Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1985/ Enn um gosbrunn og gúmmíbjörgunarbát
Fyrir tveimur árum reifaði ég í Sjómanna¬dagsblaði Vestmannaeyja hugmynd um að koma upp glæsilegasta gosbrunni sem til yrði á Íslandi, sem jafnframt yrði minnismerki um gúmmíbjörgunarbátinn og íslenska sjómenn. Síuan hefur mikil umræða orðið um gúmmíbjörgunarbáta og slysavarnamál. Ótrúlegt afrek hefur verið unnið sem Vest¬manneyingar og sjómenn allir verða að minnast á varanlegan og viðeigandi hátt sem sæmir. Hér á ég auðvitað við sund Guðlaugs Friðþórssonar. Þetta afrek er svo einstakt að nauðsynlegt er að koma upp styttu í fullri stærð eða brjóstmynd af Guðlaugi ásamt myndarlegum veggskildi sem greinir frá að¬draganda að sundinu og sýnir sundleiðina. Éo veit að margir hafa huz á einhverju í þessa ~ ~- ~ veru svo að þetta yrði auðveld framkvæmd. Áletrun yrði að vera a.rn.k . á þremur tungu¬málum í þeim mikla ferðamannabæ sem Vestmannaeyjar eru orðnar. Ánægjulegt er að sjá og heyra hve nemendur Stýrimannaskólans í Vestmanna¬eyjum og fleiri aðilar minntust þessa afreks mvndarlcga hinn 12. mars s.l. 'í fáein;m orðum ætlaði ég hér þó fyrst og fremst að minnast enn á verk Ragnars Kjartanssonar - gúmmíbjörgunarbátinn. Á þeim tveimur árum. sem liðin eru síðan málið var reifað, hefur listamaðurinn lokið frum¬gerð verksins og m.a. breytt legu bátsins og fyrirkomulagi mannanna í bátnum. Hefur 118 hann í þessu sambandi ráðfært sig við þaul¬reynda sjómenn til að lega bátsins í öldunni verði sem eðlilegust. Frumgeri) yrði síðan útfærð enn frekar við endanlega gen) verks¬ins og vinnslu í fulla stærð. Hugmynd Ragnars Kjartanssonar er ao báturinn liggi í freyðandi brimöldu. . Ennþá vill Ragnar láta Vestmanncyinga njóta forréttar um uppsetningu og gerð verksins. Er nú ekki nóg komið af listaverkum?. spyr ef til vill einhver. Glæsilegt listaverk . Fæðing sálar eftir Einar Jónsson. var af¬hjúpað í Vestmannaeyjum s.l. sumar. og SJÓMANNADAGSBLAÐ VESTMANNAEYJA korn ung listakona. Ragnhildur Stefáns¬dóttir. fyrrverandi nemandi Ragnars og aðstoðarmyndhöggvari í tvö ár. hefur lokið við sérstaklega fallega höggmynd sem á at) verða til minningar um Tyrkjaránið og Guðríði Símonardóttur (Tyrkja-Guddu. sem mér finnst leiðinlegt og óvirðulegt nafn um svo góða konu). en Guðríður var sem kunnugt er húsfreyja á öðru býlinu í Stakka¬gerði, þegar ránið var framið 17. júlí 1627. Eg verð að játa að ég var í fyrstu ekkert sérlega hrifinn af hugmynd um styttu af Guðríði. þrátt fyrir eldmóð Árna míns Johnsens sem á mikinn hciður og þökk skilið fyrir að hafa ásamt fleirum góðum mönnum haft forgöngu um uppsetningu listaverka í Vestmannaeyjum. En þegar ég sá frummynd og heyrði lýsingu listakonunnar á högg¬myndinni. hugmynd Ragnhildar bak við verkið og uppbyggingu listaverksins. þá van) ég stórhrifinn. Höggmyndin verður bæjar¬prýði. En þá er nú líka nóg kornið. maldar ef til vill einhver í móinn. Sjómannafélögin. út¬gerðarmenn og allir á hausnum eins og venjulega og listaverk eins og gúmmí¬björgunarbúturinn kostar fullbúið stórfé: sennilega eins og heilt húsverð. 