„Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2008/Losunar-og sjósetningarúnaður fiskiskipa“: Munur á milli breytinga
Fara í flakk
Fara í leit
Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 1: | Lína 1: | ||
<center>'''SIGMAR ÞÓR SVEINBJÖRNSSON'''</center> | <center>'''SIGMAR ÞÓR SVEINBJÖRNSSON'''</center> | ||
<big><big><center>'''Losunar- og sjósetningarbúnaður gúmmíbáta'''</center | <big><big><center>'''Losunar- og sjósetningarbúnaður gúmmíbáta'''</center><br> | ||
<center>'''Hvernig á að staðsetja hann og hvernig er gúmmíbjörgunarbátur rétt frá genginn í búnaðinum?'''</center><br> | <center>'''Hvernig á að staðsetja hann og hvernig er gúmmíbjörgunarbátur rétt frá genginn í búnaðinum?'''</center><br> | ||
| Lína 19: | Lína 19: | ||
Á undanförnum áratugum hafa mörg skip farist og enginn maður verið til frásagnar um orsakir slysanna. Mörg þessara slysa urðu í skammdeginu, oft í svarta myrkri, kulda og slæmu veðri. Það hafa einnig orðið sjóslys þar sem skip fórust á örskömmum tíma en fyrir snarræði einstakra manna um borð, tókst að ná gúmmíbjörgunarbát af geymslu | Á undanförnum áratugum hafa mörg skip farist og enginn maður verið til frásagnar um orsakir slysanna. Mörg þessara slysa urðu í skammdeginu, oft í svarta myrkri, kulda og slæmu veðri. Það hafa einnig orðið sjóslys þar sem skip fórust á örskömmum tíma en fyrir snarræði einstakra manna um borð, tókst að ná gúmmíbjörgunarbát af geymslu | ||
stað þó skipið væri á hliðinni, hálfsokkið, og bjarga þar með hluta af eða allri áhöfninni. Með hliðsjón af þessu var ekki erfitt að áætla að í þeim tilfellum, sem enginn var til frásagnar, hefðu mennirnir einfaldlega ekki haft tíma til að ná gúmmíbjörgunarbátnum. Það er erfitt að setja sig í spor manna sem staddir eru úti á rúmsjó á sökkvandi skipi í slæmu veðri í kolsvarta myrkri með skipið á hliðinni og öll ljós að slokkna. Myrkrið verður algjört, nema takist að sjósetja gúmmíbát, þá er örlítið ljós á þaki hans eina ljósið sem sést í myrkrinu. Oft verða þessi sjóslys þannig að skipin fara á hliðina í einni veltu, stoppa þar litla stund, sökkva síðan á örskammri stund eða fara á hvolf. Sjómennirnir hafa því lítinn og eflaust stundum engan tíma til að nálgast talstöð, gúmmíbjörgunarbátinn eða önnur björgunartæki um borð t.d. björgunarbúninga og neyðarflugelda. Þess vegna verður enginn til frásagnar.<br> | stað þó skipið væri á hliðinni, hálfsokkið, og bjarga þar með hluta af eða allri áhöfninni. Með hliðsjón af þessu var ekki erfitt að áætla að í þeim tilfellum, sem enginn var til frásagnar, hefðu mennirnir einfaldlega ekki haft tíma til að ná gúmmíbjörgunarbátnum. Það er erfitt að setja sig í spor manna sem staddir eru úti á rúmsjó á sökkvandi skipi í slæmu veðri í kolsvarta myrkri með skipið á hliðinni og öll ljós að slokkna. Myrkrið verður algjört, nema takist að sjósetja gúmmíbát, þá er örlítið ljós á þaki hans eina ljósið sem sést í myrkrinu. Oft verða þessi sjóslys þannig að skipin fara á hliðina í einni veltu, stoppa þar litla stund, sökkva síðan á örskammri stund eða fara á hvolf. Sjómennirnir hafa því lítinn og eflaust stundum engan tíma til að nálgast talstöð, gúmmíbjörgunarbátinn eða önnur björgunartæki um borð t.d. björgunarbúninga og neyðarflugelda. Þess vegna verður enginn til frásagnar.<br> | ||
