Blik 1980/Ágrip af sögu landbúnaðar í Vestmannaeyjum, V. hluti

Kúadauðinn í Vestmannaeyjum

Eins og ég hefi drepið á hér í máli mínu, þá stofnuðu Eyjamenn nautgripaábyrgðarfélag árið 1893. Þetta merka framtak þeirra var vissulega gjört af gildum ástæðum. Um lengri tíma hafði það verið árlegt fyrirbrigði i byggðarlaginu, að kýr drápust skyndilega á básum sínum. Litlar sögur fara af þessu fyrirbrigði, því að fátt var um það skrifað. Það er fyrst árið 1919 að kúadauðans í Eyjum er getið í blaðagrein, að ég bezt veit. Í þá grein hlýt ég að vitna hér. Hún birtist í Skeggja í maímánuði 1919. Höfundur hennar var ritstjóri blaðsins, Páll Bjarnason frá Götu í Stokkseyrarhreppi, síðar skólastjóri, svo og gjaldkeri Búnaðarfélags Vestmannaeyja. Þar segir hann um kúadauðann í Vestmannaeyjum:

„Undarleg plága er kúadauðinn hér í Vestmannaeyjum. Einn bóndi missti á dögunum kú, sem virtist vera alheilbrigð örstuttri stundu áður en komið var að henni steindauðri á básnum. Það er fimmta kýrin, sem hann missir á sex árum. Aðra kú missti hann í fyrra á sama hátt og þessa. Urðu báðar bráðkvaddar á básnum. Engin sjúkleikamerki sáust á innyflunum á seinni kúnni, enda hafði ekki borið á neinni vesöld í henni.

Fleiri hafa orðið fyrir þungum búsifjum af völdum kúafársins, þó að enginn hafi orðið eins hart úti og þessi bóndi. - Annar maður missti unga kú, bezta grip, fyrir fáum dögum, og sá ekkert á henni áður... Alls munu hafa farið 5-6 kýr þannig á árinu. Það er ekki smáræðisskattur á fáum eigendum, þó að ábyrgðarfélagið bæti þær að nokkru leyti.

Dýralæknar í Vestmannaeyjum.

Friðrik Benónýsson. Árið 1902 flytjast frá Núpi undir Eyjafjöllum til Vestmannaeyja hjónin Friðrik Benónýsson og frú Oddný Benediktsdóttir. Brátt eftir flutninginn til Eyja snéri Friðrik Benónýsson sér að sjósókninni þar. Þegar svo vélbátaútvegurinn hófst í kauptúninu, eignaðist Friðrik brátt hlut í tveim vélbátum og var formaður á öðrum þeirra. Hann reyndist aflamaður mikill. En þótt náttúran sé lamin með lurk, þá leitar hún út um síðir, segir í þessari rímuðu fullyrðingu íslenzkunnar. Svo reyndist þetta hjá sjósóknaranum mikla, Friðrik Benónýssyni, formanni. Hann var sjálflærður dýralæknir og hafði mikinn hug á því starfi. Býsna oft átti það sér stað, að beðið var eftir bví að Friðrik formaður kæmi að landi, svo að hægt yrði að fá hann strax af skipsfjöl til þess að sprauta kú við doða t.d., lina þjáningar og hindra hættu. Þessi líknarstörf taldi formaðurinn ekki eftir sér, hvernig sem ástatt var fyrir honum og hversu miklar eða brýnar annir aðrar steðjuðu að og kölluðu hann til skyldustarfa við útgerðina og fiskveiðarnar.

Þessar dýralækningar hans hjá Eyjafólki voru ómetanlegar og hann stundaði þær áratugum saman í byggðarlaginu.

En hinn snögga og tíða kúadauða í Eyjum réð hann ekki við. Til þess skorti hinn ólærða dýralækni Eyjamanna vísindalega þekkingu, var ályktað.

