„Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2006/Farsæll Eyjaskipstjóri - Einar Runólfsson“: Munur á milli breytinga

Þannig yrkir [[Loftur Guðmundsson]] í Formannavísum frá 1944 um Einar Runólfsson á Velli, þá skipstjóra á Ísleifi. Einar var einn farsælasti og fengsælasti skipstjóri Eyjaflotans á blómatíma útgerðar í Vestmannaeyjum um miðbik síðustu aldar, 1940-1960. Hann er nú hátt á níræðisaldri, en er vel ern, hugurinn skýr, minnið ótrúlega traust og dómgreindin óbiluð. Þótt heilsan sé ekki fullkomin er Einar vel á sig kominn, hugsar um sig sjálfur í íbúð sinni á Digranesvegi 36 í Kópavogi þar sem hann hefur búið síðan hann fluttist frá Eyjum 1964. Einar varð ekkjumaður á síðasta ári þegar Vilborg („Monna“), eiginkona hans, lést eftir 64 ára sambúð.<br>

'''Austfirðingur kemur til Eyja.'''<br>

Foreldrar Einars voru þau [[Runólfur Sigfússon]] og [[Friðrikka Einarsdóttir]]. Þau bjuggu fyrst í Eyjum hjá [[Jón Jónsson|Jóni Jónssyni]] í [[Hlíð]] og [[Þórunn Snorradóttir|Þórunni Snorradóttur]], konu hans, en Runólfur hóf skipstjóraferil sinn í Vestmannaeyjum vertíðina 1925 á Kap sem Jón gerði út. Einar segist muna vel eftir sér í Hlíð.

Vertíðina 1930 var hann formaður með Kára Sölmundarson og 1931 með Magnús VE 210. Þetta voru bátar sem [[Gunnar Ólafsson]] á [[Tanginn|Tanganum]] átti og gerði út. Þá tekur hann vertíðina 1932 við Snyg VE 247 („Snugg“ eins og Einar ber það fram) sem Tangamenn áttu líka. Það var 27 tonna bátur sem var upphaflega smíðaður í Noregi, og gekk lengi fyrir vestan, á Bíldudal m.a., og síðar fyrir norðan, og var lengdur þar og endurbyggður. „Hann var áður skúta með einu mastri. Þeir [[Þórður H. Gíslason]] og [[Ottóníus Árnason]] keyptu hann til Eyja 1924, frá Eskifirði“ segir Einar. Runólfur var með Snyg á vetrarvertíðum 1932 og meðan heilsan leyfði, fram til vertíðarloka 1935. Sumarið 1935 leigði [[Gunnar Guðjónsson]] á [[Kirkjubær|Kirkjubæ]] Snyg og var á reknetum við Suðurströndina. En svo illa tókst til að báturinn sló úr sér. Þeir voru skammt undan landi, voru að koman vestan að í austan hvassviðri og fóru þess vegna grunnslóð. Gunnari tókst að sigla bátnum upp í fjöru, Ragnheiðarstaðarfjöru í Flóa, og mannbjörg varð. Þeir hirtu úr honum vélina, öfluga vél, og hún var sett í Geir goða. Með þann bát átti Runólfur að vera vertíðina 1936, var búinn að fullráða skipshöfn, þar á meðal Einar, son sinn, en Runólfur komst aldrei á sjó meira. [[Óskar Gíslason]] frá Skálholti tók við bátnum. Runólfur var fyrst lagður inn á spítala í Eyjum og síðar í Reykjavík og þar lést hann á Landakoti 25. september 1936.<br><br>

Vilborg, eða „Monna“ eins og hún var kölluð á æskuheimili sínu og lengi síðan, kom til Eyja 1939 til að vinna, var í vist hjá Hjálmari Jónssyni í Dölum, sem þá bjó á Reynivöllum, Kirkjuvegi 66, og síðar hjá Kristni á Látrum og Önnu frá London, konu hans. Hjá henni lærði hún saumaskap, og einnig hjá Kristínu í Merkisteini sem var meistari í faginu.<br>