Skömmu áður en fyrsti losunar- og sjósetningarbúnaðurinn var búinn til, fórst bátur frá Vestmannaeyjum þar sem atburðarás var nákvæmlega eins og að ofan er lýst. Þar sem báturinn lá á hliðinni, kom brot yfir hann og hreif með sér gúmmíbátinn sem hafði verið í trékassa uppi á stýrishúsi með fangalínu lausa frá skipi. Hann hentist í sjóinn og sjómennirnir þurftu að synda frá hinu sökkvandi skipi á eftir honum og komust þeir flestir að gúmmíbjörgunarbátnum þar sem hann var samanpakkaður og óuppblásinn. Var næsta verkefni þeirra í ísköldum sjónum að reyna að draga út fangalínu hans og blása hann upp. Það reyndist mikil raun og þegar loksins tókst að opna flösku bátsins og blása hann upp, höfðu nokkrir úr áhöfn örmagnast og drukknað við hlið skipsfélaga sinna. | Skömmu áður en fyrsti losunar- og sjósetningarbúnaðurinn var búinn til, fórst bátur frá Vestmannaeyjum þar sem atburðarás var nákvæmlega eins og að ofan er lýst. Þar sem báturinn lá á hliðinni, kom brot yfir hann og hreif með sér gúmmíbátinn sem hafði verið í trékassa uppi á stýrishúsi með fangalínu lausa frá skipi. Hann hentist í sjóinn og sjómennirnir þurftu að synda frá hinu sökkvandi skipi á eftir honum og komust þeir flestir að gúmmíbjörgunarbátnum þar sem hann var samanpakkaður og óuppblásinn. Var næsta verkefni þeirra í ísköldum sjónum að reyna að draga út fangalínu hans og blása hann upp. Það reyndist mikil raun og þegar loksins tókst að opna flösku bátsins og blása hann upp, höfðu nokkrir úr áhöfn örmagnast og drukknað við hlið skipsfélaga sinna. | ||
[[Mynd:Losunar og sjósetningarbúnaður Sdbl. 2008.jpg|vinstri|thumb|387x387dp|Losunar og sjósetningarbúnaður af gerðinni Sigmund S-1000 festur utan á brú skipsins. (hliðargálgi)]] | |||
Þessar hrikalegu aðstæður og margar aðrar, sem komið hafa fram í sjóprófum, voru hafðar í huga þegar áhugamenn um öryggismál sjómanna í Vestmannaeyjum og Sigmund Jóhannsson hönnuðu og prófuðu fyrsta losunar- og sjósetningarbúnaðinn. Hann var því ekki eingöngu hugsaður sem tæki sem sjósetur gúmmíbjörgunarbát þegar skip er á réttum kili eða hallar mest 20° heldur í eftirfarandi tilgangi.<br> | Þessar hrikalegu aðstæður og margar aðrar, sem komið hafa fram í sjóprófum, voru hafðar í huga þegar áhugamenn um öryggismál sjómanna í Vestmannaeyjum og Sigmund Jóhannsson hönnuðu og prófuðu fyrsta losunar- og sjósetningarbúnaðinn. Hann var því ekki eingöngu hugsaður sem tæki sem sjósetur gúmmíbjörgunarbát þegar skip er á réttum kili eða hallar mest 20° heldur í eftirfarandi tilgangi.<br> | ||
1. Að auðvelda sjósetningu gúmmíbjörgunarbáts þannig að á neyðarstundu losnuðu menn við að fara upp á stýrishúsþak eða að öðrum geymslustað hans til að losa hann og sjósetja.<br> | 1. Að auðvelda sjósetningu gúmmíbjörgunarbáts þannig að á neyðarstundu losnuðu menn við að fara upp á stýrishúsþak eða að öðrum geymslustað hans til að losa hann og sjósetja.<br> | ||
