http://heimaslod.is/api.php?action=feedcontributions&user=Simmi&feedformat=atomHeimaslóð - Breytingar notanda [is]2024-03-28T22:03:04ZBreytingar notandaMediaWiki 1.40.1http://heimaslod.is/index.php?title=Sk%C3%A1lholt-eldra&diff=9348Skálholt-eldra2006-04-10T22:40:45Z<p>Simmi: Lagaði myndina og bætti við texta við hana</p>
<hr />
<div>[[Mynd:Skalholt landagotu.jpg|thumb|right|250px|Þannig leit Skálholt við [[Landagata|Landagötu]] út áður en það var hrauninu að bráð.]]Húsið '''Skálholt''' stóð við [[Landagata|Landagötu]] 22. Auðgreint sem hið eldra en nafnið var einnig á á [[Urðarvegur|Urðavegi]] [[Skálholt-yngra|43]]. Húsið fór undir [[Heimaeyjargosið|hraun]].<br />
<br />
Þarna bjuggu m.a. hjónin [[Hjörleifur Sveinsson]] og [[Þóra Arnheiður Þorbjarnardóttir]]. <br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Verkamannab%C3%BAsta%C3%B0ir_(vi%C3%B0_Ur%C3%B0aveg)&diff=7750Verkamannabústaðir (við Urðaveg)2005-09-26T16:16:40Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Við [[Urðarvegur|Urðarveg]] 46-52 stóðu hús sem kölluð voru '''Verkamannabústaðir'''. Þetta voru fjögur tveggja hæða steinhús á kjallara í jarðhæð.<br />
<br />
Húsin fóru undir hraun 21. mars í [[Heimaeyjargosið|gosinu]] 1973. Hafði hraunið ýtt þeim hvort á annað og hrunið þannig niður.<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Guðjón Ármann Eyjólfsson: Vestmannaeyjar - byggð og eldgos, Reykjavík 1973.<br />
}}<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Texas&diff=7749Texas2005-09-26T16:15:37Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>#Redirect [[Stóri-Hvammur]]<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Ur%C3%B0arvegur&diff=7748Urðarvegur2005-09-26T16:01:20Z<p>Simmi: Bætti Verkamannabústöðunum við</p>
<hr />
<div>{{snið:götur}}'''Urðarvegur''' er gata sem lá skáhallt til suðausturs frá [[Heimatorg]]i og að [[Austurhlíð]]. Gatan fór undir hraun í [[Heimaeyjargosið|gosinu]] 1973.<br />
<br />
Við Urðarveg bjuggu margir sjómenn og útgerðarmenn. Var það gjarnan að sjómenn hittust á Urðarveginum þegar þeir voru á leið til sjávar og var yfirleitt spjallað um sjávarlífið.<br />
<br />
<br />
<br />
== Nefnd hús á Urðarvegi ==<br />
[[Mynd:Urðarvegur teikning.png|thumb|right|350px|Teikning af Urðarvegi og næsta nágrenni]]<br />
''ATH: Skáletruð hús fóru undir hraun''<br />
* ''[[Bergsstaðir]]'' - 24<br />
* ''[[Braggar]]''<br />
* ''[[Breiðabólsstaðarhlíð]]'' - 28b<br />
* ''[[Breiðibólsstaður|Breiðabólsstaðarhlíð]] - 28b<br />
* ''[[Eiríkshús]]'' - 41<br />
* ''[[Ekra]]'' - 20<br />
* ''[[Elínarhús]]'' - 8<br />
* ''[[Fagurlyst]]'' - 16<br />
* ''[[Fagurlyst-Litla]]'' - 18<br />
* ''[[Gröf]]'' - 7<br />
* ''[[Hjálmholt]]'' - 34<br />
* ''[[Húsavík]]'' - 28a<br />
* ''[[Hvoll]]'' - 17a og 17b<br />
* ''[[Nýi-Kastali]]''<br />
* ''[[Reykholt (eldra)]]'' - 15<br />
* ''[[Reykholt (yngra)]]'' - 11<br />
* ''[[Skálholt-yngra|Skálholt]]'' - 43<br />
* ''[[Skjaldbreið]]'' - 36<br />
* ''[[Smiðjan]]''<br />
* ''[[Steinar]]'' - 8<br />
* ''[[Steinsmiðja]]'' - 6<br />
* ''[[Sæberg]]'' - 9<br />
* ''[[Vanangur]]'' - 9<br />
