„Blik 1974/Bréf til vinar míns og frænda, I. hluti“: Munur á milli breytinga

'''Nýjung í atvinnulífi bæjarins'''

 

En nú var mikil breyting framundan í atvinnulífi Vestmannaeyjinga.

Einar vinur minn hinn ríki gerðist nú brautryðjandi mikill.

Hann stofnaði til nýstárlegs atvinnureksturs í stórum stíl í kaupstaðnum. Það gerðist árið 1940. Þá tók hann að reka Hraðfrystistöð Vestmannaeyja. Fjöldi unglinga m. a. gátu fengið þarna góða atvinnu. Hreyfing komst á allt bæjarlífið. Unglingar, sem stunduðu nám í gagnfræðaskólanum,  hættu  margir

'''Nú hófst nýtt órásartímabil'''

 

Eins og ég gat um eða drap á, þá átti Flokksforustan engan skítkastara í kaupstaðnum fyrstu árin eftir að S. S. S. hafði gengið sér til húðar. Þess vegna fengum við starfsfrið. En nú varð breyting á þessu. Nýr skriffinnur Flokksins hafði náð fullum þroska!<br>

Árið 1938 hóf Guðlaugur nokkur Gíslason. síðar alþingismaður, ritmennskuferil sinn. Þá byrjaði hann að skrifa í Flokksblaðið um .,Framsóknarhvolpana" í bænum. Jafnframt lét Flokksforustan kjósa hann í skólanefnd. Þá vissi ég, hvað klukkan sló. Eg hafði ekki þegið baunadiskinn og skyldi fá makleg málagjöld fyrir það.<br>

'''Leynivopnið'''

 

Tíminn leið og óðum styttist að bæjarstjórnarkosningunum 1946. Ég þekkti það orðið, að ég og gagnfræðaskólinn vorum jafnan mjög á dagskrá hjá Flokksforustunni, þegar kosningabaráttan var framundan. Þá voru Eyjamenn gjarnan minntir á svívirðinguna miklu, sem þeir urðu aðþola gegn vilja sínum og samþvkktum. þegar ég var skipaður skólastjóri gagnfræðaskólans í kaupstaðnum. Og svo mátti brýna beitt járn að biti, mátti um mig segja. varnarlausan vesalinginn gegn ofurveldinu  mikla.  Slíkum  einstakling gat komið það vel að eiga sér einhvers staðar leynivopn. <br>

'''Deigt járn tók að bíða'''

 

Dag einn kom kunningi minn til mín til þess að segja mér fréttir. Hann hafði þá nýlega setið fund í bæjarstjórn kaupstaðarins, - verið þar áheyrandi.

Á fundi þessum hafði einn bæjarfulltrúi Flokksins, kaupmaður og konsúll í bænum eins og 4 eða 5 aðrir valdamenn þar, flutt ræðu mikla og langa. Þar hafði hann m. a. hellt úr skálum reiði sinnar yfir hrygginn á mér og nítt skólann, því að ég átti þarna ekki sæti. Mér kom þetta á óvart. Ekkert hafði ég gert á hluta þessa manns annað en það að vera til í bænum. Kunningi minn tjáði mér meginefni skammanna. Ég tók þessu öllu vel og blíðlega og hugsaði til leynivopnsins, þegar kosningaáróðurinn og eldurinn magnaðist. Og þann eld ætlaði ég vissulega ekki að deyfa. Síður en svo. Með friði og spekt yrði því marki aldrei náð að fá byggt hús yfir gagnfræðaskólann. Með friði og afslætti næðist aldrei sá áfangi. Það var fullreynt. Baráttan var óumflýjanleg.

Eg skrifaði blaðagrein og birti almenningi. Hún var mikið lesin og rædd í bænum, ekki sízt sökum fyrirsagnarinnar. Hún hét: „Þegar (svo stóð þar nafn kaupmannsins og konsúlsins, sem lastaði mig mest á bak á bæjarstjórnarfundinum) fékk innblástur".<br>

Þarna reyndi ég að gera sem mest gys að bæjarfulltrúanum. Ég minnti á ræðu, sem ég hafði heyrt hann flytja þá fyrir skömmu. Þá taldi ég hann hafa fengið innblástur, þ. e. a. s. að andinn hefði komið yfir hann. Ég tók sem dæmi setningar, sem ég kunni orðréttar úr ræðunni. Dæmi: „Nú höfum við fengið nóg kol og nóg salt. Nú vantar bara þorsk, -meiri þorsk." Ræðan var flutt við upphaf vertíðar.<br>

Nokkru síðar kom ég í Samkomuhús Vestmannaeyja. Þá var þar ölvun töluverð. Bæjarfulltrúinn óð þar að mér ölvaður með krepptan hnefann hátt á lofti og gerði sig líklegan til alls. Ég hafði sem oftar hnúajárnið mitt í hægri jakkavasanum og kreppti að því hnefann. Til þess kom ekki, að ég þyrfti að nota það. Þeir gripu peyja og kjössuðu, svo að hann lét sefast.