2. Að hægt væri að sjósetja gúmmíbjörgunarbát með einu handtaki inni í stýrishúsi eða á einhverjum góðum stað úti á dekki, þrátt fyrir að búnaðurinn væri ísbrynjaður eða á kafi í sjó, skila honum uppblásnum út fyrir borðstokk og þannig upp á yfirborð sjávar. | 2. Að hægt væri að sjósetja gúmmíbjörgunarbát með einu handtaki inni í stýrishúsi eða á einhverjum góðum stað úti á dekki, þrátt fyrir að búnaðurinn væri ísbrynjaður eða á kafi í sjó, skila honum uppblásnum út fyrir borðstokk og þannig upp á yfirborð sjávar. | ||
[[Mynd: | [[Mynd:Gúmmíbjörgunarbátur Sdbl. 2008.jpg|vinstri|thumb|250x250dp|Gúmmíbjörgunarbátur rétt frágenginn í Olsens losunar- og sjósetningarbúnaði (þilfarsgálgi)]] | ||
3. Að skipið ferst svo snögglega að enginn tími er til að komast að gúmmíbátnum eða festingum sem eiga að losa hann, þá á búnaðurinn að losa gúmmí- björgunarbátinn á sjálfvirkan hátt og skila honum út fyrir borðstokk og upp á yfirborð sjávar þó skipið sé með mikla slagsíðu, á hliðinni eða á hvolfi.<br> | 3. Að skipið ferst svo snögglega að enginn tími er til að komast að gúmmíbátnum eða festingum sem eiga að losa hann, þá á búnaðurinn að losa gúmmí- björgunarbátinn á sjálfvirkan hátt og skila honum út fyrir borðstokk og upp á yfirborð sjávar þó skipið sé með mikla slagsíðu, á hliðinni eða á hvolfi.<br> | ||
Í reglum um uppsetningu stendur: „Ekkert, sem snýr að uppsetningu eða staðsetningu búnaðarins, skal hindra þá virkni búnaðarins að hann geti sjósett gúmmíbjörgunarbát þó skipið hafi allt að 10° stafnhalla á hvorn veginn og allt að 20° slagsíðu til hvorrar hliðar. Enn fremur skal vera hægt að sjósetja gúmmíbjörgunarbátinn með handafli.“<br> | Í reglum um uppsetningu stendur: „Ekkert, sem snýr að uppsetningu eða staðsetningu búnaðarins, skal hindra þá virkni búnaðarins að hann geti sjósett gúmmíbjörgunarbát þó skipið hafi allt að 10° stafnhalla á hvorn veginn og allt að 20° slagsíðu til hvorrar hliðar. Enn fremur skal vera hægt að sjósetja gúmmíbjörgunarbátinn með handafli.“<br> | ||
Þessi krafa er lágmarkskrafa og ekkert bannar það að búnaðurinn sé staðsettur þannig að hann uppfylli meiri kröfur. Eldri reglugerðir gerðu ráð fyrir að búnaðurinn skilaði gúmmíbát út fyrir borðstokk við 60° slagsíðu. Það skiptir miklu máli hvort losunar- og sjósetningarbúnaðurinn er staðsettur á réttan hátt á skipinu því bæði Sigmundsbúnaður og Ólsenbúnaður voru í byrjun hannaðir með það í huga að geta uppfyllt | Þessi krafa er lágmarkskrafa og ekkert bannar það að búnaðurinn sé staðsettur þannig að hann uppfylli meiri kröfur. Eldri reglugerðir gerðu ráð fyrir að búnaðurinn skilaði gúmmíbát út fyrir borðstokk við 60° slagsíðu. Það skiptir miklu máli hvort losunar- og [[Mynd:Einföld skýringarmynd Sdbl. 2008.jpg|vinstri|thumb|638x638dp|Einföld skýringarmynd hvernig staðsetja á hliðar og þilfars losunar- og sjósetningarbúnað.]] | ||
sjósetningarbúnaðurinn er staðsettur á réttan hátt á skipinu því bæði Sigmundsbúnaður og Ólsenbúnaður voru í byrjun hannaðir með það í huga að geta uppfyllt | |||
þessar eldri reglur. Sigmundsbúnaðurinn var hannaður | þessar eldri reglur. Sigmundsbúnaðurinn var hannaður | ||