* ''[[Vegamót]]'' - 4<br />
* ''[[Verkamannabústaðir (við Urðarveg)|Verkamannabústaðir]]'' - 46-52<br />
* ''[[Vinaminni]]'' - 5<br />
* ''[[Þurrkhús]]''<br />
<br />
== Gatnamót ==<br />
''ATH: Skáletraðar götur fóru undir hraun''<br />
* ''[[Heimatorg]]''<br />
* ''[[Laugarbraut]]''<br />
* ''[[Bakkastígur]]''<br />
* ''[[Austurhlíð]]''<br />
<br />
== Heimildir ==<br />
* Guðjón Ármann Eyjólfsson, ''VESTMANNAEYJAR byggð og eldgos''. Reykjavík, 1973.<br />
[[Flokkur:Götur]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Mynd:Alda_aldanna.JPG&diff=7652Mynd:Alda aldanna.JPG2005-09-07T14:54:27Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Alda aldanna<br />
{{sþh}}</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Sni%C3%B0:S%C3%BEh&diff=7651Snið:Sþh2005-09-07T14:51:58Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div><div style="margin: 10px; padding: 10px; border: 1px solid #202020; background: #f3f3f3; width: 50%; font-size: 8pt;">[mailto:sigmarthor@gmail.com Sigmar Þór Hávarðarson] er eigandi þessarar myndar. Ótakmörkuð heimild er veitt til þess að afrita og nota hana án endurgjalds, sé getið nafn höfunds, og háð því skilyrði að myndinni sé ekki breytt. Undanþegið er frá því banni það að minnka (skala) myndina niður úr upprunalegri stærð.</div></div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=G%C3%ADsli_J._Johnsen&diff=7650Gísli J. Johnsen2005-09-07T14:48:45Z<p>Simmi: Tók út eina heimild þar sem Skapti hefur ekki enn skoðað þetta fyrir minningagreinar</p>
<hr />
<div>'''Gísli Jóhannsson Johnsen''' fæddist í Vestmannaeyjum þann 10. mars 1881. Foreldrar hans voru Jóhann Jörgen kaupmaður og útvegsbóndi og Anna Sigríður Árnadóttir frá Hofi í Öræfum. Fyrri eiginkona Gísla var frú Ásdís Gísladóttir frá [[Hóll|Hól]] og eignuðust þau 3 börn. Ásdís átti við vanheilsu að stríða mestan hluta ævi sinnar og lést 1945. Síðari kona hans var frú Anna Ólafsdóttir yfirhjúkrunarkona á Vífilsstöðum. Gísli lést 6. september 1965 og var jarðaður við hlið fyrri konu sinnar, Ásdísar, í Gamla kirkjugarðinu í Reykjavík.<br />
<br />
Gísli hóf ungur að aldri verslunarrekstur, aðeins 17 ára gamall. Með verslun sinni og útgerðarekstri náði hann að koma niður [[Brydesverzlun]]ina og á aðeins 10 árum að bæla niður dönsku einokunina, sem hafði verið í margar mannsaldir. Einnig var honum falin ýmis ábyrgðarstörf, svo sem skipaafgreiðslu og póstafgreiðslu.<br />
<br />
Gísli átti einnig sinn sess í útgerðarsögu Vestmannaeyja. Hann lét smíða og flytja til Eyja fyrsta vélknúna fiskibátinn árið 1904 og árið 1928 lét hann smíða skipið Heimaey með loftskeytatækjum og var hann fyrstur allra vélbáta, á Íslandi, með þannig tækjum. Árið 1956 gáfu hann og síðari kona hans Slysavarnafélagi Íslands björgunarbát með fullkomnum útbúnaði. Einnig var [[Stýrimannaskólinn í Vestmannaeyjum]] til húsa í [[Breiðablik]], sem hann reisti og bjó í.<br />
<br />
Gísli var eindreginn sjálfstæðismaður. Honum langaði alltaf að gerast þingmaður Vestmannaeyja á Alþingi, en heimilisástæður leyfðu honum það ekki.<br />
<br />
