„Saga Vestmannaeyja I./ XI. Tyrkjaránið, síðari hluti“: Munur á milli breytinga

<big>Á fyrstu árunum eftir Tyrkjaránið var reiðuleysi mikið á í flestu hér. Var því ærið starf fyrir sýslumann og umboðsmann ásamt sveitarstjórninni hér að skipa innanhéraðsmálum í horf, er eyjarnar tóku að byggjast aftur af nýju fólki. Hingað sótti hálfgerður landshornalýður og jafnvel sekir menn. Var þá gefið út bann gegn umrenningum í Vestmannaeyjum, og var Kláusi Eyjólfssyni lögsagnara á Hólmum, er mest og bezt stóð að hinum nýju skipulagsmálum í eyjunum og sem hafði Vestmannaeyjasýslu á eigin ábyrgð 1634—1635, boðið að vísa aðkomumönnum í burtu, sem eigi hafi góðra manna vitnisburði, svo að eyjarnar verði eigi lengur slíkt skálkaskjól, sem þær hafi verið.¹⁰)<br>

Kláus Eyjólfsson var sonur Eyjólfs Egilssonar Einarssonar prófasts Ólafssonar í Görðum. Kona Egils og amma Kláusar var Katrín Sigmundsdóttir Eyjólfssonar, er kjörinn var til biskups 1537. Móðir Sigmundar biskups var Ásdís Pálsdóttir á Hjalla í Ölvesi, systir Ögmundar biskups Pálssonar. Frá Katrínu Sigmundsdóttur móður sinni hafði séra Jón Egilsson annálaritari í Hrepphólum, föðurbróðir Kláusar Eyjólfssonar, ýmsan fróðleik, svo sem um það, er Danir tóku Ögmund biskup á Hjalla hjá Ásdísi systur hans og rændu kvenskrauti hennar. Katrín var þá mjög ung og var hjá ömmu sinni á Hjalla, er þetta skeði, og mundi þessa atburði. Móðir Kláusar Eyjólfssonar var Guðríður föðursystir séra Jóns Þorsteinssonar píslarvotts. Kona Kláusar var Ingibjörg Þorleifsdóttir Ásmundssonar, bróðurdóttir Erlendar Ásmundssonar á Stórólfshvoli.¹²)<br>

Eyjamenn, er ættingja áttu meðal herleidda fólksins, hafa reynt að fá fregnir um hagi þess, og það sést, að bréf hafa farið á milli og þau falin síðasta áfangann skipstjórunum á kaupskipunum hingað. Oft hafði verið kvartað undan því, að bréf að heiman til hinna herleiddu í Algier kæmu eigi til skila, og er það engin furða, því að lítt hefir verið kunnugt oft um verustaði fólksins. Af því fólki, sem tekið var úr Vestmannaeyjum og Grindavík, er talið, að „turnerazt“ hafi eða kastað trú sinni 26 fullorðnir og 64 börn og unglingar og 3 börn, er fæddust á leiðinni út. Þetta er ekki fullur þriðjungur af fólki því, er hertekið var á nefndum stöðum að meðtaldri skipshöfninni á dönsku kaupskipi, er tekið var við Grindavík. Af þessum tölum verður eigi ráðið neitt með vissu um þessi efni, en auðsætt er, að eigi hefir fengizt vitneskja um málefni og hagi margra af fólkinu. Samkvæmt skrá um hertekna menn, er ennþá lifðu í „Tyrkeríinu“ 1635, eru taldar 27 konur og 16 karlmenn frá Vestmannaeyjum, sem „drottinn varðveitti við trú og góða samvizku“, og er það rúmur fimmti hluti af hertekna fólkinu. Kunnugt er og um nokkra, sem voru dánir. Byrjað hefir verið á fjársöfnun til útlausnar hinum herleiddu þegar eftir ránið, meðal ættingja og vina, og mun það lítinn árangur hafa borið, aðstandendur fátækir og lausnareyririnn hár. Má nokkuð hér um ráða af því, hve erfitt gekk séra Ólafi Egilssyni að fá leysta út sína ágætu konu, er heimtað var mjög hátt lausnargjald fyrir. Þó er svo að sjá samt sem nokkrir hafi komið hingað út fyrir fjárstyrk frá ættingjum heima, eða þeir hafa unnið sér sjálfir fyrir fullu lausnargjaldi. Almenn fjársöfnun til útlausnar hinum herleiddu hefir eigi hafizt verulega fyrr en 1632 eða 5 árum eftir ránið.¹³) Fé var safnað bæði hér heima og í Danmörku til útlausnar herleidda fólkinu. En fjársöfnunin hafði gengið seint og óreglulega, og menn þeir, kaupmenn í Algier eða skiparar af evrópiskum þjóðum, er peningar höfðu verið sendir til og áttu að sjá um útlausn á föngunum, höfðu orðið uppvísir að svikum og notað féð í eigin þarfir til kaupskapar.<br>