Vatnsveitan

Úr Heimaslóð, Sögusetri Vestmannaeyja
Útgáfa frá 10. júní 2005 kl. 14:38 eftir Eyjavefur (spjall | framlög) Útgáfa frá 10. júní 2005 kl. 14:38 eftir Eyjavefur (spjall | framlög)
(breyting) ←Fyrri útgáfa | Nýjasta útgáfa (breyting) | Næsta útgáfa→ (breyting)
Fara í flakk Fara í leit

Sjóveita

Borað eftir vatni sunnan undir Skiphellum. Ljósmynd, Sigurgeir Jónasson.

Árið 1933 er lokið var við gerð sjóveitu. Í sjóveitu var sjór hreinsaður og leiddur í hús. Leiðslan var lögð í sjúkrahúsið um það leyti og sparaði mjög akstur á vatni.

Vatnsöflun vandamál

Vatnsöflun var alltaf mikið vandamál og vatnsbólin á Heimaey nægðu engan vegin vatnsþörf manna og það var einnig vandi að varðveita neysluvatnið. Eftir 1925 var gert að skyldu að byggja vatnsbrunna við hús og árið 1929 kom í fyrsta sinn fram tillaga um borun eftir vatni. Árið 1931 var gerð efnarannsókn á vatni og reyndist af því saltbragð og í því fannst einnig járnborið grugg. Á kreppuárunum lá vatnsöflunarmálið niðri að mestu.

Áhrif eldgosa hafði slæm áhrif á gæðin

Gos í Heklu 1947 hafði slæm áhrif á gæði vatnsins. Eftir seinni heimsstyrjöldina var oft borað eftir vatni, án árangurs. Aðeins sjór kom upp. Voru þá orðin vandræði vegna fiskiðnaðar, þrátt fyrir notkun á hreinsuðum sjó úr sjóveitu. Um 1960 var farið að skoða möguleika á vatnsleiðslu frá fastalandinu. Surtseyjargosið 1963 olli því að hvað eftir annað féll aska á húsþök og gerði safnvatnið af þökunum ódrykkjarhæft.

Boranir skiluðu ekki árangri

Árið 1964 var svo haldið áfram að bora. Holan var 1565 metra djúp og var boruð sunnan undir Skiphellum, fyrir norðan Há. Borkjarnar gáfu margar mikilsverðar upplýsingar um jarðsögu Vestmannaeyja en ekkert vatn. 1965 var mikill vatnskortur á útmánuðum og vatn flutt með skipum frá Reykjavík sem var afar dýrt og dugði hvergi til. Frekari boranir virtust útilokaðar og voru þá tvær leiðir eftir: Eiming sjávar, og leiðsla frá landi.

Leiðsla frá fastalandinu

Mikill mannfjöldi safnaðist saman á bryggjunni þegar opnað var fyrir vatnið. Ljósmynd, Sigurgeir Jónassson.

Það ár var tillaga um vatnsleiðslu borin upp á fundi bæjarstjórnar. Hún var samþykkt með öllum atkvæðum. Vatnsmálið er eitt stærsta mál er komið hefur til kasta bæjarstjórnar, mál sem var hafið yfir flokkadrætti í bæjarstjórn og meðal bæjarbúa.

Vatnsleiðsla var lögð 1968 og 1971 frá Landeyjasandi. Lengd leiðslu er 22,5 km.

Mikill mannfjöldi safnaðist saman á bryggjunni þegar opnað var fyrir vatnið. Ljósmynd Sigurgeir Jónassson

Örlög sjóveitunnar urðu þau að hún eyðilagðist í gosinu en geyminn má sjá í hraunjaðrinum við Skansinn.