi o.fl. Margs þurfti með, ef vel átti að takast. Og í mörg horn þurfti gjaldkeri Búnaðarfélagsins að líta til þess að sjá leiðir til að standa straum af öllum aðkallandi þörfum búnaðarsamtakanna og mjólkurframleiðendanna. Búvit og hyggindi þurfti til. Svo kom fjárhagskreppan mikla 1930, þegar Eyjamenn voru svo að segja að komast á stað með allar ræktunarframkvæmdirnar, og allt fjármálalíf krepptist og dróst í dróma. Að öllum öðrum ólöstuðum reyndi þá hvað mest á þá þremenningana í búnaðarsamtökunum, Guðmund Sigurðsson, Pál Bjarnason og Þorbjörn Guðjónsson. Þegar kreppan var orðin hvað tilfinnanlegust og erfiðust viðskiptis, var Þorbjörn bóndi kjörinn til að taka að sér formennsku Búnaðarfélagsins. Það var árið 1934. Formannsstarfinu gegndi hann síðan næstu fjögur árin. <br>

Þorbjörn bóndi Guðjónsson var kosinn í bæjarstjórn Vestmannaeyja árið 1927 og sat þá í bæjarstjórninni næstu þrjú árin eða til ársins 1930. Hann var þar fulltrúi sósíalista og málsvari verkalýðsins í bænum. Aftur var bóndinn kosinn í bæjarstjórn Vestmannaeyja árið 1950 og sat í henni það kjörtímabil

''Kirkjubæir í Vestmannaeyjum. Íbúðar og útihús hjónanna Helgu og Þorbjörns sjást á miðri myndinni, sem var tekin árið 1969. Hin stæðilegu íbúðarhús þrjú á myndinni voru byggð á árunum 1943-1955. Berum þau saman við gömlu járnslegnu vistarverurnar á myndinni á bls. 57. Ef til vill eru þessar myndir táknrænar um hina heillavænlegu þróun í efnahag þjóðarinnar á þessari öld. <br>

   

   

[[Mynd: 1971 b 56 A.jpg|400px|thumb|''Börn hjónanna Þorbjörns og Helgu.<br>

''Fremri röð frá vinstri: 1. Ingi, 2. Björn.]]''

</big>''Frá landnámstíð til síðustu aldamóta voru sveitabæirnir í Vestmannaeyjum byggðir úr grjóti og torfi, eins og annars staðar í landinu. Um og eftir aldamótia síðustu var farið að byggja sveitabýlin hér upp úr timbri, sem svo var járnvarið eða járnklætt, svo sem tíðkaðist víða annars staðar í landinu. <br>

''Til vinstri á myndinni sést fjós Arngríms bónda með fjögurra rúðna glugga. Að baki þess og undir sama þaki var hlaðan. Útidyrnar til hægri voru sameiginlegar báðum bæjunum og gluggi á dyraskúr. Arngrímur bóndi stendur á hlaðinu.

Hjónin Helga og Þorbjörn hafa eignazt 5 börn. Þau eru þessi: <br>

<br>  

Megi heill og hamingja fylgja horskum bóndahjónum, þar til yfir lýkur.