2.379
breytingar
„Heimaeyjargosið“: Munur á milli breytinga
Fara í flakk
Fara í leit
bæta við texta
(Smáleiðr.) |
(bæta við texta) |
||
| Lína 57: | Lína 57: | ||
Strax fyrstu gosnóttina hófst gríðarleg skipulagning á því hvernig fólksflutningunum skyldi hátta. Einhvers staðar þurfti að koma rúmlega 5.000 manns fyrir upp á landi. Á þessum tíma voru Vestmannaeyingar 2,5% landsmanna og því mikið verkefni fyrir höndum að koma börnum í skóla, fólki í vinnu og finna húsnæði fyrir fjölskyldur. Viðlagasjóður og ríkisstjórnin sáu til þess að Vestmannaeyingar fengu allt það nauðsynlegasta. Ýmis félagasamtök hjálpuðu til og gáfu t.d. [[Aðventistar]] öllum sem þurftu fatnað. Samhugurinn og samúðin var hjá Eyjamönnum. Rauði krossinn átti mikinn þátt í hjálparstarfinu og hjálpaði Eyjamönnum að koma sér fyrir á fastalandinu. Fljótlega bárust rausnarleg hjálparframlög í ýmsum myndum víðsvegar að. Erlendar ríkisstjórnir gáfu peninga og fjársafnanir voru í Noregi og Færeyjum. Frá Norðurlöndum og Kanada voru keypt 550 tilbúin hús og þeim plantað víðs vegar um land, þó einkum suðvestanlands. | Strax fyrstu gosnóttina hófst gríðarleg skipulagning á því hvernig fólksflutningunum skyldi hátta. Einhvers staðar þurfti að koma rúmlega 5.000 manns fyrir upp á landi. Á þessum tíma voru Vestmannaeyingar 2,5% landsmanna og því mikið verkefni fyrir höndum að koma börnum í skóla, fólki í vinnu og finna húsnæði fyrir fjölskyldur. Viðlagasjóður og ríkisstjórnin sáu til þess að Vestmannaeyingar fengu allt það nauðsynlegasta. Ýmis félagasamtök hjálpuðu til og gáfu t.d. [[Aðventistar]] öllum sem þurftu fatnað. Samhugurinn og samúðin var hjá Eyjamönnum. Rauði krossinn átti mikinn þátt í hjálparstarfinu og hjálpaði Eyjamönnum að koma sér fyrir á fastalandinu. Fljótlega bárust rausnarleg hjálparframlög í ýmsum myndum víðsvegar að. Erlendar ríkisstjórnir gáfu peninga og fjársafnanir voru í Noregi og Færeyjum. Frá Norðurlöndum og Kanada voru keypt 550 tilbúin hús og þeim plantað víðs vegar um land, þó einkum suðvestanlands. | ||
Eyjamenn voru fljótir að koma sér fyrir og gera sig gagnlega í nýjum störfum og lifnaðarháttum á meðan að þeir biðu milli vonar og ótta eftir að vita hvort að þeim yrði nokkurn tíman heimangengt. Flestir tóku þessum flóttamönnum mjög vel, en þó var Eyjamönnum ekki allstaðar vel tekið, og hafa margir Eyjamenn sögur af því að hafa fengið viðurnefni á borð við „þurfalingar“, sökum þeirrar bágu aðstöðu sem þeir fundu sig í. | Eyjabúar voru mjög þakklátir fyrir þær móttökur sem þeir fengu þessa nótt á meginlandinu. Eyjamenn voru fljótir að koma sér fyrir og gera sig gagnlega í nýjum störfum og lifnaðarháttum á meðan að þeir biðu milli vonar og ótta eftir að vita hvort að þeim yrði nokkurn tíman heimangengt. Flestir tóku þessum flóttamönnum mjög vel, en þó var Eyjamönnum ekki allstaðar vel tekið, og hafa margir Eyjamenn sögur af því að hafa fengið viðurnefni á borð við „þurfalingar“, sökum þeirrar bágu aðstöðu sem þeir fundu sig í. | ||
Þrátt fyrir gríðarlegan velvilja og umfangsmiklar fjársafnanir voru húsnæðismál erfið viðfangs. Þau þokuðust hægt áfram, en jafnframt þá hækkaði húsaleiga á Stór- Reykjavíkursvæðinu á sama tíma. Það reyndist erfitt að fá lán til að tryggja sér íbúðir. Allar dyr voru lokaðar einstaklingum og samtökum húseigenda í Vestmannaeyjum. Aðrir en Vestmannaeyingar gátu aftur á móti fengið lán til að ljúka við og fullgera íbúðir með því skilyrði að þeir leigðu Eyjamönnum íbúðina. | |||
== Viðlagasjóður == | |||
Þann 7.febrúar 1973 lögðu sjö alþingismenn úr öllum stjórnmálaflokkum fram frumvarp til laga um neyðarráðstafanir vegna eldgosins á Heimaey. Var frumvarpið samþykkt samhljóða og í annarri grein þess var gert ráð fyrir stofnun Viðlagasjóðs vegna hamfaranna. | |||
Hlutverk Viðlagasjóðs var sett niður í fjóra punkta: | |||