Í Eyjum voru árlega 20-30 fjárhundar, sem bændur og fleiri áttu þar. Flest árin reyndust 1-3 hundar með bandorma. Þetta kom í ljós, þegar Friðrik formaður og dýralæknir hafði gefið þeim inn „arekaduft“ að boði héraðslæknisins. Þetta starf innti Friðrik dýralæknir af hendi í Eyjum áratugum saman fyrir sýslumanninn og hreppstjórana til ðryggis heilsu manna þar. En hinn snðgga og tíða kúadauða í Eyjum réð hann ekki við, eins og ég hefi sagt.

Þorvaldur Egilsson. Árið 1937 starfaði að dýralækningum í Eyjum og rannsóknum á kúadauðanum þar Þorvaldur Egilsson. Hann réðist þangað að tilhlutan Búnaðarsambands Suðurlands. -

Pétur Gunnarsson. Árið 1944 dvaldist í Eyjum Pétur Gunnarsson, landbúnaðarkandidat og fóðurfræðingur m.m. til þess að rannsaka hinn tíða kúadauða þar. Þekkingu sinni skyldi hann beina sérstaklega að rannsóknum á fóðri kúnna. Ekki er mér kunnugt um árangur þeirra rannsókna. En víst er um það, að þeir atburðir gerðust framvegis, að kýr lágu dauðar á bás sínum, þegar að var komið.

Gunnar Hlíðar. Árið 1944 var lærður dýralæknir fenginn til að búsetja sig í Eyjum. Jafnframt var hann þar ráðinn heilbrigðisfulltrúi. Þessi maður var Gunnar Hlíðar dýralæknir Sigurðsson Hlíðars yfirdýralæknis.

Hann dvaldist við dýralækningar í Eyjum 8 ár og annaðist öll þau störf á því sviði, sem Friðrik heitinn Benónýsson hafði áður innt af hendi af stakri alúð, en hann féll frá árið 1943 hálfníræður að aldri.

Bjarni Bjarnason. Þegar Gunnar Hlíðar hvarf burt úr Eyjum, tók Bjarni Bjarnason, gamalkunnur Eyjabúi, til að reyna eftir megni að fylla skarð hans við dýralækningastarfið. Fór honum það þegar vel úr hendi, þó að ólærður væri á því sviði. Brátt sótti hann námskeið hjá dýralæknunum Jóni Pálssyni og Ásgeiri Einarssyni. Bjarni Bjarnason var síðan starfandi dýralæknir í Eyjum til ársins 1973 að eldgosið dundi yfir og allur búskapur Eyja fólks varð að engu.

Stjórnarmenn Búnaðarfélags Vestmannaeyja á árunum 1924-1973.

Áður en lengra er haldið þykir mér við hæfi að birta hér nöfn þeirra manna sem völdust til forustu í ræktunar- og landbúnaðarmálum Eyjamanna í heild á árunum 1924-1973, eða 49 árin, sem Búnaðarfélag Vestmannaeyja ræktunar- og mjólkurframleiðslumálum Vestmannaeyinga.

Guðmundur Sigurðsson verkstjóri, Heiðardal (nr. 2) við Hásteinsveg, formaður Búnaðarfélags Vestmannaeyja 1924-1934; með stjórnandi 1935-1938 og 1943-1944. Þorbjörn Guðjónsson, bóndi á Kirkjubæ, gjaldkeri Búnaðarfélags- ins 1924-1935; formaður Búnaðarfélagsins 1935-1939.

Guðmundur Einarsson, útgerðarmaður, Viðey (nr. 30) við Vestmannabraut, formaður Búnaðarfélagsins 1939 til dánardægurs 1942. Magnús Bergsson, bakarameistari, Tungu (nr. 4) við Heimagötu, í stjórn Búnaðarfélagsins frá 1939-1952, ýmist gjaldkeri, ritari eða varaformaður. Hann mun hafa gegnt formannsstarfi í félagsstjórninni á árunum 1942-1944.

