„Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1974/ Vertíðarspjall. Vetrarvertíðin 1973 og 1974“: Munur á milli breytinga

Eftir að febrúar lauk voru gæftir ágætar út vertíðina. Í apríllok var prýðisafli á Stakkabót, alveg uppi í hraunjaðrinum, þar sem hraunið rann sjóðandi heitt í sjóinn og kraumaði. Bátar fengu þarna allt að því 50 tonn í lögn. Þetta voru sérstæðar aðstæður með spúandi eldfjallið hið næsta. Iðulega stóðu menn í grenjandi öskufall við úrgreiðslu og varð að þvo öskuna af óaðgerðum fiski vandlega áður en hann var settur í lestina.<br>

Á vetrarvertíðinni 1973 bættust margir nýir og myndarlegir bátar í Eyjaflotann. Komu þeir flestir til Vestmannaeyja haustið 1972. Þessir bátar voru nú í fyrsta skipti gerðir héðan út:

[[Gunnar Jónsson VE-500|Gunnar Jónsson VE 500]] (nýsmíði, 150 rúmlestir), [[Lundi VE-110|Lundi VE 110]] (áður Siglfirðingur), [[Hrönn VE-366|Hrönn VE 366]] (áður Sigurborg), [[Ásver VE-355|Ásver VE 355]] (áður Jörundur III), [[Kristbjörg II]] (áður Júlíus Geirmundsson). Allir þessir aðkeyptu bátar eru yfir 200 rúmlestir. [[Gunnar Árnason]] skipstjóri á [[Breki VE|Breka]] byrjaði sína fyrstu vertíð sem formaður.<br>

Þegar bátar voru flestir að á vetrarvertíðinni 1974, í aprílmánuði, voru 62 bátar gerðir út frá Vestmannaeyjum. Nýir bátar á vertíðinni voru [[Álsey VE-502|Álsey VE 502]] og [[Bjarnarey VE-501|Bjarnarey VE 501]], hvorttveggja nýsmíðaðir bátar frá Akureyri, Elías Steinsson (Áður Ásberg). Af ungum skipstjórum, sem byrjuðu formennsku á vertíðinni veit blaðið um [[Atli Sigurðsson|Atla Sigurðsson]] á [[Einir VE|Eini]].<br>[[Mynd:Móttaka aflans. Vinnusamar hendur í frystihúsunum flaka.png|398x398px|thumb|Móttaka aflans. Vinnusamar hendur í frystihúsunum flaka.|vinstri]]Á haustmánuðum 1973 fluttu fyrirtækin Fiskiðjan og Ísfélag Vestm.eyja tæki og áhöld, sem höfðu verið flutt brott vegna gossins, aftur til Vestmannaeyja. Tæki Vinnslustöðvar Vestm.eyja voru undirbúin til flutnings en aldrei flutt úr Eyjum. Tæki Eyjabergs voru óhreyfð. Hraðfrystistöð Vestmannaeyja fór undir hraun og brann, svo og nýbyggt salthús Ísfélags Vestmannaeyja og hluti af austurbyggingu Fiskiðjunnar. Hraunið lá á Strandveginum að veggjum Ísfélags Vestmannaeyja og að Mandal og þrengdi sér inn í Fiskiðjusundið. Hraun fór inn í nýbyggða, mjög traustlega og rammbyggða mjölskemmu FES og braut og sprengdi alla veggi á suðurhlið. Hraunið hefur nú verið hreinsað í burtu af Strandvegi og austur að Hraðfrystistöð. Miðaði því verki vel áfram veturinn og vorið 1974.

A haustmánuðum til áramóta 1973 var tekið á móti 455 tonnum af fiski til vinnslu í Vinnslustöð Vestm.eyja. Í nóvember 1973 var tekið á móti 306 tn. af bolfiski, en 150 tn. í desember. Frystihúsið Eyjaberg tók á móti fiski allt haustið, samtals 200 tonnum. Heildarframleiðsla frystra sjávarafurða í Vestmannaeyjum árið 1973 var 478 lestir.