2-3 milljónir. SJÓMANNADAGSBLAÐ VESTMANNAEYJA Kostnaður við að koma myndinni í gips eftir hugmynd listamannsins. meðan hann er á dögum og við góað heilsu. kostar þó aðeins brot af því verði sem það kostar að fullgera verkið til að standa úti. steypti eir. flóðl~;st og með fossandi vatni. sem i sólskini steyptist i regnbogans litum um verkið og gæfi því mikinn fjölbreytileika. Á gosbrunninum mætti byrja með því að koma myndinni i gips. Eins og sjá má ,í mynd hefur Ragnar Kjartansson nú útfært verkið með kyndli sem lýsir það upp. en kyndilberinn er einnig tákn vonarinnar um björgun og hann er forystu¬maðurinn í bátnum. Þarna birtist einnig bróðurkærleikurinn þar sem maður hjúkrar aðframkomnum félaga sinum. Þetta er fallegt verk og með hrynjandi vatnsins og ólgu mun það verða mjög lifandi. sérstætt og áhrifamikið. En svo spyr kannski einhver: En svo mörg listaverk í ekki stærri bæ'! Verður þetta ofhlað? Þarna held ég einmitt ac) Vcstrnanneyingar standi {t tímamótum sem bæjaryfirvöld ættu ac) gefa alvarlega gaum. Jafnframt því sem Vestmannaeyjar eru einn stærsti útgerðar¬og athafnabær landsins eru Eyjarnar eftir eldgosið eftirsóttasti ferðamannastaður á Ís- 11 lJ landi. Taka verður vaxandi tillit til þessarar staðreyndar. prýða bæinn og vernda sérstæða náttúru hans. Svo að eitthvað sé nefnt ætti t.d. að aðstoða eigendur Steypustöðvarinnar til að flytja Steypustöðina austur á nýja hraunið þar sem byggingarefnið er og frá Skiphellum og Spröngunni og hafa síðan yfir sumartímann fastar sýningar í sprangi og nokkrum tilþrifum í fjallamennsku: t.d. mætti sýna lærvað, tábragð og fleira. Græða þarf upp sárin sunnan Helgafells og viðar á Heimaey. Með fleiri útilistaverkum og markverðum eru Vestmannaeyjar nú komnar ,í þann punkt að fjölgi þar höggmyndum og góðum verkum kemur að því að fólk fer ekki ein¬ungis til Vestmannaeyja til þess að njóta sérstæðrar náttúru heldur einnig til að kynnast listaverkum í einstöku umhverfi. auk þess sem verkin verða bæjarbúum til upp¬lyftingar og hressingar alla Jaga úrsins. Eyjarnar gætu orðið hinn íslenski Vigelands¬garður. en almenningsgarður með því nafni er sem kunnugt er í Osló. með tugum lista¬verka eftir norska myndhöggvarann Gustav Vigeland ( 1869-1943 ). Hér hefi ég ef til vill nokkuð látið gamminn geysa. en ég held að margir séu mjög svo samþykkir þessum hug- 120 myndum. Á tímum þar sem allt er mælt í fjárfestingum og arðsemi, sem auðvitað er einnig lífsnauðsynlegt, þá held ég að auk þess sem framtak Vestmanneyinga, að gera Eyjarnar að miðpunkti og safni höggmynda-listar á Íslandi, myndi auka verulega and¬legan fjársjóð þeirra sjálfra, - og þá mætti mæla þetta í beinhörðum peningum. Með tíð og tíma vekur safn fallegra og sérstæðra útilistaverka, sérstæður gos¬brunnur og fleiri verk, ekki minni áhuga en Náttúrugripasafn Vestmannaeyja sem hefur vakið verðskuldaða athygli bæði inanlands og utan. Ef vel væri að staðið gæti það orðið eftirsóknarvert "fyrir listamenn að eiga verk sín í Vestmannaeyjum. Eins og alltaf verður að huga vel að hvar verkin verða sett upp. Þetta er mikilsvert verkefni fyrir nýstofnað ferðamannaráð Vestmannaeyja. En uppsetning hins einstæða gosbrunns og minnisvarða um gúmmíbjörgunarbátinn eftir Ragnar Kjartansson. svo og gerð styttu og lágmyndar um afrek Guðlaugs Friðþórs¬sonar. reist þar sem sæi vel austur á Ledd og til aðalhraunsins, sem Guðlaugur braust yfir, er verðugt verkefni Sjómannadagsráðs og sjómannafélaganna í Vestmannaeyjum. Ég hefi þá trú að brátt komist skriður á þetta mál. Leiðréttingar úr síðasta blaði Á bls. -1-6 á að standa Þorgeir Jóelsson frá Sælundi. Á bls. 1 12 segir að Einar J. Gíslason haldi ræðu við minnismerkið ("l 961) og hafi ætíð gert það síðan. Hið rétta er að Einar byrjar 1957 og hefur því minnst látinna í 28 ár. Á bls. 1-1- er mynd afstjórn Jötuns. Þar féll niður nafn eins mannsins sem er fyrir miðju. Hann heitir Ástþór Jónsson. Í hugvekju féll niður nafn greinarhöfundar sem er sr. Kjartan Örn Sigurbjörnsson.