þannig að hann átti að geta skilað gúmmíbáti upp á yfirborð sjávar hvernig sem skipið sneri . En þá varð hann að vera rétt staðsettur og rétt frá honum gengið.<br> | þannig að hann átti að geta skilað gúmmíbáti upp á yfirborð sjávar hvernig sem skipið sneri . En þá varð hann að vera rétt staðsettur og rétt frá honum gengið.<br> | ||
'''Rétt frágenginn gúmmíbjörgunarbátur í losunar- og sjósetningarbúnaði:'''<br> | '''Rétt frágenginn gúmmíbjörgunarbátur í losunar- og sjósetningarbúnaði:'''<br> | ||
Það er mikilvægt að gúmmíbjörgunarbátur sé rétt tengdur og rétt sé frá honum gengið í losunar- og sjósetningarbúnaðinum. Á undanfömum árum hefur Siglingastofnun Íslands verið með sérstakt átak þar sem gerðar hafa verið skyndiskoðanir á frágangi gúmmíbjörgunarbáta, enda ekki vanþörf á því, í einni skyndiskoðun, sem gerð var 2006 í fjórum höfnum, fannst t.d. 21 gúmmíbátur vitlaust tengdur eða ekki rétt frá honum gengið í losunar- og sjósetningarbúnaði. Frá þessum tíma hefur þetta farið batnandi sérstaklega í þeim höfnum sem skyndiskoðanir ná til enda hefur viðkomandi aðilum verið tilkynnt um þetta ástand á búnaði skipanna.<br> | Það er mikilvægt að gúmmíbjörgunarbátur sé rétt tengdur og rétt sé frá honum gengið í losunar- og sjósetningarbúnaðinum. Á undanfömum árum hefur Siglingastofnun Íslands verið með sérstakt átak þar sem gerðar hafa verið skyndiskoðanir á frágangi gúmmíbjörgunarbáta, enda ekki vanþörf á því, í einni skyndiskoðun, sem gerð var 2006 í fjórum höfnum, fannst t.d. 21 gúmmíbátur vitlaust tengdur eða ekki rétt frá honum gengið í losunar- og sjósetningarbúnaði. Frá þessum tíma hefur þetta farið batnandi sérstaklega í þeim höfnum sem skyndiskoðanir ná til enda hefur viðkomandi aðilum verið tilkynnt um þetta ástand á búnaði skipanna.<br> | ||
Þó verður að segjast eins og er að ástandið er ekki orðið viðunandi því enn þá finnast mörg skip í höfnum landsins með vitlaust tengda gúmmíbjörgunarbáta. Í skyndiskoðun, sem gerð var í Reykjavíkurhöfn í lok desember 2007, voru 5 skip með vitlaust frágengna gúmmíbjörgunarbáta. Það er, því miður, enn þá allt of algengt að ekki sé rétt frá gúmmíbjörgunarbátum gengið í losunar- og sjósetningarbúnaðinn, bæði snúa þeir öfugt og eru rangt tengdir og í nokkrum tilfellum er fangalína ekki fest í fastan hlut í skipinu sem gerir þetta björgunartæki gagnslaust. Ef ekki er rétt frá gúmmíbjörgunarbátnum gengið í búnaðinn (gálgann) þá getur hann lent á hvolfi í sjónum og fangalína hans getur einnig særst og jafhvel í versta falli slitnað. Þá hefur það gerst í tilraunum, þegar gúmmíbátar snúa öfugt, að fangalínan hefur farið á milli hylkja og fest og gúmmíbáturinn þá hangið óuppblásinn í gálganum.