„Blik 1961/Anna V. Benediktsdóttir“: Munur á milli breytinga

Séra Benedikt Magnússon fékk Mosfell árið 1818 og fluttist þá þangað. Árið eftir missti hann konu sína Þorbjörgu Pétursdóttur. Hún dó 26. júní 1819. <br>

Þá réðist bústýra til séra Benedikts að Mosfelli Þorbjörg Einarsdóttir, ættuð úr Eyjafirði.<br>

1. Jóhann Knútur, f. 7. apríl 1822, síðar prestur að Kálfafellsstað. <br>

2. Þorvarður, f. 1824. Dó 14 daga gamall.  <br>

4. Helga, f. í apríl 1833. Dó fárra daga gömul. <br>

5. Þórdís Helga, f. 14. júlí 1834. <br>

''Árið 1902 var byggt nýtt íbúðarhús á Ofanleiti. Það var rifið 1927, er steinhúsið var byggt, sem nú er þar. Þetta hús byggði [[séra Brynjólfur Jónsson]].

Prestssonurinn á Ofanleiti var þá 18 ára gamall. Hann var ötull starfsmaður föður síns við búskapinn á Ofanleiti, en lítið hneigður til bóklegrar iðju. <br>

Ekki höfðu þau lengi verið saman á Ofanleiti, frændsystkinin Anna og [[Stefán Jónsson Austmann|Stefán]], er þau urðu ástfangin hvort af öðru. Maddama Þórdís, sem var glögg kona og gáfuð, sá brátt, hverju fram fór um soninn og frændkonuna. Hún kom eitt sinn að máli við prest um samdrátt þennan. Skuggi var á. Þau voru systkinabörn, skötuhjúin. Allt var þó látið afskiptalaust og kyrrt liggja.<br>

Svo var það sunnudagskvöld að Önnu og Stefáni varð reikað í fögru veðri vestur í hraunið vestan [[Norðurgarður|Norðurgarðsbæjanna]]. Þar settust þau í grasigróinn hraunbolla. Sólina bar yfir [[Álsey]] og hellti hún geislum sínum yfir láð og lög. Aldan svarraði við flúðir og berg [[Ofanleitishamar]]s. Smáfuglar tístu við hreiður sín í grasigrónum hraunbollum og fýllinn sveif á þöndum vængjum utan við bergið, þar sem hann átti egg í óvandaðri hreiðurskollu. Þarna var það, sem þau heitbundust, frændsystkinin á Ofanleiti, Anna og Stefán. Ártalið vitum við ekki. En árið 1852, 1. nóvember, gaf séra Jón J. Austmann þau saman í Landakirkju. Þau hófu búskap að Ofanleiti í skjóli prestshjónanna, þar sem ekkert jarðnæði að svo stöddu lá á lausu handa þeim. <br>

Vorið 1853 fengu þessi ungu hjón, Stefán og Anna, byggingu  

Rúmum 11 mánuðum síðar fæddi Anna húsfreyja þriðja barn sitt. Það var nær dauða en lífi, er það fæddist, svo að ekki þótti á það hættandi að draga að skíra það. Faðirinn skírði það sjálfur skemmri skírn þegar eftir fæðinguna eftir fyrri stúlkunni, sem þau höfðu átt. Það andaðist að skírnarathöfninni lokinni. Það var 21. nóvember 1853. <br>

Á þessum árum var [[Sólveig Pálsdóttir]] prests og skálds að [[Kirkjubær|Kirkjubæ]] ljósmóðir í Eyjum. Hún var yngsta dóttir prestshjónanna á Kirkjubæ og gift [[Matthías Markússon|Matthíasi Markússyni]] snikkara í Landlyst. <br>

Föst ljósmóðurlaun munu hafa verið um þessar mundir 30 ríkisdalir yfir árið. Fyrstu árin fékk Anna ljósmóðir 5 ríkisdali í árslaun, sem teknir voru af launum Solveigar, en hún mun hafa haft hærri laun en allar aðrar ljósmæður í landinu eða alls um 70 ríkisdali, sökum þess að hún var sett læknir í Eyjum, þegar læknar voru þar engir. Það átti sér stað endur og eins. <br>

Árið 1867 fluttust þau hjón Solveig og Matthías til Reykjavíkur, þar sem Solveig var ljósmóðir um margra ára skeið eftir það, og varð þá Anna Valgerður, húsfreyja í Draumbæ, eina ljósmóðirin í Vestmannaeyjum. <br>