Helgi Benediktsson, kaupm. og útgerðarm., formaður Búnaðarfélagsins á árunum 1944-1948. Jón Guðjónsson, bóndi í Þórlaugargerði, formaður Búnaðarfélagsins 1948-1950. Annars sat hann í stjórn Búnaðarfélgsins frá 1947-1954.

Jón Magnússon, bóndi í Gerði, var kosinn í stjórn Búnaðarfélags Vestmannaeyja árið 1949. Árið eftir var hann kosinn formaður Búnaðarfélagsins. Þessi bóndi hélt síðan Búnaðarfélaginu við lýði í 23 ár eða til ársins 1973 að eldgosið dundi yfir og lagði landbúnað Eyjamanna í rúst. Jón bóndi Magnússon var því síðasti formaður Búnaðarfélags Vestmannaeyja. Síðustu árin fyrir gos var Jón bóndi einnig gjaldkeri Búnaðrfélagsins og verzlunarstjóri.

Guðjón Jónsson, bústjóri í Dölum, var kosinn í stjórn Búnaðarfélags Vestmannaeyja árið 1954 og tók þá við gjaldkera- og verzlunarstjórastarfi félagsins af Hannesi bónda Sigurðssyni, sem lét af því starfi á áttræðisaldri. Þessu trúnaðarstarfi gegndi bústjórinn síðan, meðan hann var bústjóri í Dölum eða til ársins 1963. Þá tók formaður Búnaðarfélagsins einnig á sínar herðar þessi trúnaðarstörf.

Trausti Indriðason, bóndi í Brekkuhúsi var ritari Búnaðarfélags Vestmannaeyja um nokkurt skeið, áður en hann flutti burt úr Eyjabyggð.

Páll Árnason, bóndi í Þórlaugargerði tók við ritarastörfum af Trausta Indriðasyni og hafði það starf á hendi í samstarfi við Jón Magnússon, þar til yfir lauk.

Páll Bjarnason, skólastjóri, var ritari Búnaðarfélagsins frá stofnun þess til ársins 1935. Þá var hann orðinn heilsutæpur maður og treysti sér ekki til að taka endurkjöri í stjórnina. Hann var þá kjörinn heiðursfélagi Búnaðarfélags Vestmannaeyja fyrir hin miklu störf sín í þágu félagsins, sem einn af aðalhvatamönnum að stofnun þess, stjórnarmaður þess fyrstu 11 starfsárin og trúnaðarmaður þess gagnvart Búnaðarfélagi Íslands og Búnaðarsambandi Suðurlands frá upphafi samstarfsins.

Þegar Búnaðarfélag Vestmannaeyja hafði starfað 110 ár, var starfsins minnzt á sérstökum fundi innansamtakanna. Þar flutti skólastjórinn, Páll Bjarnason, ræðu, sem vakti nokkra athygli. Ein af fullyrðingum skólastjórans í ræðunni var þessi: „Þá (þegar B.V. var stofnað) mátti sjá þörfina á aukinni ræktun hér í Eyjum og mjólkurframleiðslu á andlitum margraskólabarna“... Þessu veitti skólastjórinn athygli í barnaskóla kaupstaðarins, er hann íhugaði andlitsdrætti og yfirbragð hinna ungu nemenda sinna.

Séra Sigurjón Þ. Árnason, sóknarprestur að Ofanleiti, sat í stjórn Búnaðarfélagsins frá stofnun þess 1924 til ársins 1931.

Jón Gíslason, útvegsbóndi, Ármótum (nr. 14) við Skólaveg, skipaði sinn sess í stjórn Búnaðarfélagsins frá stofnun til ársins 1931.

Einar Sigurdsson, kaupmaður, Skólavegi 1, Vðruhúsinu, sat í stjórn Búnaðarfélagsins á árunum 1931-1940, ýmist ritari stjórnarinnar eða óbreyttur meðstjórnandi.

