„Heimaeyjargosið“: Munur á milli breytinga

Fara í flakk Fara í leit
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 55: Lína 55:


== Eyjaskeggjar á föstu landi ==
== Eyjaskeggjar á föstu landi ==
Strax fyrstu gosnóttina hófst mikil skipulagning á því hvernig fólksflutningunum skyldi hátta. Einhvers staðar þurfti að koma rúmlega 5.000 manns fyrir upp á landi. Á þessum tíma voru Vestmannaeyingar 2,5% landsmanna og því mikið verkefni fyrir höndum að koma börnum í skóla, fólki í vinnu og finna húsnæði fyrir fjölskyldur. [[Viðlagasjóður]] og ríkisstjórnin sáu til þess að Vestmannaeyingar fengu allt það nauðsynlegasta. Ýmis félagasamtök hjálpuðu til og gáfu t.d. [[Aðventistar]] þeim sem þurftu fatnað. Samhugur og samúð landsmanna var hjá Eyjamönnum. Rauði krossinn átti mikinn þátt í hjálparstarfinu og hjálpaði Eyjamönnum að koma sér fyrir á fastalandinu. Fljótlega bárust rausnarleg hjálparframlög í ýmsum myndum víðsvegar að úr heiminum. Erlendar ríkisstjórnir gáfu peninga og fjársafnanir voru í Noregi og Færeyjum. Frá Norðurlöndum og Kanada voru keypt 550 tilbúin hús og þeim plantað víðs vegar um land, þó einkum suðvestanlands.
Strax fyrstu gosnóttina hófst mikil skipulagning á því hvernig fólksflutningunum skyldi hátta. Einhvers staðar þurfti að koma rúmlega 5.000 manns fyrir upp á landi. Á þessum tíma voru Vestmannaeyingar 2,5% landsmanna og því mikið verkefni fyrir höndum að koma börnum í skóla, fólki í vinnu og finna húsnæði fyrir fjölskyldur. [[Viðlagasjóður]] og ríkisstjórnin sáu til þess að Vestmannaeyingar fengu allt það nauðsynlegasta. Ýmis félagasamtök hjálpuðu til og gáfu til dæmis [[Aðventistar]] þeim sem þurftu fatnað. Samhugur og samúð landsmanna var hjá Eyjamönnum. Rauði krossinn átti mikinn þátt í hjálparstarfinu og hjálpaði Eyjamönnum að koma sér fyrir á fastalandinu. Fljótlega bárust rausnarleg hjálparframlög í ýmsum myndum víðsvegar að úr heiminum. Erlendar ríkisstjórnir gáfu peninga og fjársafnanir voru í Noregi og Færeyjum. Frá Norðurlöndum og Kanada voru keypt 550 tilbúin hús og þeim plantað víðs vegar um land, þó einkum suðvestanlands.


Eyjabúar voru mjög þakklátir fyrir þær móttökur sem þeir fengu þessa nótt á meginlandinu. Þeir voru fljótir að koma sér fyrir og gera sig gagnlega í nýjum störfum og lifnaðarháttum á meðan að þeir biðu milli vonar og ótta eftir að vita hvort að þeim yrði nokkurn tímann heimangengt. Flestir tóku þessum flóttamönnum mjög vel, en þó var Eyjamönnum ekki allstaðar vel tekið, og hafa margir Eyjamenn sögur af því að hafa fengið viðurnefni á borð við „þurfalingar“, sökum þeirrar bágu aðstöðu sem þeir fundu sig í.  
Eyjabúar voru mjög þakklátir fyrir þær móttökur sem þeir fengu þessa nótt á meginlandinu. Þeir voru fljótir að koma sér fyrir og gera sig gagnlega í nýjum störfum og lifnaðarháttum á meðan að þeir biðu milli vonar og ótta eftir að vita hvort að þeim yrði nokkurn tímann heimangengt. Flestir tóku þessum flóttamönnum mjög vel, en þó var Eyjamönnum ekki allstaðar vel tekið og hafa margir Eyjamenn sögur af því að hafa fengið viðurnefni á borð við „þurfalingar“ sökum þeirrar bágu aðstöðu sem þeir fundu sig í.  


Þrátt fyrir gríðarlegan velvilja og umfangsmiklar fjársafnanir voru húsnæðismál erfið viðfangs. Þau þokuðust hægt áfram, en jafnframt þá hækkaði húsaleiga á Stór- Reykjavíkursvæðinu á sama tíma. Það reyndist erfitt fyrir Eyjamenn að fá lán til þess að tryggja sér íbúðir. Allar dyr voru lokaðar einstaklingum og samtökum húseigenda í Vestmannaeyjum. Aðrir en Vestmannaeyingar gátu aftur á móti fengið lán til að ljúka við og fullgera íbúðir með því skilyrði að þeir leigðu Eyjamönnum íbúðina.  
Þrátt fyrir gríðarlegan velvilja og umfangsmiklar fjársafnanir voru húsnæðismál erfið viðfangs. Þau þokuðust hægt áfram, en jafnframt þá hækkaði húsaleiga á Stór- Reykjavíkursvæðinu á sama tíma. Það reyndist erfitt fyrir Eyjamenn að fá lán til þess að tryggja sér íbúðir. Allar dyr voru lokaðar einstaklingum og samtökum húseigenda í Vestmannaeyjum. Aðrir en Vestmannaeyingar gátu aftur á móti fengið lán til að ljúka við og fullgera íbúðir með því skilyrði að þeir leigðu Eyjamönnum íbúðina.  