Það bar við 1866, 23. júní. Fagurt var veðrið þennan dag. Fýllinn átti hreiður á syllunum í Ofanleitishamri. Drengirnir á bæjunum  „fyrir  ofan hraun“  

Þegar ljósmóðirin í Landlyst, Solveig Pálsdóttir, fluttist til Reykjavíkur, varð Anna Benediktsdóttir eina ljósmóðirin í  

Eyjum, eins og áður er getið. Þá varð henni ljóst, hve erfitt það væri bæði henni og Eyjabúum í heild, að hún væri búsett fyrir ofan hraun. <br>

Árið 1868 fluttust hjónin því frá Draumbæ norður í þorpið við höfnina og settut að í tómthúsinu [[Pétursborg]], þar sem Davidsen læknir hafði búið nokkrum árum áður og ýmsir síðan. Það tómthús stóð stutt vestan við [[Jómsborg]] og norður af [[Kastali|Kastala]] (nú [[Vegamót]]), sem sé á hluta af svæði því, sem nú er kallað [[Heimatorg]]. <br>

Ingimundur Sigurðsson var framtakssamur maður og búhygginn. Sumarið 1864 fékk hann byggingu fyrir hálflendu einnar [[Vilborgarstaðir|Vilborgarstaðajarðarinnar]] og 4 árum síðar byggingu fyrir hálfum [[Háigarður|Háagarði]], sem var ein af 8 Vilborgarstaðajörðunum. <br>

Við úttekt á Draumbæjarjörðinni vorið 1869 kemur í ljós, hversu mikið húsnæði hjónin Stefán og Anna hafa haft þar til íbúðar. Baðstofan var 7,5 álnir (4,7 m) á lengd og 3 álnir (1.9 m) á breidd. Hún var „vel stæðileg“. Eldhúsið var 5 álnir (3,15 m) á lengd og 2,5 álnir (1,75 m) á breidd. Ingimundur Sigurðsson þótti greindur maður og var um skeið sýslunefndarmaður í Vestmannaeyjum, þó að hann væri þá óskrifandi, þegar hann var kosinn. Á sýslunefndarárum sínum lærði hann að skrifa nafnið sitt. Ingimundur var afi Kristmundar, er nú býr í Draumbæ. <br>

Árið 1870 fæddist hjónunum í Vanangri, Stefáni Austmann og Önnu ljósmóður, sonur, sem var látinn heita eftir syni þeirra, sem hrapaði í Ofanleitishamar. Hann var skírður [[Jóhann Lárus Stefánsson Austmann|Jóhann Lárus]]. <br>

Enn liðu tvö ár. Þá réðist til ljósmóðurinnar    í    Vanangri  

Í þessu hjónabandi var Anna ljósmóðir í tæp tvö ár, því að 2. júní 1879 dó Sigurður maður hennar úr brjóstveiki eða berklum 29 ára að aldri. <br>

Þeim varð ekki barna auðið. <br>

Nokkuð er vikið að ljósmóðurstarfi Önnu Benediktsdóttur í greininni Nýborgarheimilið, sem birtist í [[Blik 1960|Bliki 1960]]. <br>

Með bréfi dags. 2. júlí 1883 til sýslunefndar Vestmannaeyja óskar Anna ljósmóðir þess, að árleg laun hennar verði hækkuð um 20 kr. með því að hún hafi þá starfað ljósmóðir í Eyjum 20 ár og hafi rétt til að sækja um launaviðbót samkv. lögum, en það höfðu ljósmæður eftir 10 ára starf. <br>

Vorið 1897 fékk Pétur í Vanangri einnig byggingu fyrir hálfum Háagarði, er [[Magnús Guðmundsson (Hlíðarási)|Magnús Guðmundsson]], síðar kenndur við [[Hlíðarás]], flutti af jörðinni. Þannig hafði Pétur þá orðið tvær Vilborgarstaðajarðir til ábúðar. Jafnframt ræktaði Pétur út tún fyrir sunnan [[Fagurlyst]]. Það er nú leikvangur barna. <br>

Pétur Pétursson stundaði einnig járnsmíðar í tómstundum sínum, því að hann var járnsmiður góður, eins og áður segir. — Efnahagur  þeirra hjóna fór batnandi ár frá ári. <br>

Á fyrsta sumardag 1907 heimsóttu konur í Eyjum Önnu ljósmóður og tjáðu henni virðingu sína og vinarhug kvenna í sveitarfélaginu fyrir langt og heilladrjúgt starf í þjónustu þeirra. Þær færðu þá hinni öldnu ljósmóður kvæði það, sem hér fer á eftir:

''Aftari röð frá vinstri: l. Ólafur Diðrik Sigurðsson frá Strönd í Eyjum. Hann var sonarsonur Ólafs Diðriks Benediktssonar prests að Mosfelli Magnússonar og hét fullu nafni afa síns. Þannig var Anna ljósmóðir afasystir Ólafs á Strönd. (Sjá greinina um Önnu ljósmóður). 2. Guðrún Bjarnadóttir, kona Ólafs Sigurðssonar. 3. Guðbjörg Guðlaugsdóttir frá Gerði, systir Stefáns skipstjóra og útgerðarm. 4. Guðfinna Kristjánsdóttir frá Klöpp, síðar kona Georgs Gíslasonar kaupm. 5. Sigurbjörg Sigurðardóttir, kona Kristjáns Ingimundarsonar. 6. Sigurjón Kristjánsson frá Klöpp. 7. Kristján Ingimundarson, Klöpp, form. og aflamaður á opnum skipum hér í Eyjum um langt skeið, bjargveiðimaður fram á níræðisaldur og mörg síðustu ár ævinnar meðhjálpari í Landakirkju. Kristján var sonur Ingimundar bónda Jónssonar á Gjábakka og k.h. Margrétar Jónsdóttur bónda á Gjábakka Einarssonar (Sjá greinina Nýborgarheimilið í [[Blik 1960|Bliki 1960]]). 8. Magnús Helgason, faðir Magnúsar stöðvarstjóra hér í Eyjum. <br>Stúlkurnar í fremi röð frá vinstri: 1. Guðrún Lilja Ólafsdóttir Sigurðssonar frá Strönd, nú kona  Þorsteins  Gíslasonar skipstjóra  frá  Görðum.  2.  Guðrún  Ólafsdóttir,  systir Guðrúnar Lilju.

Í [[Sögur og sagnir úr Vestmannaeyjum|Sögum og sögnum úr Vestmannaeyjum]], sem [[Jóhann Gunnar Ólafsson ]]safnaði og Bókaverzlun [[Þorsteinn Johnson|Þorsteins Johnson]] gaf út, heitir ein sagan „Huldukona vitjar nafns“. Þar er drepið á ýmislegt úr ævi Önnu Valgerðar ljósmóður og Stefáns fyrsta manns hennar. Þar segir svo: ,,Meðan þau Anna bjuggu í Draumbæ, eignuðust þau dóttur, efnilegasta barn. Skömmu áður en skíra átti barnið, kom kona til Önnu í draumi og bað hana um að láta barnið heita Ágústu. En engu þóttist hún lofa um það. Nóttina áður en skíra átti, dreymdi Önnu enn hina sömu konu, og ánýjaði hún, að barnið yrði skírt Ágústa. Anna þóttist þá spyrja konuna, hver hún væri, og kvaðst hún vera huldukona. Neitaði Anna þá að skíra barnið að bón hennar, því hún var ákveðin í að láta barnið heita öðru nafni. Um morguninn, þegar fólkið vaknaði í Draumbæ,

í Draumbæ, hurðina í æsku sinni, og eru honum axarhöggin í henni enn minnisstæð. <br>

Daginn eftir var séra Jón Austmann, faðir Stefáns, sóttur til þess að skíra barnið, og fór skírnin fram, eins og ákveðið hafði verið, og var barnið látið heita Þorbjörg Jena Benedikta. Nokkru síðar andaðist barnið, og segja sumir, að það hafi aðeins orðið sex daga gamalt. Þegar séra Jóni var sagt frá draumi Önnu og letruninni á hurðinni, varð honum að orði, að hann mundi hafa skírt barnið Ágústu, hvað sem Anna hefði sagt, ef hann hefði vitað þetta. <br>

eftir fæðingu.“ ... Talið var

að barnaólán þeirra hjóna hefði stafað af því, að Anna varð ekki við tilmælum draumkonu sinnar, huldukonunnar.“ <br>

Vorið 1910, 4. maí, var Háagarðsjörðin „tekin út“, þ.e. bæjarhús og jörð metin og borin saman við úttekt jarðarinnar, þegar Stefán Austmann fékk byggingu fyrir helmingi hennar árið 1869 og Pétur fyrir hinni hálflendunni 1897. <br>

Þetta vor, 1910, fékk [[Gunnar Ólafsson]], kaupmaður, byggingu fyrir Háagarðinum. Við úttektina gætti [[Gísli J. Johnsen ]] hagsmuna dánarbús Önnu ljósmóður f.h. hins eina erfingja hennar, sonarins Jóhanns Lárusar Austmann, sem dó 28. jan. 1919, 49 ára að aldri.