Hannes Sigurðsson, bóndi á Brimhólum, sat lengi í stjórn Búnaðarfélags Vestmannaeyja samfleytt í 19 ár (1935-1954). Flest árin var hann gjaldkeri Búnaðarfélagsins og öll árin verlunarstjóri þess, annaðist vðrukaup þess og vörusölu og þótti þar jafnan réttur maður á réttum stað.

Páll Oddgeirsson, kaupmaður, Miðgarði við Vestmannabraut. Hann sat í stjórn Búnaðarfélagsins á árunum 1935-1938 og 1943-1945, og var þá lengi ritari stjórnarinnar. Hann var jarðræktarmaður mikill.

Ársæll Sveinsson, útgerðarmaður og kaupmaður, Fögrubrekku við Vestmannabraut. Hann sat í stjórn Búnaðarfélagsins samfleytt í 19 ár, ýmist varaformaður eða óbreyttur meðstjórnandi.

Þorsteinn Jónsson, skipstjóri, Laufási við Austurveg. Hann sat í stjórn Búnaðarfélagsins frá 1940-1945.

Georg Gíslason, kaupmaður. Hann var í stjórn Búnaðarfélagsins 1931-1936.

Ármann Guömundsson frá Viðey við Vestmannabraut. Hann var kosinn í stjórn Búnaðarfélagsins árið eftir að faðir hans, Guðmundur Einarsson, form. félagsins, lézt. Hann sat í stjórninni árið 1943-1944.

Fleiri Vestmannaeyingar sátu í stjórn Búnaðarfélagsins um eins árs skeið, t.d. Sigfús Scheving, skipstjóri, 1943-1944; Erlendur Jónsson, bóndi, Ólafshúsum, árið 1953-1954, og Gunnar Hlíðar dýralæknir, árið 1951-1952.

Trúnaðarmenn

Samkvæmt 6. grein. Jarðræktarlaganna frá árinu 1923 hafði Búnaðarfélag Íslands heimild til að ráða sér trúnaðarmann í hverjum hreppi eða kaupstað „til þess að hafa fyrir félagsins hönd umsjón og eftirlit með ræktunarfyrirtækjum, sem undir það falla í þeim hreppi,“ eins og það er orðað í nefndum lögum.

Þegar jarðbótamælingar hófust í Vestmannaeyjum á vegum Búnaðarfélags Vestmannaeyja, var Páll Bjarnason, Skólastjóri, ráðinn til þessa verks. Hann mældi fyrst jarðbætur fyrir Búnaðarfélag Íslands haustið 1924. Það voru jaðabætur, sem unnar höfðu verið árið 1923 og haustið 1924.

Næstu sjö árin hafði hann síðan þetta trúnaðarstarf á hendi. Þá tók heilsuleysi að þjá hann. Af þeim sökum mældi Helgi Benónýsson, búfræðingur, jarðabæturnar fyrir haustið 1932.

Ég sem þetta rita, mældi síðan fyrir skólastjórann allar jarðabætur Eyjamanna haustin 1933 og 1934 og skráði þær.

Haustið 1935 tók ég síðan að mér að mæla og meta allar jarðabætur og aðrar búnaðarframkvæmdir í Eyjum fyrir Búnaðarfélag Íslands og Búnaðarsamband Suðurlands. Það trúnaðarstarf hafði ég á hendi fyrir búnaðarsamtök þessi næstu 14 árin eða til ársins 1948. Þá baðst ég lausnar frá þeim störfum. Seinasta árið voru jarðræktarmenn í byggðarlaginu aðeins 9 talsins.

Trúnaðarmannsstarfinu fylgdu margskonar fyrirgreiðslur, t.d. þegar búnaðaramböndin sendu Eyjamönnum fyrirlesara til að halda búnaðarnámskeið í kaupstaðnum, sem átti sér stað endur og eins. Um nokkra þeirra er getið hér að framan í þessum skrifum. Trúnaðarmaðurinn var einskonar tengiliður á milli Búnaðarfélags Íslands og Búnaðarsamband Vestmannaeyja hinsvegar.