Til samanburðar má geta þess, að framleiðsla frystihúsanna í Vestmannaeyjum fyrstu fjóra mánuði ársins 1974 voru 5.483 lestir, sem var 1/6 hluti af framleiðslu S.H. á þessum tíma.<br>[[Mynd:Hraunmassinn stöðvast við Fiskiðju og Ísfélag, 27. mars 1973. Allur austurbærinn og austureyjan horfin í hraun og eld.png|300x300px|thumb|Hraunmassinn stöðvast við Fiskiðju og Ísfélag, 27. mars 1973. Allur austurbærinn og austureyjan horfin í hraun og eld.]]

Vetrarvertíðina 1974 hélt fiskur sig mest austan við Eyjar, sjómenn töldu fiskigengd mun minni en á vertíðinni 1973 og nú fékkst aldrei fiskur við Dranginn og Þrídranga. Afli var bestur á Holtshrauni. Sigurjón á Þórunni Sveinsdóttur fékk þó einn eða tvo ágæta róðra suður af Drangnum og vestur af Surtsey, var það aðallega ufsi. Sjómönnum fannst vertíðin létt, „hreint sumarfrí, miðað við vertíðina í fyrra“, sagði einn skipstjórinn.<br>

Margir minni bátarnir (100 tonn), voru á loðnu hluta úr vertíðinni og náðu ágætis vertíð og miklu aflaverðmæti, einkum þeir sem komu loðnu í frystingu, en verð á kílói í frystingu var 13,60 til 28. febrúar. Kap II. undir skipstjórn Einars Ólafssonar fiskaði t. d. 975 tonn af loðnu og 805 tonn af bolfiski.<br>

Þrátt fyrir mikið gos, hraunstraum og eyðileggingu í Vestmannaeyjum vertíðina 1973 unnu starfsmenn Fiskimjölsverksmiðjunnar (FIVE) í Vestmannaeyjum það frábæra starf að taka á móti 23.300 tonnum af loðnu til vinnslu. Löndun hófst fyrir alvöru 24. febrúar og var tekið á móti loðnu til loka marsmánaðar. Þessi loðnumóttaka létti og auðveldaði Vestmannaeyjabátum veiðarnar. Samtals voru unnin úr loðnunni 3.500 tonn af mjöli og 750 tonn af lýsi og var heildarútflutningsverðmæti þessara afurða á að giska 140 milljónir króna.<br>

Fyrsti löndunardagur loðnu í Vestmannaeyjum á vertíðinni 1974 var 25. janúar, en sá síðasti 3. apríl. Til bræðslu var landað:<br>[[Mynd:Eyðileg og líflaus Vestmannaeyjahöfn í marsmánuði 1973.png|600px|thumb|center|Eyðileg og líflaus Vestmannaeyjahöfn í marsmánuði 1973. Hraunstraumur og eyðilegging náttúruhamfranna í hámarki.]][[Mynd:Tafla 4 Sdbl. 1974.jpg|miðja|thumb|400x400dp]]

Er loðnufrysing talsvert meiri en vertíðina 1972, en þá voru fryst hér 160 tonn.br>

Aldrei fyrr hefur verið svo mikill fjöldi skipa á loðnuveiðum og á vertíðinni 1974. Héðan frá Eyjum voru 19 bátar á loðnu. Fyrsta loðnan fékkst 17. janúar 50 sjómílur austur af Dalatanga, og stóð vertíðin fram í endaðan mars. Verð á loðnu til bræðslu var 3,75 hvert kg.<br>

Skipstjórar á Guðmundi voru til skiptis eigendurnir Hrólfur Gunnarsson og Páll Guðmundsson, Hrólfur þó lengst af. Skipstjóri á Óskari Magnússyni er gamall Vestmannaeyingur, fæddur í Vestmannaeyjum og alinn hér upp til fermingaraldurs, Viðar Karlsson, Guðmundssonar skipstjóra frá Viðey. Hann var með mest aflaverðmæti skipstjóra á Akranesi árið 1973.<br>

[[Mynd:Hraunið ryðst að Hraðfrystistöð Vestmannaeyja, sem stendur í ljósum logum, 24. mars 1973.png|500x500px|thumb|Hraunið ryðst að Hraðfrystistöð Vestmannaeyja, sem stendur í ljósum logum, 24. mars 1973.|miðja]]