„Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1983/ Gúmmíbjörgunarbátur“: Munur á milli breytinga

<big><big><big><center>Gúmmíbjörgunarbátur</center></big></big></big><br>

Á síðari árum hefur gerð stórra listaverka til fegrunar og menningarlegra umhverfis færst mjög í vöxt hér á landi.<br>

Minnismerki sjómanna hafa risið víða um landið og voru Vestmannaeyingar einna fyrstir til að reisa minnismerki um drukknaða og þá sem hafa farist í slysum, þegar Sjómaðurinn eftir Guðmund frá Miðdal var reistur á lóð [[Landakirkja|Landakirkju]] árið 1950. Samkeppni var um gerð minnismerkisins og sendi þá m.a. Ásmundur Sveinsson listaverkið Björgun til samkeppninnar, en því var hafnað (og því miður að margra dómi). Nokkru síðar tryggði Erling Ellingsen Reykjavíkurborg rétt á að reisa verkið og þarf því sérstakt leyfi til að reisa það utan Reykjavík.<br>

Í kirkjugarði Landakirkju eru fögur verk eins og Drengurinn lesandi eftir Magnús Á. Árnason yfir leiði [[Sigurbjörn Sveinsson|Sigurbjörns Sveinssonar]] skálds og Engillinn á leiði Theódóru Þ. Jónsdóttur, sem er frægt og þekkt verk eftir fjölda ljósmynda af því í eldgosinu, en Jón Hinriksson kaupfélagsstjóri í Garðinum lét reisa styttuna á leiði dóttur sinnar árið 1928 og útvegaði Jens Eyjólfsson, kaupmaður í Reykjavík verkið frá Þýskalandi. Frétt hefi ég, að nokkrir góðir menn hafi hug á að koma upp enn öðru listaverki eftir Einar Jónsson.<br>

Sumum kann því að virðast að verið sé að bera í bakkafullan lækinn að gera tillögu að enn einu listaverki á almannafæri í Vestmannaeyjum. Ég ætla samt að gera það vegna þess að mér finnst þetta listaverk, sem hér er um að ræða svo snjallt bæði að formi og útfærslu auk þess sem ég tel, sögunnar vegna, að það eigi hvergi frekar heima en í Vestmannaeyjum. Hníga að þessu mörg rök og fékk ég sérstakt leyfi listamannsins Ragnars Kjartanssonar myndhöggvara til að kynna þetta verk fyrst í blaði sjómanna í Vestmannaeyjum.<br>

Sá, sem hafði aðalforgöngu um gerð verksins og þessa merkilegu gjöf var Jóhann Einarsson Frímann frá Norðfirði, fæddur þar 13. ágúst 1923. Jóhann andaðist snögglega nokkru áður en gjöf þeirra skólabræðra var afhent, en mikill og góður vinur hans og bekkjarbróðir var Bjarni Steinþór Runólfsson, skipstjóri á Hornafirði, sem fórst ásamt 6 skipverjum með vélskipinu Helga frá Hornafirði, þegar skipinu hvolfdi og sökk síðan á Færeyjabanka hinn 15. september 1961. Tveir skipverjar björguðust í gúmmíbjörgunarbát eftir mikla vosbúð og mannraunir. Allir skipverjar komust á kjöl en í aftaka veðri og stórsjó misstu þeir línuna og blés gúmmmjörgunarbáturinn ekki út fyrr en allir voru horfnir í hafið, nema þeir tveir, sem að lokum tókst að ná í spottann að flöskunni sem blés bátinn út. Komust þeir lífs af við illan leik.<br>

Ég held, að það hafi verið mikil og góð samheldni í þessum bekk, því að tveir fórust þeir saman bekkjarbræðurnir, Sigþór Guðnason skipstjóri á m/s Hugrúnu og Konráð Hjálmarsson stýrimaður, þegar skipið fékk á sig brotsjó í Látraröst, sem mölbraut brúna. Petta gerðist 30. janúar 1962. Brotsjórinn hreif með sér úr brúnni 3 menn, þá vinina og háseta, sem var við stýrið. [[Sigþór Hilmar Guðnason| Sigþór Guðnason]] var Vestmannaeyingur, sonur [[Guðni Jóhannsson (Brekku)|Guðna Jóhannssonar]] skipstjóra og konu hans [[Jóhanna Hálfdanía Þorsteinsdóttir|Jóhönnu Þorsteinsdóttur]]. Hann var fæddur á Vattarnesi á Austurlandi, en ólst upp í Vestmannaeyjum frá æsku og dvaldi þar öll sín unglingsár.<br>

Það voru óvenjumargir Vestmannaeyingar, sem luku hinu meira fiskimannaprófi frá Stýrimannaskólanum í Reykjavík árið 1948: Hans Sigurjónsson frá Hjalla, síðar þekktur togaraskipstjóri á Víkingi AK, Ögra og fleiri skipum, [[Ingólfur Eiríksson]] Ásbjörnssonar á Emmu, [[Kristinn Pálsson]] skipstjóri, núverandi formaður Útvegsbændafélags Vestmannaeyja, [[Edvin Jóelsson]] skipstjóri frá [[Svanhóll|Svanhól]] og [[Guðjón Sigmundsson]] frá [[Hólmgarður|Hólmgarði]].

Bjarni Runólfsson skipstjóri á Helga var svili Ragnars Kjartanssonar myndhöggvara og sagði Ragnar mér, að hann hefði unnið verkið fyrir þá skólafélagana í minningu um Bjarna vin sinn og svila.<br>

Listamanninum sjálfum, Ragnari Kjartanssyni, finnst höggmyndin vera í besta samræmi við landslag og náttúru Vestmannaeyja, þegar aldan kveður sinn rammaslag við þverhnípt bergið — „verkið er eitthvað í takt við Eyjarnar" segir Ragnar „en í stórviðrum og brimi á æskustöðvum mínum undir Jökli lærði ég að meta synfóníu hafsins, þegar jörðin skalf undir átökum þykkrar úthafsöldunnar," bætir hann við.<br>

Ragnar komst í beina snertingu við sjóinn á sínum yngri árum, þegar hann var háseti á Skeljungi í 3 ár og fór þá oft inn til Vestmannaeyja í nær hvernig veðri sem var inn ólgandi Víkina með sælöðri upp í miðjan [[Heimaklettur|Heimaklett]] og háseti var hann í Eyjum á [[Gammur Ve|Gammi]] og [[Andvari Ve|Andvara]].<br>

'''Guðjón Ármann Eyjólfsson, skólastjóri'''