<br> | Þó verður að segjast eins og er að ástandið er ekki orðið viðunandi því enn þá finnast mörg skip í höfnum landsins með vitlaust tengda gúmmíbjörgunarbáta. Í skyndiskoðun, sem gerð var í Reykjavíkurhöfn í lok desember 2007, voru 5 skip með vitlaust frágengna gúmmíbjörgunarbáta. Það er, því miður, enn þá allt of algengt að ekki sé rétt frá gúmmíbjörgunarbátum gengið í losunar- og sjósetningarbúnaðinn, bæði snúa þeir öfugt og eru rangt tengdir og í nokkrum tilfellum er fangalína ekki fest í fastan hlut í skipinu sem gerir þetta björgunartæki gagnslaust. Ef ekki er rétt frá gúmmíbjörgunarbátnum gengið í búnaðinn (gálgann) þá getur hann lent á hvolfi í sjónum og fangalína hans getur einnig særst og jafhvel í versta falli slitnað. Þá hefur það gerst í tilraunum, þegar gúmmíbátar snúa öfugt, að fangalínan hefur farið á milli hylkja og fest og gúmmíbáturinn þá hangið óuppblásinn í gálganum.<br> | ||
Þegar gengið er frá gúmmíbjörgunarbáti í losunar- og sjósetningarbúnað, skal fangalína hans ávallt snúa inn í skipið, vera tryggilega fest í fastan hlut í skipinu og hylkið, sem gúmmíbjörgunarbáturinn er í, skal sitja sem réttast í búnaðinum, þannig að göt í neðra hylki virki sem skyldi en þessi göt koma í veg fyrir að vatn safnist fyrir í neðra hylkinu. Það vatn getur frosið og myndað klaka sem er hættulegur ef gúmmíbátur er blásinn upp í frosti. Enginn annar búnaður en sá, sem fylgir og var samþykktur með búnaðinum, má vera tengdur við losunar- og sjósetningarbúnaðinn eða fangalínu hans. Þar má enginn veikur hlekkur vera. | Þegar gengið er frá gúmmíbjörgunarbáti í losunar- og sjósetningarbúnað, skal fangalína hans ávallt snúa inn í skipið, vera tryggilega fest í fastan hlut í skipinu og hylkið, sem gúmmíbjörgunarbáturinn er í, skal sitja sem réttast í búnaðinum, þannig að göt í neðra hylki virki sem skyldi en þessi göt koma í veg fyrir að vatn safnist fyrir í neðra hylkinu. Það vatn getur frosið og myndað klaka sem er hættulegur ef gúmmíbátur er blásinn upp í frosti. Enginn annar búnaður en sá, sem fylgir og var samþykktur með búnaðinum, má vera tengdur við losunar- og sjósetningarbúnaðinn eða fangalínu hans. Þar má enginn veikur hlekkur vera. | ||
[[Mynd:Gúmmíbjörgunarbátur rétt frá gengin Sdbl. 2008.jpg|thumb|250x250dp|Gúmmíbjörgunarbátur rétt frá gengin í S-2000 Sigmunds losunar og sjósetningarbúnaði (þilfarsgálgi).]] | [[Mynd:Gúmmíbjörgunarbátur rétt frá gengin Sdbl. 2008.jpg|thumb|250x250dp|Gúmmíbjörgunarbátur rétt frá gengin í S-2000 Sigmunds losunar og sjósetningarbúnaði (þilfarsgálgi).]] | ||
Mikilvægt er að athuga hvort gúmmíbjörgunarbáturinn, sem á að vera í umræddum búnaði, sé gálgatengdur því stundum eru fleiri gúmmíbátar um borð sem ekki eru í losunar- og sjósetningarbúnaði. Nauðsynlegt er að vita hvaða gúmmíbátar eru gálgatengdir og hverjir ekki. Auðvelt er að sjá þetta þar sem þeir eru merktir með sérstökum miðum sem gefa til kynna að þeir séu þannig tengdir. Nokkuð er um að gálgatengdir gúmmíbátar séu í sætum sem þeir eiga alls ekki að vera í.<br> | |||
[[Mynd:Rétt frágengin gúmmíbjörgunarbátur Sdbl. 2008.jpg|thumb|250x250dp|Rétt frágengin gúmmíbjörgunarbátur á grind með sjóstýrðum losunarbúnaði sem eingöngu losar gúmmíbjörgunarbátinn á ákveðnu dýpi.]] | [[Mynd:Rétt frágengin gúmmíbjörgunarbátur Sdbl. 2008.jpg|thumb|250x250dp|Rétt frágengin gúmmíbjörgunarbátur á grind með sjóstýrðum losunarbúnaði sem eingöngu losar gúmmíbjörgunarbátinn á ákveðnu dýpi.]] | ||
'''Lokaorð'''<br> | '''Lokaorð'''<br> | ||