'''Deilur taka að harðna. Skólanefndarfundur'''

 

Og nú tóku deilurnar að harðna og verða opinskáar. Skriffinnur Flokksins (G. G.) skrifaði nú hverja skammar- og áróðursgreinina eftir aðra. Töluverðan hluta fékk ég í minn garð, eins og ég ætlaðist til. Rétt bráðum veiti ég þér nasaþef af þeim skrifum öllum.<br>

Brátt hefur G. G. persónulegar skammir á mig fyrir það að hafa ekki sagt af mér skólastjórastarfinu fyrir löngu, - stöðu, sem Jónas frá Hriflu skipaði mig í gegn vilja ráðandi manna í bænum. Og nú sannaði samdráttur skólans, hversu ég væri lélegur skólastjóri og illa liðinn í alla staði í stöðu þessari. Allir skólanefndarmennirnir hinir þögðu fyrst í stað og lögðu við eyra. Loks komst ég að og fékk að leggja nokkrar spurningar fram á borðið.

Skólastjóri (til G. G.1: „Er eitthvað út á einkalíf mitt að setja, siðfágun eða siðgæði?"<br>

G. G.: „Síður en svo. Reglusemi í skólanum er í bezta lagi. Ég veit, að þú vilt skólanum allt hið bezta."<br>

Haraldur Eiríksson (Flokksbróðir G. G., kunnur rafmagnsmeistari í bænum):

„Þú ert of eftirgefanlegur við börnin. Þess vegna skortir aga í skólanum."

Skólastj.: „Svo að þú veizt þetta, sem aldrei hefur látið svo lítið að líta inn í skólann öll þau ár, sem þú ert búinn að vera í skólanefndinni. og hefur þér þó árlega verið boðið til skólaslita."<br>

Haraldur: „Það er ekki satt. Ég hef einu sinni verið við skólaslit."

Prestur (séra Sigurjón Arnason): „Það er ósannindi, að ekki sé góður agi í skólanum. Ég á þar barn og veit það."<br>

Sveinn Guðmundsson (skólanefndarformaður): „Ég hef oft heyrt því fleygt, að skólastjóri þætti helzt of strangur en of mildur stjórnari." Skólastj. (til bæjarstjóra, mágs G. G., valins drengs, sem hafði verið prófdómari við skólann): „Hvað segir bæjarstjóri um þetta sem prófdómari? Hvernig er kennslan í skólanum?<br>

Bæjarstjóri (Hinrik Jónsson): „Hún er góð."<br>

Skólastj.: „Hvað heldurðu um agann (<br>

Bæjarstjóri: „Ég hygg hann góðan.<br>

Skólastjóri: „Hvað heldurðu þá um stjórnina í heild og kennsluna í skólanum?"

Bæjarstjóri: „Ég hygg það all right."<br>

Skólastjóri: (til Guðlaugs og Haraldar): Er þessi árás ykkar á mig ekki jafn grunnfærnisleg og ef ég t. d. skoraði á valdhafana í bænum að segja af sér nú þegar, þar sem vitað er. að þeir tapa hér fylgi við hverjar kosningar, eins og sannazt hefur?"<br>

Síðast samþykkti svo skólanefndin tillögu frá G. G. þess efnis, að skólanefnd skrifaði öllum foreldrum í bænum, sem áttu unglinga á gagnfræðaskólaaldri og sendu þá ekki til náms í skólann. Spyrjast skyldi fyrir um ástæðurnar.

Aðeins átta foreldrar svöruðu skólanefndinni. Þau bréf öll voru á þá lund, að efnahagur þeirra hefði ekki leyft skólagönguna að svo stöddu. Einn bréfritarinn (móðir) lýsti yfir trausti sínu á hinum ofsótta skólastjóra.