„Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2007/Gömlu uppskipunarbátarnir“: Munur á milli breytinga

<center>'''[[Guðjón Ármann Eyjólfsson]]'''</center><br>

[[Mynd:Guðjón Ármann Eyjólfsson 2 Sdbl. 2007.jpg|thumb|251x251dp|Guðjón Ármann Eyjólfsson]]

'''Inngangur'''<br>

[[Mynd:Fólk híft í körfu Sdbl. 2007.jpg|miðja|thumb|500x500dp]]

'''Þýskir vísindamenn heimsækja Ísland'''<br>

Hinn 11. júlí 1935 koma þeir til Vestmannaeyja, snemma að morgni fimmta dags frá því þeir lögðu af stað. Það er þoka, svo „að ekkert sést annað en flugbrattir hamraveggir Vestmannaeyja, þar sem við liggjum við akkeri.“....Síðar segir: „Út úr höfninni og fyrir enda brimgarðsins kemur nú vélbátur með pramma í togi til að flytja vörur og farþega til og frá skipinu. Fleyin leggja upp að skipssíðunni, og vegna undiröldunnar rísa þau og hníga eins og korktappar. Þeir sem ætla í land stíga upp í stóra rimlakörfu og eru með hjálp skips bómunnar látnir síga niður í bátinn. Til þess verður að grípa rétt andartak, því að ýmist þeytist báturinn upp með öldunni eða dettur niður aftur. Það heyrast bæld óttahljóð úr körfunni og hláturskríkjur frá áhorfendum. En Íslendingarnir í bátnum standa hinir stöðugustu í sjóblautum olíufötum og brosa góðlátlega meðan þeir taka öruggum höndum við farþegum og vörum og sjá um að allt komist tryggilega á sinn stað. Æ stærri fuglaskarar koma niður af hreiðursyllunum og hnita hringi umhverfis. Það suddar úr þokumuskunni, úðinn smýgur um allt, bómurnar marra án afláts...“<br>

'''Hífa varð farþega að eða frá borði'''<br>

Til skýringar segir: „Svo sem fram kemur í lýsingum Brunos Schweizers og annarra erlendra ferðamanna, þá gátu millilandaskipin ekki lagst að bryggju í Vestmannaeyjum á þessum árum. Þau vörpuðu akkerum utan hafnar og þangað voru farþegar sóttir á bátum. Það gat oft verið erfiðleikum bundið að komast frá skipi og um borð í þá, eða frá bátunum um borð í skipið, ef eitthvað var að sjó. Stundum gátu farþegar klifið kaðalstiga sem lá á skipssíðunni, en oft varð að hífa þá að eða frá borði í þar til gerðum kassa eða körfu, sem gat fengið á sig þungan skell ef aldan lyfti bátnum snöggt og óvænt þegar kassinn var á leiðinni niður. Þessi aðferð var víðar notuð en í Vestmannaeyjum, t.d. er vitað um slíkt á íslensku strandferða skipunum allt fram á 7. áratug síðustu aldar, þar sem ekki var hægt að leggjast að bryggju.“<br>

„Þar sem í greininni segir „vélbátur með pramma í togi til að flytja vörur og farþega til og frá skipinu“ er átt við uppskipunarbát enda var það hlutverk hans að flytja vörur og fólk milli skips og lands þar sem ekki voru hafskipabryggjur.“<br>

Síðar lágu kaupskip nokkru innar, fram af Löngunni eins og sést vel á þekktri mynd sem tekin var um aldamótin 1900, þar sem áraskip eru í Læknum nýkomin að landi, en þrímöstruð skonnorta liggur úti á legunni.<br>

Þorsteinn Jónsson í Laufási getur í „Aldahvörf í Eyjum“ um þessa „múrninga“:<br>

Það var einnig nefnt að svínbinda, þegar legið var fyrir tveimur akkerum fram af skipinu og öðrum tveimur aftur af því. Þannig var t.d. stundum lagst við sjómælingar þegar dýpið var mælt með litlum bátum, sitt hvoru megin við skipið.<br>

'''Erfið hafnarskilyrði'''<br>

Hafnarskilyrði í Vestmannaeyjum voru ótrúlega erfið á fyrstu árum vélbátanna og má segja að þau hafi ekki verið viðunandi fyrr en upp úr 1940. Þá var Básaskersbryggjan tekin í notkun og hið farsæla starf dýpkunarskipsins „Vestmannaeyjar“ við dýpkun hafnarinnar farið að koma verulega í ljós, en skipið kom til Vestmannaeyja 29. maí 1935. Áður en dýpkun hafnar með grafskipinu Vestmannaey hófst, stóðu jafnvel 8-10 bátar samtímis á Leiðinni þegar mest var fjaran. Á vetrarvertíðinni urðu bátar að bíða klukkustundum saman eftir að komast að bryggju til löndunar og kom fyrir í allt að sex klukkustundir. En „flutningaskip sem komu með salt eða kol urðu að bíða upp undir hálfan mánuð til þess að komast í höfn.“ (JGÓ).<br>

Þetta getur komið yngra fólki, kynslóðum eftir gos í Vestmannaeyjum, spánskt fyrir sjónir, þegar gengið er um eitt fallegasta útivistarsvæði í Vestmannaeyjum í dag, austan við gamla hafnargarðinn þar sem norska stafkirkjan og Landlyst kúra nú í skjóli hraunjaðarins, þar sem áður svarraði brim á skerjum.<br>

Eftir að hafnargarðar voru komnir fóru flutningaskip sem komu með salt og kol inn til hafnar á háflóði og lögðust fyrir akkerum á svipuðum stað, fram af Neðri-Kleifum og Löngunefi. Saltinu var