Einari þótti gott að vera þarna í góðu kompaníi við þá sem höfðu skrifstofur í Drífanda, t.d. Magnús á Vesturhúsum, sem sennilega hefur þá unnið fyrir Bátaábyrgðarfélagið, og einkum þó við [[Bjarni Jónsson|Bjarna Jónsson]] á Svalbarði, starfsmann Lifrarsamlagsins, sem gjarnan færði þeim nýja mjólk fyrir morgunkaffið sem hann fékk hjá Vilborgu.<br>

Einar Runólfsson hóf sjómennsku 14 ára gamall, eftir fermingu eins og margur annar Eyjamaðurinn. „Ég var fermdur um haustið 1932, ekki orðinn 14 ára, til þess að geta komist á vetrarvertíðina sem hófst í janúar.“ Einar var með föður sínum á Snyg þrjár vertíðir, 1933-1935, en á línuveiðum á trillum fyrir austan á sumrin, á Vopnafirði og Seyðisfirði. Hann var síðan á ýmsum vertíðarbátum, Geir goða, Ófeigi II, Herjólfi og Nirði, og jafnan á síldveiðum fyrir norðan land á sumrin.<br>

Einar tók við Ísleifi árið 1943 og var með hann í sex ár, bæði á vetrarvertíðum og svo á dragnót yfir sumarið. „Ég fékk boð um að koma og tala við Ársæl og hann bauð mér Ísleif. Það var gott að vera hjá Ársæli Sveinssyni. Hann og Laufey kona hans voru mikil indælishjón. Og þetta voru góð sex ár hjá honum, og ég gekk þá stundum undir nafninu „Einar á Ísleifi.“<br>

„Fyrst, þegar ég byrjaði að róa, var ekið með línustampa á handvögnum úr beituskúrum niður á bryggju og þeir selfluttir á skjögturum út í bátana sem voru á bóli út á höfninni. En síðar var hægt að koma bátunum að bryggju og aka stömpunum á bíl niður eftir. Það var róið snemma nætur með línuna, hún lögð í myrkri og látin liggja þangað til fór að birta; þá var byrjað að draga. „Venjulega drógum við þetta 4-6 bjóð á klukkutíma þannig að þetta tók langan tíma ef menn voru með 30 stampa eins og algengt var.“<br>

Að áliðnum degi komu tveir bátar flatrekandi meðfram okkar bát. Það sem þarna var að gerast, var að Freyja VE 260, skipstjóri Ólafur Sigurðsson frá Skuld, og hans skipshöfn, voru að koma dráttartaug um borð í Ölduna VE 25. Það tókst þeim þarna. Á næstu augnablikum voru þeir horfnir út í sortann og urðum við þeirra ekki varir aftur. Vél Öldunnar hafði stöðvast og báturinn var á reki, ósjálfbjarga, þegar Freyja varð hans vör. Skipstjóri á Öldunni VE 25 var Jónas Bjarnason.<br>

Einar tók svo við Hugrúnu 1955 sem þeir áttu m.a. [[Kristján Björnsson]] á [[Kirkjuland|Kirkjulandi]], [[Kristján Georgsson]] frá [[Klöpp]] og fleiri. Þetta byrjaði vel, línuvertíðin var ein sú besta sem ég man, 8-10 tonn í hverjum róðri. Og netavertíðin fór vel af stað. En svo brotnaði vélin og við lentum í löngu stoppi. Varahluti varð að fá frá útlöndum og það tók sinn tíma; áhöfnin tvístraðist og þetta var eiginlega búið. Þetta var líka geysilegt áfall fyrir útgerðina. Ég fékk ekki uppgert. Ég reri því með þeim Kristjánum nokkra túra um vorið á færi, það gekk vel og eitthvað kom inn á bankareikninginn, nóg til þess að gera upp við mig og þá kvaddi ég strax! Ég fór á síld með [[Einar Guðmundsson|Einari Guðmundssyni]] á Björginni; það var heillaspor og átti eftir að breyta ýmsu fyrir mig.“<br><br>

'''Netagerðarmaður í Kópavogi.'''<br>

'''Ævikvöld, — æskuminning.'''<br>