Gísli var sæmdur mörgum heiðursorðum í gegnum árin og var hann heiðursfélagi í Félagi íslenzkra stórkaupmanna.<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Sigfús M. Johnsen: ''Yfir fold og flæði''. Reykjavík, 1972.<br />
}}</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Tyrkjar%C3%A1ni%C3%B0&diff=7299Tyrkjaránið2005-08-10T20:21:33Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Þann 16. júlí 1627 réðust um 300 sjóræningjar frá Algeirsborg á Vestmannaeyjar. Vestmannaeyingar höfðu komið sér upp [[Skansinn|vörnum við höfnina]] en sjóræningjarnir sigldu fram hjá höfninni, suður eftir eynni og gengu þeir á land á ''[[Ræningjatangi|Ræningjatanga]]'' og komu þannig Eyjamönnum í opna skjöldu. Sjóræningjarnir dvöldu 3 daga í Vestmannaeyjum, með aðsetur á [[Ræningjaflöt]] í [[Lyngfellisdalur|Lyngfellisdal]]. Þeir handtóku fólk, bundu á fótum og höndum og geymdu í dönsku verslunarhúsum, drápu þá sem veittu mótspyrnu eða þóttu ekki söluvænir og eltu uppi flóttafólk sem flúið hafði til fjalla. Alls námu sjóræningjarnir 242 Vestmannaeyinga á brott og seldu hæstbjóðenda á uppboði í Algeirsborg. Þeir drápu um 36 manns og um 200 manns tókst að fela sig. Vestmannaeyingar földu sig á ýmsum stöðum, meðal annars í [[Hundraðmannahellir|Hundraðmannahelli]] og [[Fiskhellar|Fiskhellum]].<br />
<br />
== Aðdragandi og sögulegt umhverfi Tyrkjaránsins í Vestmannaeyjum ==<br />
[[Mynd:Ræningjatangi.jpg|thumb|Ræningjatangi]]Þann 16. júlí 1627 gekk fjölmennt lið ræningja á land í Vestmanneyjum úr þremur sjóræningjaskipum frá Algeirsborg, núverandi höfuðborg Alsír, sem lagt höfðu upp í ránsleiðangur til Íslands meðal annarra landa á norðurslóðum. Þeir höfðu þegar farið um með ránshendi og drepið fólk á leið sinni um austfirði frá 5. - 13. júlí. Þeir voru með alls 110 íslenska fanga um borð auk danskra sjómanna við komuna til Eyja. Eyjamenn sem þegar höfðu frétt af atferli ránsmanna í Grindavík höfðu í fyrstu nokkurn viðbúnað en þegar vikurnar liðu og ekkert sást til ræningja færðist værð yfir fólkið. Á leiðinni höfðu sjóræningjarnir hertekið enska duggu og neytt áhöfnina til að vísa sér góða leið til Vestmannaeyja. Sagan segir að einn áhafnarmanna af duggunni hafi vitað af fyrirhugaðri mótspyrnu við höfnina og því ráðlagt ræningjum frá því lenda þar. Sjómaðurinn sem var líklega vel kunnugur á þessum slóðum vísaði þeim á afvikinn áningarstað, á tanga, suður af [[Brimurð]] sem heitir síðan [[Ræningjatangi]]. Þaðan réðust ræningjarnir til atlögu Eyjamönnum að óvörum. Það hafði sést til skipanna seilast í átt til eyjanna allt frá því um morguninn en er kvölda tók yfirgaf varnarliðið stöður sínar því að margir töldu að þarna væri um dönsk varðskip að ræða og að auki höfðu þau vart mjakast nær vegna mótvinds allan daginn.<br />
<br />
== Tyrkjarán í Grindavík ==<br />