Samvinna stjórnar Búnaðarfélags Vestmannaeyja við stjórnarmenn Búnaðarfélags Íslands og Búnaðarsambands Suðurlands var alltaf hlýleg og ánægjuleg.

Þegar ég baðst undan trúnaðarstarfinu haustið 1948, tók við því Pétur bóndi Guðjónsson á Kirkjubæ og hafði það á hendi, þar ti eldgosið á Heimaey dundi yfir.

Allar jarðbætur, hverju nafni sem nefndust, skráði trúnaðarmaður í tvíriti. Aðra nótuna fékk jarðræktarmaðurinn. Hún var viðurkenning fyrir jarðbótum sem hann hafði unnið. Siðan var unnin skýrsla yfir allar unnar jarðbætur samkvæmt gögnum þeim, sem trúnaðarmaðurinn hafði eftir í fórum sínum. Hann sendi hana síðan Búnaðarsamnbandi Íslands og Búnaðarsambandi Suðurlands.

Framkvæmdir reiknaðar til dagsverka

Hinar ýmsu jarðræktarframkvæmdir voru á fyrstu árum eftir að jarðræktarlögin frægu gengu í gildi reiknaðar til dagsverka eftir föstum reglum. Ríkisstyrkurinn var síðan greiddur jarðræktarmönnum samkvæmt þessum settu reglum.

Þessi greiðsla á ríkisstyrknum samkvæmt dagsverkatölu hvers og eins var í gildi til ársins 1935. Ég skrái hér dæmi um reglur þessar: Þaksléttur ................... 50 fermetrar jafngiltu 1 dagsverki.
Græðisléttur.................. 60 fermetrar jafngiltu 1 dagsverki.
Sáðsléttur ....................40 fermetrar jafngiltu 1 dagsverki.
Matjurtagarður.................60 fermetrar jafngiltu 1 dagsverki.
Grjótgarðar einhlaðnir.........10 lengdametr. jafngiltu 1 dagsverki.
Grjótgarðar tvíhlaðnir.........4 lengdametr. jafngiltu 1 dagsverki.
Þurrheyshl. steyptar með járnþ..... 0,5 rúmm. jafngiltu 1 dagsverki.
Votheyshl. ósteypar með járnþ...... 0,3 rúmm. jafngiltu 1 dagsverki.
Safnþrær alsteyptar................ 0,2 rúmm. jafngiltu 1 dagsverki.
Áburðarhús alsteypt............... 0,25 rúmm. jafngiltu 1 dagsverki.
Upprifið grjót ................... 1,0 rúmm. jafngiltu 1 dagsverki.

Tiunda- og framtalssvik. Indriði Einarsson, skrifstofstjóri og skáld, var aðstoðarmaður landfógeta í endurskoðun reikninga landsins frá 1879 - 1904. Hann lét hafa eftir sér á prenti þessi orð um búnaðarskýrslur landsmanna á árunum 1882 - 1884:

„Ég hefi þá skoðun, að tíunda-og framtalssvik eigi sér ekki svo mjög stað hér á landi, þegar um nautgripi er að tala, nema þegar telja skal fram ungviði. ........... Það er alkunna, að hér á landi eru allvíða mikil tíundasvik, sem einkum munu koma niður á sauðfjárframtalinu nokkuð á hrossum, en eftir því sem ég ímynda mér minnst, þegar nautgripir eru taldir fram... Hér á landi segir hver til hjá sér, án þess að litið sé eftir, hvort hann segir satt. Það er þannig alveg víst, að fjártalan bæði fyrrum og nú er töluvert hærri í rauninni en skýrslurnar segja til.“........

