„Blik 1976/Kunnir ættliðir í Eyjum og fleira Eyjafólk“: Munur á milli breytinga

'''Jóhann Bjarnasen verzlunarstjóri,'''

  '''„assistent í Kornhól“'''

Kona Jóhanns Bjarnasen var mad. [[Sigríður Jónsdóttir]] verzlunarstjóra Salomonsen í Kúvíkum á Ströndum, en þannig voru þær venjulega titlaðar, verzlunarstjórafrúrnar á tímum einokunarverzlunarinnar. [[Jón Salomonsen]] var kunnur maður á sínum tíma þar norðurfrá og þótti þar mikilhæfur verzlunarstjóri á einokunartímunum.

Mad. [[Sigríður Jónsdóttir]] var fædd árið 1816 og var þannig sex árum yngri en eiginmaður hennar, [[Jóhann Bjarnasen]] verzlunarstjóri eða „factor“,, eins og þeir voru jafnan titlaðir.

Þessi hjón fluttust til Vestmannaeyja árið 1837. Þá hafði [[Jóhann Bjarnasen]] verið verzlunarþjónn á Skagaströnd nokkur ár hjá Pétri Duus, verzlunarstjóra þar, síðar kaupmanni í Keflavík.

Áður en [[Jóhann Bjarnasen]] gerðist verzlunarþjónn hjá Duus þarna á Skagaströndinni, hafði hann verið formaður á [[Hákarlaskip|hákarlaskipi]]. Þess vegna titluðu Danir hann „skipper" fyrst eftir að hann fluttist til Eyja. Það þótti  yfirmáta veglegur titill, sem nánast krafðist virðingar og undirgefni.

Hjónin [[Jóhann Bjarnasen|Jóhann „skipper" Bjarnasen]] og mad. [[Sigriður J. Bjarnasen]] settust að í húsinu [[Sjólyst]] í Eyjum (nr. 41 við [[Strandveg)]]. Þar bjuggu þau fyrstu árin sín í kauptúninu. Síðar fluttust þau í húseign einokunarkaupmannsins austan við [[Danski-Garður|DanskaGarð]]. Það hét [[Kornhóll]] eða [[Kornhólsskans]]. Það stóð austan við sjálfan [[Skansinn]], virkið nafnkunna.

Mad. [[Sigríður Jónsdóttir Bjarnasen]] lézt 13. apríl 1842 frá fjórum ungum börnum þeirra hjóna.

[[Pétur Jóhann Benedikt]]. þá 8 ára að aldri.

[[Sigurður Gísli Gunnar Jóhannsson Bjarnasen|Sigurður Gisli Gunnar]], 6 ára. [[Jóhanna Sigríður Margrét]], 3 ára. [[Emilía Geirlaug]] á 1. ári.

Eftir fráfall konu sinnar, mad. Sigríðar. leitaði verzlunarstjórinn ráða hjá sóknarpresti sínum og vini, séra [[Jón J. Austmann|Jóni J. Austmann]] að [[Ofanleiti]], hvernig hyggilegast yrði fyrir hann að halda saman heimilinu og veita börnunum hollasta og bezta uppeldið. Þau urðu ráðin, að prestsdóttirin á [[Ofanleiti]] og heimasætan þar, [[Guðfinna Jónsdóttir]] prests Austmanns, gerðist bústýra hjá verzlunarstjóranum. Hún var þá 19 ára að aldri.

Eftir vonum gekk þetta allt vel, því að prestsdóttirin var mesta myndarstúlka, heimilisleg og stjórnsöm. Hún hafði gengið á hússtjórnarskólann á Eyvindarstöðum á Álftanesi hjá [[Sveinbjörn Egilsson|Sveinbirni Egilssyni]] síðar rektor og konu hans, frú [[Helga Benediktsdóttir Gröndal|Helgu Benediktsdóttur Gröndal]].

Þrjú ár liðu. Þá lézt verzlunarstjórinn [[Jóhann Bjarnasen]] frá börnunum sínum fjórum. Það var árið 1845.

