„Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2009/Næsta kynslóð gámaflutningaskipa kallar á bætta hafnaraðstöðu í Eyjum“: Munur á milli breytinga

<center>'''ARNAR SIGURMUNDSSON'''

'''Formaður framkvæmda- og hafnarráðs Vm'''.</center><br>

<center>'''- líkantilraunir með stórskipakant hefjast í ágúst á þessu ári'''</center><br>

Nýlega var þess minnst að öld var liðin frá því sveitarfélagið réðst í sínar fyrstu hafnarframkvæmdir með elsta hluta Bæjarbryggjunnar. Um sama leyti fór sá mikli athafnamaður Gísli J. Johnsen í að koma upp Edinborgarbryggju, sem var austur af Bæjarbryggju. Þessar framkvæmdir mörkuðu upphaf hafnarframkvæmda í Eyjum sem staðið hafa með hléum fram á þennan dag. Mesti áhrifavaldurinn var vélvæðing bátaflotans í upphafi 20. aldar sem leiddi af sér gríðarlega fjölgun bæjarbúa. Þessara tímamóta var minnst haustið 2007 og birtist meðal annars grein um þetta mikla framfaratímabil í Sjómannadagsblaðinu 2008.<br>

'''Einhver besta hafnarstaðstaða á landinu.'''<br>

Árin liðu, íbúum fjölgaði enn frekar og bátarnir stækkuðu og kölluðu á meira bryggjupláss. Þá var ráðist í byggingu Básaskersbryggju, því næst Friðarhafnarbryggju, þá Nausthamarsbryggju og haldið áfram framkvæmdum inn í Friðarhöfn. Síðan kom eldgosið með öllum þeim afleiðingum sem því fylgdu. En Eyjamenn gáfust ekki upp og þróunin hélt áfram. Þörf var á stækkun viðlegukanta og var þá farið í byggingu Binnabryggju og síðar Skáans austur af henni. Arið 1982 voru upptökumannvirki hafnarinnar, skipalyftan, tekin í notkun og nokkrum árum síðar Kleifabryggja, sem er norðan hafnar. Síðustu stækkanir viðlegurýmis við höfnina eru lenging löndunaraðstöðu fyrir uppsjávarveiðiskip bæði austast á Nausthamri hjá FES og við austurenda Friðarhafnarbryggju hjá FIVE. Afturámóti er nýjasta stórframkvæmd hafnarinnar endurbygging Básaskersbryggju með nýrri þekju og lauk henni í árslok 2008.<br>

'''Mörg stór verkefni eru framundan hjá Vestmannaeyjahöfn'''<br>

Vestmannaeyjahöfn er í senn ein stærsta fiskiskipa- og löndunarhöfnin og um leið mikil upp- og útskipunarhöfn. Gríðarleg stækkun fiskiskipa og þá sérstaklega uppsjávarveiðiskipa kallar á mikið viðlegupláss. Viðlegukantar í Vestmannaeyjum eru rúmlega 2 kílómetrar og er hafnaraðstaða ein sú allra besta á landinu. Tekjur Vestmannaeyjahafnar hafa verið um 250 milljónir á ári og standa undir öllum hefðbundnum rekstri en fjölþætt þjónusta, við hafnarvörslu, hafnsögu, hafnarvernd, hafnarvog, rekstur á Lóðsinum og viðhaldsframkvæmdir falla þar undir. Allar stærri framkvæmdir hafa verið með stofnframlagi frá ríkinu af samgönguáætlun. En hver er staðan í dag og hvað er framundan? Af mörgu er að taka í þeim efnum.<br>