Annar leiðangur ræningja frá Salé í Marokkó hafði þá nýlega yfirgefið Ísland eftir viðkomu í Grindavík þar sem þeir tóku 15 Íslendinga til fanga og drápu tvo. Það reyndist þeim erfitt að ná fólki í Grindavík sökum þess að það flúði inn á Reykjanesið og faldi sig víða í hrauninu. Einnig rændu þeir fé, hirtu öll verðmæti, hertóku tvö kaupskip og tóku áhafnirnar til fanga. Ferðinni var síðan heitið til Vestfjarða en sjóræningjarnir hættu við er þeir fréttu af enskum herskipum á þeim slóðum. Í staðinn var sótt að Bessastöðum þar sem tekið var á móti þeim með fallbyssuskotárás úr Skansinum þar. Á fjöru strandaði skip þeirra á skeri. Þeim tóks að losna en þetta varð til þess að þeir hörfuðu heim á leið. Siglt var með fanga til Salé þar sem þeir voru seldir í þrældóm. Einhverjir komust til baka úr þrældómnum þar. (Þorsteinn Helgason, Jón Þorsteinsson og Helgi Þorláksson.)<br />
<br />
== Ástandið í Evrópu og verslunin við Englendinga ==<br />
Allt frá siðaskiptum hafði ríkt mikill ófriður í Evrópu sem náði hámarki í 30 ára stríðinu frá 1618—1648. Hollendingar voru t.a.m. í frelsisstríði gegn Spáni. Spánverjar áttu líka í endurteknum útistöðum við Englendinga og Danir við Svía. Svíar og Rússar voru lengi vel í stríði og sömuleiðis Frakkar og Þjóðverjar. Til þess að toppa þetta voru Ottómenn, að öðru nafni Tyrkir, að herja á Evrópu frá Balkanskaganum. Mikill ágreiningur myndaðist sökum allra þessarra stríða um kaupsiglingar milli ríkja og heimsálfa og ólga jókst í samskiptum ýmissa aðila.<br />
<br />
Þegar herafli ófriðarríkja var veikur gripu stjórnvöld oft til þeirra ráða að veita sjóræningjum opinbert leyfisbréf til að herja á andstæðingana og var gróða skipt eftir ákveðnum hlutföllum. Spánverjar komu sér t.d. upp sjóræningjamiðstöð í flæmska hluta Niðurlanda (þá ''Spænsku Niðurlöndin'', nú Belgía) sem enn tilheyrði þeim, einkum borginni Dunkirk. Á tímum Tyrkjaránsins áttu bæði Englendingar og Danir fullt í fangi með stríðsrekstur svo ekki sé minnst á stöðug sjórán bæði „Tyrkja“ og Dunkirkmanna í Atlantshafi. (Þorsteinn Helgason)<br />
<br />
Englendingar höfðu sótt miðin við Íslandsstrendur og stundað viðskipti í verulega mæli frá upphafi 15. aldar. Danir höfðu gert ítrekaðar tilraunir að banna eða a.m.k. takmarka umsvif Englendinga en því var tekið misalvarlega. Árið 1583 samþykktu Englendingar að versla ekki við Íslendinga og veiða aðeins á tilteknum svæðum með tilskildum leyfum. Dönum var sérstaklega í mun að vernda hagsmuni sína í Vestmannaeyjum því þær þóttu mjög arðbærar. Danakonungur talaði t.a.m. um löndin sín tvö; Ísland og Wespenö (Vestmannaeyjar).<br />
<br />
Vegna ófriðar á Atlantshafi voru dönskum og enskum kaup- og fiskiskipum veitt fylgd á leiðinni til Íslands til að verjast sjóræningjum en vegna bágs ástands bæði í Danmörku og í Englandi 1627 voru Íslandsstrendur auk danskra og enskra skipa nær óvarin fyrir árás Tyrkjanna.<br />
<br />
== Tyrkjaránið ==<br />