1. Að tryggja hag Vestmannaeyinga og stuðla að vernd og endurreisn byggðar þeirra. | |||
2. Að greiða kostnað vegna björgunarstarfs, flutninga og röskunar á höfum vegna eldsumbrotanna í Vestmannaeyjum. | |||
3. Að bæta tekjumissi og eignatjón af völdum eldgossins á Heimaey. | |||
4. Að draga úr áhrifum náttúruhamfara í Vestmannaeyjum á afkomu og atvinnulíf Vestmannaeyinga og þjóðarheildarinnar og gera hvers konar fjárhagsráðstafanir í þessu skyni. | |||
Ákveðið var að ríkissjóður legði 160 milljónir króna í sjóðinn og Atvinnuleysistryggingasjóður legði til aðrar 160 milljónir. Um miðjan febrúar hafði stjórn Viðlagasjóðs tekið við yfirstjórn allra mála í Vestmannaeyjum. Lausn á húsnæðismálum Vestmannaeyinga var stærsta og erfiðasta verkefni stjórnar Viðlagasjóðs. Úr þeim málum rættist fyrst þegar innfluttu húsin komu til landsins um sumarið. | |||
Bætur fyrir horfin hús og eyðilögð voru greidd í fjórum áföngum, sá fyrsti var 20.október 1973. Mat á skemmdum innanstokksmunum og glötuðum innbúum var leyst af hendi sem og greiðslur fyrir skemmda bíla og þess háttar. Bætur fyrir húseignir voru miðaðar við brunabótamat húsa. | |||
== Hvað á fellið að heita? == | == Hvað á fellið að heita? == | ||
| Lína 80: | Lína 95: | ||
== Lífið eftir gos == | == Lífið eftir gos == | ||
[[Mynd:Eldfell-toppur.jpg|thumb|left|250px|Hraunið séð af toppi Eldfells.]]Margir íbúar Eyja ætluðu að koma heim | [[Mynd:Eldfell-toppur.jpg|thumb|left|250px|Hraunið séð af toppi Eldfells.]]Margir íbúar Eyja ætluðu að koma heim strax daginn eftir upphaf gossins. Morgunblaðið greindi frá því þann 26. janúar að gosið væri í rénun og Eyjamenn gætu komist fljótt heim. Þetta gaf mönnum von um að komast fljótt heim. Eflaust hafa margir misst vonina eftir því sem lengra leið á gosið og settust að upp á landi. | ||
Flutningur fjölskyldna til Vestmannaeyja hófst fyrir alvöru í ágúst. Um miðjan september var búið að flytja um 1200 bæjarbúa til Eyja og í nóvember 1973 höfðu rúmlega 2000 manns snúið til baka. Þeim sem sneru til baka beið mikil og erfið vinna. Af þeim 1350 húsum bæjarins, fóru 417 eignir undir hraun og önnur 400 skemmdust að einhverju eða miklu leyti. Menn voru yfirleitt bjartsýnir á framtíðina og hófu uppbyggingu fljótt og örugglega. Margar fjölskyldur og einstaklingar fluttu ekki til baka. Ástæður þess voru margar, t.d. treysti fólk sér ekki til að flytja aftur þar sem húsin þeirra voru komin undir hraun eða það fékk góða atvinnu og húsnæði á meginlandinu. Þann 6. september var svo aftur kveikt á götuljósunum í Eyjum. | |||
Margt jákvætt fylgdi gosinu fyrir bæjarfélagið. Fyrir gos hafði uppfyllingarefni verið stórt vandamál. Hvergi var efni að fá og þurfti mikið jarðrask til þess að útvega efni. Í gosinu kom upp nægilegt uppfyllingarefni fyrir allar framkvæmdir svo langt sem augað eygir. [[Heimaey]] stækkaði um 2,2 km² í eldgosinu og býður þessi viðbót upp á óteljandi möguleika varðandi framkvæmdir, ferðamennsku og útivist. Hraunið gerði innsiglu í höfnina enn betri og lokaði á suðaustan-vindinn sem vildi herja á höfnina. Hraunið sem menn héldu að ætlaði að eyðileggja höfnina gerði hana að einni allra bestu höfninni á landinu. | Margt jákvætt fylgdi gosinu fyrir bæjarfélagið. Fyrir gos hafði uppfyllingarefni verið stórt vandamál. Hvergi var efni að fá og þurfti mikið jarðrask til þess að útvega efni. Í gosinu kom upp nægilegt uppfyllingarefni fyrir allar framkvæmdir svo langt sem augað eygir. [[Heimaey]] stækkaði um 2,2 km² í eldgosinu og býður þessi viðbót upp á óteljandi möguleika varðandi framkvæmdir, ferðamennsku og útivist. Hraunið gerði innsiglu í höfnina enn betri og lokaði á suðaustan-vindinn sem vildi herja á höfnina. Hraunið sem menn héldu að ætlaði að eyðileggja höfnina gerði hana að einni allra bestu höfninni á landinu. | ||