[[Niels Nikolai Bryde]] gerðist einokunarkaupmaður í Vestmannaeyjum árið 1844. Þá hafði hann fest kaup á [[Danski-Garður|Danska-Garði]] i [[Kauptúnið|kauptúninu]] og einokunaraðstöðunni þar. Hjá honum var [[Jóhann Bjarnasen]] sem sé verzlunarstjóri, þegar hann féll frá. Þeir voru gamlir og góðir vinir og samstarfsmenn við verzlunarstörfin norður í Skagafirði, þar sem [[N. N. Bryde]] hafði dvalizt um árabil og unnið beykisstörf.

[[Niels Nikolai Bryde|N. N. Bryde]] kaupmanni  fannst honum bera siðferðileg skylda til að hjálpa hinum munaðarlausu börnum þeirra hjóna við fráfall beggja foreldranna. Hann bauðst til að kosta uppeldi þeirra að meira eða minna leyti og að öllu leyti framfærslu [[Sigurður Gísli Gunnar Jóhannsson Bjarnasen|Sigurðar Gísla Gunnars]], sem var 9 ára, þegar hann missti föður sinn.

Drengnum var komið í fóstur hjá verzlunarstjórahjónunum við [[Juliushaabverzlun|Juliushaabverzlunina]], þeim [[C. L. Möller]] og konu hans frú [[Ingibjörgu Möller]].

Árið 1851 fermdi séra [[Jón J. Austmann]] að [[Ofanleiti]] [[Sigurður Gísli Gunnar Jóhannsson Bjarnasen|Sigurð Gísla G. J. Bjarnasen]]. Hann þótti hinn efnilegasti unglingur, sem Bryde batt við miklar vonir um dyggilega þjónustu við verzlunarrekstur sinn í Vestmannaeyjum, þegar hann yxi að árum og getu.

Ekki löngu eftir fermingu gerðist [[Sigurður Gísli Gunnar Jóhannsson Bjarnasen|S. Gísli G. J. Bjarnasen]] verzlunarþjónn við [[Juliushaabverzlun|Juliushaabverzlunina]], þar sem [[C. L. Möller]], fóstri hans var „factor" eða verzlunarstjóri. Þá verzlun átti [[Niels Nikolai Bryde|N. N. Bryde]] einnig, en rak hana með lepp, því að hver einokunarkaupmaður hafði ekki leyfi til að eiga nema eina verzlun á sama verzlunarstaðnum samkvæmt gildandi lögum, en tögl og hagldir vildi hann hafa um verðlag allt og enga samkeppni.

[[C. L. Möller]] verzlunarstjóri andaðist 7. júlí 1861. Þá var sonur [[Niels Nikolai Bryde|N. N. Bryde]] orðinn þrítugur að aldri og orðinn meðstjórnandi verzlunarreksturs föður síns í Eyjum. Hann hét [[Johan Peter Thorkelin Bryde]]. Síðar einvaldur einokunarkaupmaður í Vestmannaeyjum um árabil, eða fram um aldamótin.

Eftir fráfall [[C. L. Möller|C. L. Möllers]], verzlunarstjóra [[Juliushaabverzlun|Juliushaabverzlunar]], réðu feðgarnir [[Sigurður Gísli Gunnar Jóhannsson Bjarnasen|S. Gísla G. J. Bjarnasen]] verzlunarstjóra [[Juliushaabverzlun|Juliushaabverzlunar]]. Þá var bróðir hans, [[Pétur Benedikt J. Bjarnasen]], orðinn verzlunarstjóri aðalverzlunarinnar, [[Garðsverzlun|Garðsverzlunar]]. Verzlunarstjóra urðu Bryde-arnir að hafa þar einnig, þó að þeir hefðu þar öll ráð í sínum höndum, því að þeir dvöldust ekki í Eyjum að jafnaði nema ungann úr sumri hverju. Annars bjuggu þeir í Kaupmannahöfn.

Og árin liðu. - Árið 1873 strauk [[Vilhelm Thomsen]], verzlunarstjóri, til Ameríku frá störfum sínum í Eyjum sökum sjóðþurrðar við [[Garðsverzlunina]]. Hann vissi sig við sjóðþurrðina riðinn. Tók þá [[Sigurður Gísli Gunnar Jóhannsson Bjarnasen|S. Gísli G. J. Bjarnasen]] aftur við verzlunarstjórastörfum þar og var nú aftur verzlunarstjóri beggja verzlananna um átta ára skeið. En árið 1881 varð mikil breyting á högum þessa vel gefna og ötula verzlunarstjóra. Áfengisnautnin varð honum og fjölskyldu hans að falli.