Eftir að Vestmannaeyingar gerðu sér grein fyrir að Tyrkirnir myndu ekki koma á land við höfnina, reið danski kaupmaðurinn, Lauritz Bagge, ásamt nokkrum mönnum suður eftir eyjunni til að sjá hvort hægt yrði að verjast innrásinni. Hann sá að settir voru út bátar þegar skipin voru komin suður í [[Stakkabót|Bót]] milli [[Sæfjall]]s og [[Litlihöfði|Litlahöfða]] en þar er alls staðar bratt uppgöngu. Hann sendi skilaboð til skipstjórans á dönsku skipi sem lá við bryggju, um að safna liði vopnaðra manna til að verjast komu ræningjanna. Vörnin hefði verið möguleg ef ræningjar hefðu reynt innrás frá þeim stað. Fljótlega sá hann þó að ræningjunum snerist hugur og stefndu þeir suður fyrir og komu í land á Ræningjatanga sem auðveldur er uppgöngu. Kaupmaðurinn Lauritz áttaði sig á því að um ofurefli yrði að etja og sneri við til kaupstaðarins. Á leiðinni mætti hann skipstjóranum og liði hans og sneru þeir allir til kaupstaðar. Kaupmaðurinn og skipstjórinn, ásamt fjölskyldu og fylgdarliði, komust undan á árabátum til meginlandsins. Fyrir flóttann hafði skipstjórinn reynt að sökkva skipi sínu sem lá við bryggjuna til að koma í veg fyrir að ræningjarnir myndu nema það á brott. Einnig bjó kaupmaðurinn svo um að fallbyssurnar yrðu gagnslausar ræningjunum ef þeir tækju þær á sitt vald.<br />
<br />
== Innrásin hefst ==<br />
Um þrjú hundruð manns stigu á land í Vestmannaeyjum, skiptu sér í þrjár fylkingar og héldu í átt að höfninni. Fyrsta fylkingin hélt í átt að [[Ofanleiti]], önnur fór vestan [[Helgafell]]s og kom að bæjunum í [[Dalir|Dölum]]. Þriðja fylkingin fór austan við Helgafell og komu þeir að [[Kirkjubær|Kirkjubæ]] og að [[Vilborgarstaðir|Vilborgarstöðum]]. Á efstu bæjunum komu þeir eyjarbúum mest á óvart því ekki var búist við komu þeirra sunnan frá og átti fólkið þar sér engrar undankomu auðið. Íbúar neðar í byggðinni höfðu hins vegar einhverja viðvörun af háreistinni á eyjunni og gátu forðað sér á flótta. Sjóræningjarnir gripu alla sem urðu á vegi þeirra, bundu á höndum og fótum, og smöluðu þeim saman í dönsku verslunarhúsin.<br />
<br />
== Flótti undan sjóræningjum ==<br />
Vestmannaeyingar sem veittu mótspyrnu eða litu ekki út fyrir að vera söluhæfir voru umsvifalaust drepnir. Þegar föngunum hafði verið komið fyrir í húsunum voru nokkrir ræningjanna látnir standa vörð. Á meðan fóru hinir í leit að fólki sem komist hafði undan og lá í felum um alla eyjuna. Þeir fundu marga, sem flúið höfðu, í skreiðarbyrgjum hátt uppi í [[Fiskhellar|Fiskhellum]], sem er þverhnípt bjarg. Flóttafólkið varð furðu lostið af undraverðri fimi ræningjanna við bjargklifið. Þeir sem ræningjarnir náðu ekki til voru umsvifalaust skotnir niður.<br />
<br />
=== Kaupmaður flýr ===<br />
Þegar kaupmaðurinn í Vestmannaeyjum, [[Lauritz Bagge]], sá ræningjaskipin bak við Helgafell reið hann suður á eyju og sá ræningjana koma á land. Þá fór hann beinustu leið niður í bæ og boraði göt í stórt kaupskip sitt áður en hann tók fjölskyldu sína og reri í árabát sínum upp á meginlandið. Sömu leið komust skipstjóri kaupskipsins ásamt mönnum sínum. Ekki er vitað að fleiri náðu að flýja þessa hörmulegu atburði á þennan hátt.<br />
<br />
=== Saga Jóns píslarvotts ===<br />
Austur í [[Urðir|Urðum]], í [[Rauðahellir|Rauðahelli]] , var séra [[Jón Þorsteinsson (prestur)|Jón Þorsteinsson]] á [[Kirkjubær|Kirkjubæ]] í felum ásamt skyldfólki sínu og fleirum. Einn manna hans gægðist út um hellismunnann til að gá að ferðum ræningjanna en þá sást til hans og var hann drepinn. Með því komst upp um felustaðinn. Jón gekk út og var höggvinn niður með það sama og fólkið hans tekið höndum. Sagan segir að um 100 manns hafi falið sig í helli í [[Herjólfsdalur|Herjólfsdal]] sem síðan er kallaður [[Hundraðmannahellir]].<br />