Eftirfarandi umsögn fylgir búnaðaraskýrslum 1890 - 1891:

„Það er ástæða til að álíta, að skýrslurnar um nautpening séu einna áreiðanlegastar, með því að flestum hreppstjórum mun vera nokkurn veginn kunnugt um kúabú hreppsmanna sinna ........ Hvorugtn árið (1889 og 1891) munu öll kurl koma til grafar, og það er líka naumast von, þar sem eigi er gjörð frekari gangskör en nú er gjörð að eftirliti með því, að allt sé talið fram.... að tíundarsvik munu miklu almennari í Suðuramtinu en hinum ömtunum, og fyrir því verða tölurnar í búnaðarskýrslunum, sérstaklega í þessu amti (Suðuramtinu) lægri en þær ættu að vera.“

Réttin á Eiðinu í Vestmannaeyjum.

Líkindi eru til þess, að fjárrétt hafi Eyjabændur byggt á Eiðinu norðan við hafnarvog sinn mjög fljótlega eftir að fjáreign hófst á Heimaey, líklega fljótlega eftir landnám þar. Réttin var hlaðin úr fjörugrjóti. Hún var austarlega á Eiðinu nálægt veggjum Heimakletts. Þar var bændum það auðveldast að reka fé í hana. Þessi fjárrétt stóð á Eiðinu fram að 1930. Hún var jafnan nefnd Almenningurinn á Eiðinu.

Dilkana áttu og notuðu ábúendur þessara jarða á Heimaey: (Sbr. mynd)

1. Presturinn á Ofanleiti, sem bjó á 4 jðrðum.
2. Bændurnir á Norðurgarðsjörðunum og Vestra-Þórlaugargerði.
3. Bændurnir á Presthúsum, tveim Vilborgarstaðajörðum og einni Kirkjubæjarjörðinni.
4. Bóndinn á Ólafshúsum og Nýjabæ.
5. Bóndinn í Svaðkoti, á Steinsstöðum og í Draumbæ.
6. Tveir bændur af átta á Vilborgarstððum og bóndinn í Brekkhúsi. Þá fengu einnig tómthúsmennirnir á Fögruvðllum og Sveinsstöðum að draga fé í þennan dilk.
7. Bóndinn á Eystri-Vesturhúsum, bóndinn í Túni og einn bóndinn á Vilborgarstöðum. Þennan dilk notuðu einnig tómthúsmennirnir í Skel og Kró.
8. Búastaðabændurnir tveir, bóndinn í Gvendarhúsi og tómthúsmaðurinn á Grund við Kirkjuveg.
9. Bændurnir tveir á Gjábakka,bóndinn á Miðhúsum og Kornhól.
10. Bændurnir tveir í Dölum og tveir á Oddstöðum.
11. Bændurnir tveir í Gerðunum og bóndinn á Þórlaugargerði eystra.
12. Fimm bændur af átta á Kirkjubæjum.
13. Bóndinn á Vestri-Vesturhúsum og „tómthúsmaðurinn“ á Eystri Löndum.
14. Bændurnir tveir á Eystra- og Vestra-Stakkagerði og tómthúsmaðurinn í Landakoti.
15. Bóndinn í Háagarði og bóndinn í Miðhlaðbæ (Vilborgarstaðajarðir), einn bóndinn á einni Vilborgarstaðajörðinni að auki og svo einni Kirkjubæjajörðinni. (Sjá Blik, ársrit Vestmannaeyja, árið 1959, bls. 108-109).