Hinn 21. nóv. 1862 gekk [[Sigurður Gísli Gunnar Jóhannsson Bjarnasen|S. Gisli G. J. Bjarnasen]] verzlunarstjóri að eiga eina af heimasætunum í [[Eystra-Stakkagerði]]. Hún hét [[Dorthea Maria]] og var dóttir hjónanna frú Ásdísar Jónsdóttur Núpshjáleigu í Berufirði og [[Anders Asmundsen|Anders skipstjóra Asmundsen]], sem var Norðmaður. Frú [[Dorthea Maria]] var fædd 3. júní 1839 að [[Kornhóll|Kornhól]] í Eyjum, en foreldrar hennar bjuggu þar þá nýflutt í [[kauptúnið]] austan frá Djúpavogi. Síðan bjuggu þau í [[Eystra-Stakkagerði]] til ársins 1851, en það ár fórst [[Anders Asmundsen]] á skútu sinni með allri áhöfn.

[[Sigurður Gísli Gunnar Jóhannsson Bjarnasen|S. Gísli G. J. Bjarnasen]], verzlunarstjóri, var talinn hæfileikamaður. hæglátur daglega og hugljúfi hvers manns. Þar gætti ekki hins kunna hroka margra „factoranna" gagnvart snauðum almúganum í byggðarlaginu. Almenningur harmaði þau örlög hans að verða áfengisnautninni að bráð og tortíma þannig gæfu og gengi sjálfra sín og fjölskyldu sinnar. Hann var sviptur verzlunarstjórastöðunni árið 1881.

Þá höfðu hjónin eignazt fimm börn. Auk þess höfðu þau tekið í fóstur og alið upp son [[C. L. Möller|C. L. Möllers]] og konu hans, frú [[Ingibjörg Möller|Ingibjörgu Möller]], þegar [[C. L. Möller|C. L. Möller]] féll frá árið 1862 eða sama árið og þau giftu sig, Gísli og María.

Þannig vildi verzlunarstjórinn launa þeim góðu hjónum það, sem þau höfðu fyrir hann gert og verið honum, eftir að hann missti föður sinn árið 1845, þá níu ára Eftir stöðumissinn fluttu hjónin úr [[Danski-Garður|Danska-Garði]] og settust að með barnahópinn sinn í kofaræksni, sem stóð skammt vestur af [[Ottahús|Ottahúsi]] (áður Beykishúsi ([[Sig. Breiðfjörð]]) og síðast [[Jómsborg]].

Þarna var löngu síðar mótað torg og kallað [[Heima-torg]]. Það var svæðið sunnan og suð-vestan við [[Rafstöðin|Nýju rafstöðina]] í Eyjum, sem fór undir hraun i marzmánuði 1973. Kofaræksni þetta hét [[Pétursborg]] og var læknissetur Vestmannaeyja um miðja 19. öldina. Hús þetta fauk í austan stórviðri árið 1896.

[[Maria D. A. Bjarnasen]].

 

[[Jóhann C. A. Bjarnasen]], 10 ára.

 

[[Rósa J. P. Bjarnasen]], 8 ára.

 

[[Jóhanna C. A. Bjarnasen]], 6 ára.

 

[[Niels Ch. B. Bjarnasen]], 4 ára í f. 23. febr. 1879).

 

[[Sigfús M. Johnsen]], fyrrv. bæjarfógeti, getur þess í einni bók sinni, að [[Rósa Bjarnasen]] hafi starfað nokkur ár símastúlka í Kaupmannahöfn. Síðan hafi hún gifzt skrifstofustjóra Sameinaða gufuskipafélagsins í Höfn. Sami höfundur segir, að [[Pétur Bjarnasen]] hafi verið verzlunarstjóri fyrir stóru fyrirtæki i Danmörku. Og síðast getur hann þess, að [[Niels Bjarnasen]], sem hér verður rætt um á eftir, hafi stundað verzlunarstörf í París.