<br />
=== Sagan af Sængurkonusteini===<br />
Sagan um [[Sængurkonusteinn|Sængurkonusteini]] er líka alkunn. Kona ein ól barn sitt þar en steinninn er norðvestur af [[Helgafell]]i. Ræningjarnir hlífðu bæði konunni og barninu og reif annar af skikkjunni sinni til að sveipa um barnið.<br />
<br />
=== Lok flóttans ===<br />
Ræningjarnir leituðu að flóttafólki fram á kvöld þann 18. júlí. Talið er að um 200 manns hafi tekist að fela sig fyrir ræningjunum í þá þrjá sólahringa sem á þessari heimsókn stóð. Eftir að öllum föngunum hafði verið komið fyrir í dönsku verslunarhúsunum, [[Dönskuhús|Dönskuhúsum]], var hafist handa við að skilja að þá sem átti að flytja með til Algeirsborgar og hina sem ekki var líklegt að lifðu ferðina af. Þeir sem ekki voru líklegir til sölu voru þvingaðir inn í verslunarhúsin á ný, útgönguleiðir voru byrgðar og kveikt í húsunum. Ræningjarnir brenndu einnig [[Landakirkja|Landakirkju]] og höfðu á brott með sér skip danska skipstjórans sem honum hafði ekki tekist að sökkva. Talið er að alls hafi um 36 manns verið teknir af lífi. Ræningjarnir hafa líklega yfirgefið eyjarnar með 242 fanga sína, sem var þá líklega um helmingur íbúa. Einnig höfðu þeir á brott með sér búfénað, kirkjumuni og margt annað verðmætt. <br />
<br />
== „Tyrkirnir“ ==<br />
Á þeim tíma sem Tyrkjaránið átti sér stað var Ottóman-heimsveldið að stækka mjög ört. Það náði að mörkum Ungverjalands (sem tilheyrði mestmegnis Austurríki) í Evrópu, og að Indlandi (þá kallað Hindoostan) í Asíu. Í Algeirsborg, þangað sem þrælarnir voru fluttir, var æðsti maðurinn nefndur Pasha (پاسها), en það orð er af sama stofni og íslenska orðið „faðir“.<br />
<br />
Það nafn sem við notum yfir Tyrkina er því samheiti yfir menn frá þessu gríðarstóra svæði. Ekki er vitað um uppruna sjóræningjana, svo þeir gætu hafa verið frá öllu Ottóman-heimsveldinu.<br />
<br />
[[Mynd:AlgiersMW.jpg|thumb|left|300px|Evrópsk skip í höfn í Algeirsborg.]]<br />
Algeirsborg (الجزائر, El-Jezair) var að formi til hjálenda soldánsins í Miklagarði (Istanbúl). Marokkó stóð hins vegar utan við Tyrkjaveldi. Íbúar beggja landa voru þó oft kallaðir Tyrkir eins og múslímar voru yfirleitt nefndir um aldabil. Mikið hatur og tortryggni ríkti á milli hinna kristnu Evrópuþjóða og hinna múslimsku „tyrkja“. Það má m.a. rekja til brottreksturs tugþúsunda Mára frá Spáni. Hin múslimsku borgríki uxu sem sjóræningjamiðstöðvar með flota atvinnusjóræningja herjandi á ströndum Miðjarðarhafsins. Í flota þeirra var fjöldi evrópskra sjómanna og skipstjórnarmanna sem gerst höfðu liðsmenn Tyrkja.<br />
<br />
