Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2008/Kojuvaktin

Kojuvaktin

Sjómaðurinn og skáldið Ástgeir Ólafsson (Ási í Bæ)

Magnús Bjarnason, Muggur í Garðshorni, og Jón í Sjóyst voru miklir vinir þótt aldursmunur væri nokkur. Sem strákur átti Muggur heima á Strandbergi, næsta húsi fyrir austan Sjólyst, heimili Jóns, og frá þeim tíma var vináttan þótt Jón væri talsvert eldri.
Jón lést 27. apríl 2006. Misserin þar á undan skrifaði Muggur, eftir Jóni, ýmsar sögur frá liðinni tíð. Jón var minnugur, sagði vel frá svo þetta var þarft verk.
Meðal karla, sem Jón kunni sögur af, var Hjörtþór Hjörtþórsson, Hjörsi, sem frægastur var fyrir há hljóð þegar hann snýtti sér, nánast eins og hátt baul í belju sögðu kunnugir.
Hjörsi og Ási í Bæ voru miklir mátar þrátt fyrir talsverðan aldursmun, Hjörsi eldri og kom hann oft á Brimberg, æskuheimili Ása. Ási var fljótt æringi og hafði gott lag á karli. Einhverju sinni á sumardegi gengu þeir vestur á Hamar. Þegar þeir komu að Mormónapollinum, stakk Ási upp á að þeir böðuðu sig þar. Hjörsi var ekki hrifinn af því. Ási klæddi sig úr en það vildi Hjörsi ekki gera. Ási fékk hann þó til að koma í fótabað. Þar sem þeir sátu við pollinn,ýtti Ási duglega við honum þannig að karlinn slengdist út í. Hann varð aldeilis ekki ánægður, skammaðist öskuvondur fyrir morðtilraun og rauk austur túnin þarna eftir kuldalegar kveðjur. Á heimleiðinni kom Ási við hjá vini sínum, Árna á Háeyri, Árna úr Eyjum. Þeir voru félagar og skáldabræður. Hjörsi var þá nýfarinn þaðan, hafði komið þar við og hrósað því mikið hvað það hefði verið flott hjá þeim Ása í baðinu vestur í Mormónapolli.
Stundum, fyrir helgar, keypti Hjörsi vínflöskur til þess að selja á svörtum þegar menn, í þynnku, þurftu á afréttara að halda.. Einhverju sinni á sunnudagsmorgni var Ási drulluþunnur eftir ball kvöldið áður. Hann rölti til Hjörsa sem þá leigði herbergi í kjallaranum á Sólheimum. Ási bað hann að lána sér flösku. Hann skyldi borga hana á mánudagsmorgun. Hjörsi hélt nú ekki, peningana eða hann fengi enga flösku. Þá segir Ási: „Hjörsi minn, lánaðu mér 100 kall,“ sem þá var svartamarkaðsverðið. „Alveg sjálfsagt,“ sagði Hjörsi og rétti vini sínum 100 krónur. „Alright,“ sagði Ási „ ég ætla þá að kaupa af þér eina flösku,“ og það gekk eftir.
Þeir Jón og Ási voru bræðrasynir og fylgdu Hjörsa til grafar þegar hann var jarðaður. Það var himinsins blíða á fallegum degi. Þegar minnst varði, undir miðri útfararræðu prestsins, baulaði belja hástöfum sunnan undir kirkjuveggnum, nánast eins og Hjörsi væri að snýta sér. Þeir frændurnir áttu erfitt með að halda hlátrinum niðri þarna í kirkjunni.
Og af því að hér hefur verið minnst á Ása í Bæ, er eftirfarandi um hann í bókinni Stjórn og sigling skipa siglingareglur, eftir Guðjón Ármann Eyjólfsson fyrrv. skólameistara: „Bretar voru langt fram á 20. öld mesta siglingaþjóð í heimi og brautryðjendur um að setja alþjóðlegar siglingareglur. Árið 1867 voru eftirfarandi vísur birtar sem viðauki við siglingareglurnar sem voru samþykktar
1863. Vísumar eru enn í fullu gildi sem fljótlærðar minnisreglur og því birtar hér til gagns og gamans.
Ási í Bæ (Ástgeir Ólafsson, 1914 - 1985) snaraði þessum þremur vísum á íslensku fyrir fyrstu útgáfu af Stjórn og siglingu skipa sem kom út árið 1982.

Vélskip sem sigla framhjá hvort öðru. Hver er stefna skips sem sést um stjórnborða eða bakborða? Þessi mynd er úr bókinni Stjórn og sigling skipa, siglingareglur eftir Guðjón Ármann Eyjólfsson fyrrv. skólameistara. Um þetta var kveðið á ensku: Green to green - or red to red/perfect safty - Go ahead.

If to your Starboard Red appear,
It is your dufy to keep clear;
To act as judgement says is proper;-
To Port or Starboard - Back or, Stop her.

But when, upon your Port is seen
A Steamer's Starboard light of Green,
There's not so much for you to do,
For Green to Port keeps clear of you.

Ef á stjór þú lítur ljós
logarautt á öðrum bát,
þá er reglan sú til sjós
að sveigja í stjór en þó með gát.

Þessi regla örugg er:
ösli grænt á móti þér,
halda má sem horfir þá;
hætta er lítil ferðum á.

Vélskip á gagnstæðum stefnum beint framundan - 14. regla

When both lights you see ahead
Starboard wheel and show your Red.
Ef að ljósin „þessi þrjú“
þér á móti koma nú,

leggðu í stjór og láttu sjá
ljósið rauða sjálfum hjá.“

Skúli fógeti VE 185 við löndurbryggju á Siglufirði, fyrir mörgum árum síðan.

• Efnisyfirlit: Sjómannadagsblað Vestmannaeyja