==Öflun töðu á Heimaey frá 1882 - 1977.== Þurrhey (taða) í hestburðum. (Einn hestburður telst vega 16 fjórðunga eða 160 pund, þ.e. 80 kg.)
1882 1286 1907 2100 1931 5697 1955 7246 1883 1443 1908 2039 1932 6561 1956 8230 1884 1310 1909 2478 1933 9662 1957 8264 1885 1202 1910 2259 1934 11146 1958 7340 1886 1304 1911 2524 1935 7327 1959 7005 1887 ? 1912 2506 1936 11046 1960 6690 1888 1475 1913 3275 1937 10193 1961 6585 1889 1382 1914 2903 1938 8740 1962 8845 1890 1536 1915 2904 1939 11246 1963 7017 1891 1612 1916 3253 1940 13500 1964 4813 1892 1657 1917 3080 1941 13000 1965 7313 1893 1377 1918 3244 1942 12000 1966 6970 1894 1774 1919 2993 1943 11900 1967 6420 1895 1923 1920 3455 1944 12500 1968 3484 1896 2275 1921 3886 1945 10500 1969 5360 1897 2024 1922 4154 1946 ? 1970 3321 1898 2188 1923 4154 1947 5808 1971 3643 1899 2061 1924 4154 1948 3090 1972 2774 1900 2374 1925 4169 1949 7249 1973 0 1901 2292 1926 4535 1950 6544 1974 0 1903 2114 1927 4657 1951 6312 1975 475 1904 2168 1928 4733 1952 7834 1976 250 1905 2404 1929 6304 1953 8158 1977 438 1906 2526 1930 7093 1954 6100

Votheysgerð í Vestmannaeyjum.

Staðreyndin mun vera sú, að árið 1947 var fyrst borið við að verka vothey eða súrhey í Vestmannaeyjum. Fyrstu fimm árin var þessi votheysgerð í smáum stíl. En sumarið 1965 fór þessi heyverkun mjög í vöxt. Dalabúið?

Votheysgerð í byggðarlaginu var sem hér segir á árunum 1965 - 1972: 1965: 1300 rúmmetrar
1966: 1170 rúmmetrar
1967: 630 rúmmetrar
1968: 275 rúmmetrar
1969: 140 rúmmetrar
197Ó: 300 rúmmetrar
1971: 75 rúmmetrar
1972: 50 rúmmetrar

Alifuglarækt í Vestmannaeyjum

Ekki eru alifuglar í Eyjum taldir með á búnaðarskýrslum fyrr en árið 1920. Hér þykir okkur við hæfi að birta tðlu þessara „húsdýra“, og teljum við þá alifuglarækt til landbúnaðarathafna.

       Fjöldi         Fjöldi           Fjöldi          Fjöldi  
       ali-           ali-             ali-            ali-

Ár: fugla: Ár: fugla: Ár: fugla Ár: fugla 1920 232 1935 1730 1950 524 1965 3175 1921 478 1936 1730 1951 828 1966 3375 1922 477 1937 1918 1952 1018 1967 4350 1923 477 1938 2585 1953 1117 1968 4100 1924 440 1939 2320 1954 1135 1969 5000 1925 440 1940 2225 1955 1425 1970 5345 1926 310 1941 2000 1956 1721 1971 4500 1927 545 1942 934 1957 2021 1972 4200 1928 684 1943 934 1958 1855 1973 1200 1929 764 1944 920 1959 1895 1974 0 1930 1368 1945 1510 1960 2200 1975 0 1931 1484 1946 203 1961 2520 1976 200 1932 1774 1947 654 1962 2500 1977 1150 1933 1840 1948 850 1963 2880 1978 1300 1934 1689 1949 1044 1964 3000

Skrá yfir uppskeru á kartöflum í Vestmannaeyjum á árunum 1885-1977.