'''Endurnýjun á upptökumannvirkjum hafnarinnar'''<br>

Í október 2006 varð mikið tjón á upptökumannvirkjum hafnarinnar þegar hluti skipalyftunnar gaf sig og mikil mildi að ekki urðu slys á mönnum. Ljóst var í upphafi að tjónið var gríðarlegt. Þá var ákveðið að kanna hvort ekki væri skynsamlegt að stækka upptökumannvirkin svo þau gætu tekið upp allt að 2500 tonna skip í stað um 1000 tonna áður. Ekki reyndist fjárhagslegur grundvöllur fyrir slíku. Alþingi samþykkti vorið 2007 að heimila bótagreiðslur til Vestmannaeyjahafnar úr Hafnarbótasjóði að fjárhæð 200 millj. kr. Málið var sent til umsagnar til ESA dómstólsins í Brussel og þaðan kom loks svar í janúar 2009, þar sem allar tjónabætur til hafnarinnar voru bannaðar af samkeppnisástæð um. Engu breytti þótt tjónabæturnar væru eingöngu ætlaðar til að bæta núverandi mannvirki, en ekki til þess að geta tekið upp og þjónustað stærri skip. Þetta var mikið áfall. Fulltrúar stjórnvalda tilkynntu okkur að í staðinn myndi ríkið flýta 200 millj. kr. framlagi til almennra hafnarframkvæmda gegn mótframlagi Vestmannaeyjahafnar. Á sama tíma hófust viðræður viö forráðamenn Skipalyftunnar um lok 25 ára leigusamnings um upptökumannvirkin frá 1982. Samningi hafði tvívegis verið framlengt um eitt ár í senn vegna tjónsins frá 2006. Nú er búið aö semja um að leigusamningurinn falli úr gildi og sama gildir um kaupskyldu Vestmannaeyjahafnar á húseignum Skipalyftunnar. Tókst samkomulag þar um í byrjun apríl sl. og nemur kostnaður hafnarinnar af samkomulaginu liðlega 11 millj. króna.<br> Nú er verið að ljúka við ýtarlega kostnaðaráætlun við uppbyggingu mannvirkjanna og var fenginn til þess verks erlendur sérfræðingur aö nafni John Berry sem þekkir mjög til skipalyftubúnaðar frá Sincrolift, en hann var áður einn af yfirmönnum tæknideildar fyrirtækisins. Dvaldi hann í Eyjum í nokkra daga í apríl sl., fór yfir ástand búnaðar og gerði áætlun um kostnað við endurbyggingu og breytingar þannig að lyftan gæti þjónað skipum af sömu stærð og Bergi VE og Gullbergi VE. Verði samþykkt aö fara í verkið má búast við að heildarkostnaður geti numið allt að 300 millj. kr. og er þá gengið út frá því að ekki þurfi að endurnýja stálþilið sem er umhverfis upptökumannvirkin. Hafnar- og bæjaryfirvöld munu taka afstöðu til málsins þegar mælingum á stálþilinu er lokið og ýtarlegri kostnaðaráætlun liggur fyrir.<br>

'''Binnabryggja og Skáinn - endurnýjun stálþils og þekju-'''<br>

Senn fer að líða að því að ráðast þurfi í viðamiklar viðgerðir á Binnabryggju og Skáanum austur af henni. Kostnaðaráætlun um nýtt stálþil á bryggjurnar ásamt nýrri þekju og 10-18 m stækkun Binnabryggju til austurs liggja nú fyrir frá Siglingastofnun. Heildarkostnaður við verkið mun nema um 410 milljónum króna eða 330 millj. kr. að frádregnum virðisaukaskatti. Hlutur Vestmannaeyjahafnar væri þá um 130 millj. kr. og ríkisins 200 millj. kr. Sá böggull fylgir skammrifi að ríkisframlagið, þ.e. fjármagnið frá Hafnarbótasjóði að fjárhæð 200 millj. kr., liggur ekki á lausu og þarf að tryggja að hægt verði að ráðast í þessar framkvæmdir á næsta ári. Efnahagshrunið hefur af eðlilegum ástæðum komið niður á framlögum til hafnarframkvæmda á þessu ári og næstu árum. Vestmannaeyjahöfn er með loforð um að 200 millj. kr. komi til hafnarframkvæmda í Eyjum þrátt fyrir niðurskurð, enda liggja þessir fjármunir í Hafnarbótasjóði. Þessi mál munu ekki skýrast fyrr en Alþingi hefur fjallað um endurskoðun samgönguáætlunar 2009-2010 og lokið afgreiðslu ríkisreiknings 2008.<br>

Klettsvík og sjóvarnargarður.<br>

3. Sjóvarnargarður með stórskipakanti norðan-vestan megin á Eiðinu.<br>

Allir þessir valkostir kalla á miklar og kostnaðarsamar framkvæmdir að mati sérfræðinga Siglingastofnunar. Ekki er ólíklegt að heildarkostnaður gæti legið á bilinu 1,5 til 2,5 milljarðar, miðað við núverandi verðlag. Þá var og er mikil óvissa um að ríkið fjármagni slíkar framkvæmdir þar sem heimildir í hafnarlögum og framlög á samgönguáætlun hafa verið skorin mikið niður og var það raunar gert áður en fjármálakreppan skall á Íslandi. Dýrustu þættirnir í þessum framkvæmdum væru bygging sjóvarnargarða sem kalla á gríðarlega grjótflutninga og einnig er dýpkun við Kleifaleiðina mjög dýr framkvæmd.<br>

Það breytir því ekki að rannsóknir munu halda áfram á þessum valkostum hjá Siglingastofnun á næstu mánuðum. Framkvæmda- og hafnarráð hefur lagt áherslu á að skoða stórskipakant norðan Eiðis sem fyrsta valkost, en Siglingastofnun leggur áherslu á að skoða alla þessa kosti og hvern með fleiri en einni útfærslu. Það eru margir óvissuþættir í þessari vinnu, en straum- og dýptarmælingar hafa farið fram og munu halda áfram á næstu vikum, en áður var búið að framkvæma straum- og öldumælingar, einkum í Klettsvík á sínum tíma.<br>