== Viðlagasjóður ==
== Viðlagasjóður ==
Þann 7.febrúar 1973 lögðu sjö alþingismenn úr öllum stjórnmálaflokkum fram frumvarp til laga um neyðarráðstafanir vegna eldgosins á Heimaey. Var frumvarpið samþykkt samhljóða og í annarri grein laganna var gert ráð fyrir stofnun Viðlagasjóðs vegna hamfaranna.  
Þann 7. febrúar 1973 lögðu sjö alþingismenn úr öllum stjórnmálaflokkum fram frumvarp til laga um neyðarráðstafanir vegna eldgosins á Heimaey. Var frumvarpið samþykkt samhljóða og í annarri grein laganna var gert ráð fyrir stofnun Viðlagasjóðs vegna hamfaranna.  


Hlutverk Viðlagasjóðs var sett niður í fjóra punkta:
Hlutverk Viðlagasjóðs var sett niður í fjóra punkta:
1. Að tryggja hag Vestmannaeyinga og stuðla að vernd og endurreisn byggðar þeirra.
1. Að tryggja hag Vestmannaeyinga og stuðla að vernd og endurreisn byggðar þeirra.
2. Að greiða kostnað vegna björgunarstarfs, flutninga og röskunar á höfum vegna eldsumbrotanna í Vestmannaeyjum.
2. Að greiða kostnað vegna björgunarstarfs, flutninga og röskunar á högum vegna eldsumbrotanna í Vestmannaeyjum.
3. Að bæta tekjumissi og eignatjón af völdum eldgossins á Heimaey.
3. Að bæta tekjumissi og eignatjón af völdum eldgossins á Heimaey.
4. Að draga úr áhrifum náttúruhamfara í Vestmannaeyjum á afkomu og atvinnulíf Vestmannaeyinga og þjóðarheildarinnar og gera hvers konar fjárhagsráðstafanir í þessu skyni.  
4. Að draga úr áhrifum náttúruhamfara í Vestmannaeyjum á afkomu og atvinnulíf Vestmannaeyinga og þjóðarheildarinnar og gera hvers konar fjárhagsráðstafanir í þessu skyni.  


Ákveðið var að ríkissjóður legði 160 milljónir króna í sjóðinn og Atvinnuleysistryggingasjóður legði til aðrar 160 milljónir. Um miðjan febrúar hafði stjórn Viðlagasjóðs tekið við yfirstjórn allra mála í Vestmannaeyjum. Lausn á húsnæðismálum Vestmannaeyinga var stærsta og erfiðasta verkefni stjórnar Viðlagasjóðs. Úr þeim málum rættist fyrst þegar innfluttu húsin komu til landsins um sumarið.  
Ákveðið var að ríkissjóður legði 160 milljónir króna í sjóðinn og Atvinnuleysistryggingasjóður myndi leggja til aðrar 160 milljónir. Um miðjan febrúar hafði stjórn Viðlagasjóðs tekið við yfirstjórn allra mála í Vestmannaeyjum. Lausn á húsnæðismálum Vestmannaeyinga var stærsta og erfiðasta verkefni stjórnar Viðlagasjóðs. Úr þeim málum rættist fyrst þegar innfluttu húsin komu til landsins um sumarið.  


Bætur fyrir horfin hús og eyðilögð voru greidd í fjórum áföngum, sá fyrsti var 20.október 1973. Mat á skemmdum innanstokksmunum og glötuðum innbúum var leyst af hendi sem og greiðslur fyrir skemmda bíla og þess háttar. Bætur fyrir húseignir voru miðaðar við brunabótamat húsa.
Bætur fyrir horfin hús og eyðilögð voru greidd í fjórum áföngum, sá fyrsti var greiddur út 20. október 1973. Mat á skemmdum innanstokksmunum og glötuðum innbúum var leyst af hendi sem og greiðslur fyrir skemmda bíla og þess háttar. Bætur fyrir húseignir voru miðaðar við brunabótamat húsa.


== Hvað á fellið að heita? ==
== Hvað á fellið að heita? ==
Lína 105: Lína 105:


Sterk bönd binda Eyjamenn við Heimaey. Eldgosið á Heimaey gerði Vestmannaeyinga að enn meiri Vestmannaeyingum. Samhugurinn sem var á meðal Eyjamanna í gosinu gleymist seint og bindur enn íbúana böndum, jafnvel þá sem fæddir eru eftir gos.
Sterk bönd binda Eyjamenn við Heimaey. Eldgosið á Heimaey gerði Vestmannaeyinga að enn meiri Vestmannaeyingum. Samhugurinn sem var á meðal Eyjamanna í gosinu gleymist seint og bindur enn íbúana böndum, jafnvel þá sem fæddir eru eftir gos.


=== Vikurfok ===
=== Vikurfok ===