Mælt í tunnum. Ein tunna = 100 kg.

       upp-            upp-            upp-            upp-

Ár: skera: Ár: skera: Ár: skera: Ár: skera:

1885 177 1897 421 1909 764 1921 1004 1886 363 1898 256 1910 822 1922 927 1887 ? 1899 379 1911 755 1923 ? 1888 261 1900 492 1912 852 1924 ? 1889 353 1901 381 1913 879 1925 1044 1890 594 1902 512 1914 719 1926 917 1891 579 1903 736 1915 503 1927 1212 1892 609 1904 570 1916 682 1928 936 1993 318 1905 731 1917 163 1929 954 1894 560 1906 729 1918 402 1930 859 1895 544 1907 264 1919 612 1931 1277 1896 676 1908 604 1920 806 1932 1573 1933 1031 1945 4000 1957 2110 1969 ? 1934 1051 1946 4000 1958 2650 1970 ? 1935 1194 1947 7200 1959 2260 1971 1600 1936 3250 1948 14300 1960 1290 1972 1200 1937 846 1949 12400 1961 3800 1973 0 1938 2400 1950 11900 1962 1170 1974 0 1939 4200 1951 64400 1963 3000 1975 0 1940 1202 1952 17100 1964 2100 1976 0 1941 3400 1953 17200 1965 2500 1977 40 1942 1500 1954 10200 1966 ? 1943 3000 1955 8000 1967 3900 1944 3500 1956 3700 1968 ?

==Skrá yfir uppskeru á gulrófum og næpum í Vestmannaeyjum á árunum 1885 - 1977.== Mælt í tunnum. Ein tunna = 100 kg. Ár: Uppskera: Ár: Uppskera: Ár: Uppskera: Ár: Uppskera: 1885 112 1908 278 1931 590 1954 120 1886 170 1909 241 1932 479 1955 100 1887 ? 1910 425 1933 638 1956 130 1888 156 1911 367 1934 271 1957 3.00 1889 391 1912 380 1935 307 1958 1310 1890 554 1913 421 1936 525 1960 300 1891 500 1914 284 1937 328 1961 260 1892 510 1915 173 1938 710 1962 880 1893 309 1916 404 1939 900 1963 170 1894 525 1917 401 1940 1040 1964 160 1895 681 1918 354 1941 1800 1965 240 1896 656 1919 ? 1942 400 1966 ? 1897 ? 1920 464 1943 350 1967 350 1898 425 1921 370 1944 400 1968 ? 1899 232 1922 341 1945 320 1969 ? 1900 355 1923 ? 1946 300 1970 ? 1901 344 1924 ? 1947 210 1971 500 1902 337 1925 334 1948 420 1972 400 1903 503 1926 429 1949 410 1973 0 1904 359 1927 754 1950 720 1974 0 1905 481 1928 499 1951 1360 1975 0 1906 442 1929 389 1952 170 1976 0 1907 188 1930 368 1953 1690 1977 11

Skrá yfir matjurtagarða Vestmannaeyinga og „önnur sáðlönd“ frá 1791 - 1963,

fjölda þeirra og heildarstærð, eins og þennan fróðleik, er að finna í opinberum heimildum.

Frá 1791, að byrjað var að skrá tölu kálgarða í Vestmannaeyjum, til ársins 1810 eru það næstum einvörðungu danskir kaupmenn eða verzlunarstjórar þeirra, sem rækta gulrófur, næpur og fl. skyldar matjurtir við hús sín eða íbúðir. Stærð þeirra garða er hvergi skráð. Nú tekur garðrækt Eyjamanna vaxtarkipp, því að Mad. Ericsen, hin danska frú í Frydendal, hefur hafið kartöflurækt í Eyjum. Hún fær brátt byr. (Sjá grein um störf hennar hér í ritinu). Þá er tekið að mæla flatarmál matjurtagarðanna. Síðan er hætt að telja þá árið 1877.

Smámsaman læra Eyjamenn að skilja gildi þess að rækta rófur, næpur o.fl. matjurtir við hús sín. Þá fjölgar görðunum, en ekki þykir taka því að skrá flatarmál þeirra.

„Kálgarðar og annað sáðland“

eins og eftirfarandi skrá er nefnd í opinberum heimildum. Lítill vafi er á því, að töluverður hluti þessa „sáðlands“ eru sáðhafraakrar, þar sem ræktunarmenn sá höfrum í brotna landið sitt.