Algeng störf þræla í Algeirsborg voru til dæmis burðarmenn fyrir kaupmenn, kynþrælar (þá gjarnan í kvennabúrum), hestasveinar og ræðarar í galleiu-skipum þar sem voru allt að 300 þrælar hlekkjaðir við árar á þremur hæðum og látnir róa á vöktum, en þetta var vinsælt fyrirkomulag þar sem að þetta þótti ódýr lausn og öllu einfaldari en notkun segla. Skipstjórar þessarra skipa, sem voru réttu nafni kölluð Xebec (borið frem "síabekkó") voru undir stjórn tveggja aðilla - skipstjóra annarsvegar, og svo raïs ("ræísh"), sem var yfir öllum hernaði. Á meðan á siglingum stóð voru raïs og hans menn í yfirumsjón „hvatningarmála“ um borð, þ.e., að þeir börðu þá þræla til róðrar sem sýndu einhvern slaka, þá yfirleitt með þurkuðu nautsreðri.<br />
<br />
Það verður þó að skoða þetta þrælahald með hliðsjón af því að um 1627 var þríhyrningsverslunin í bernsku sinni. Bretar, Frakkar, Hollendingar og margar aðrar þjóðir stunduðu þrælahald í stórum stíl til þess að halda uppi nýlendum sínum. Munurinn var kannski helst sá að Tyrkirnir stunduðu ekki bara þrælahald, heldur einnig ''þrælasöfnun'' — á meðan að hinar þjóðirnar forðuðust að óhreinka hendur sínar (og mannorð) við slíkt, og keyptu mestan part sinna þræla frá Tyrkjum og öðrum þjóðum sem áttu lönd að strandlínu Afríku.<br />
<br />
== Afdrif brottnuminna Vestmannaeyinga ==<br />
Tyrkirnir rændu 242 Vestmannaeyingum. Þegar komið var til Algeirsborgar var fólkið selt hæstbjóðanda. Algeirsborg var höfuðborg sjóræningja og var illræmt ræningjabæli. Flestir voru seldir sem almennir þrælar en nokkrar konur voru keyptar í hjúskap, voru þær keyptar út á fríðleik og gjörvileik. Meðferðin á þeim konum var mun mannúðlegri en í garð óbreyttra þræla. Þær konur fengu ambáttir og þræla til að stjana við sig. [[Anna Jasparsdóttir]] var seld háu verði ríkum höfðingja, Iss Hamett að nafni. Hún lifði í lystisemdum og var af almenningi kölluð drottningin af Algeirsborg. Hún fékk mann sinn til þess að greiða lausnargjald fyrir föður sinn og farareyri til Vestmannaeyja. <br />
<br />
Ekki fengu allir eins góða meðferð og Anna Jasparsdóttir. [[Einar Loftsson]] vildi ekki taka upp múhameðstrú og var því pyntaður. Af honum voru skorin eyrun og framan af nefi ásamt því vera ristur í andlit. Með eyrnasnepla þrædda á band um hálsinn var hann leiddur um götur Algeirsborgar þangað til hann missti meðvitund og lá þar. Miskunnsamur maður kom honum þá undir læknishendur. Fjórum árum síðar keypti hann sér frelsi og tók að sér aldraða móður sína sem hafði verið hent út.<br />
<br />
[[Mynd:Gudda1.JPG|thumb|250px|right|Listræn höggmynd af Tyrkja-Guddu.]]<br />
[[Ólafur Egilsson|Ólafi Egilssyni]], öldruðum presti, var sleppt stuttu eftir komuna til Algeirsborgar til þess að hann gæti skipulagt söfnun lausnargjalds heima á Íslandi. Söfnunin gekk heldur dræmt fyrst um sinn enda Vestmannaeyjar í lamasessi eftir árásina og brottnám um helmings íbúanna og danska konungsveldið var í fjárhagsvandræðum. Hann sté á land í Veswtmannaeyjum 6. júli 1628, rétt tæpu ári eftir brottflutninginn. Hann færði fólkinu fréttir sem ollu fögnuði og hryggð.<br />
<br />
Tilraunir til að frelsa þrælana bar fyrst árangur með almennri fjársöfnun á Íslandi, í Danmörku og í Noregi nokkrum árum síðar. Um 35 Íslendingar voru leystir úr ánauð og af þeim sneru 27 aftur lifandi til Vestmannaeyja eftir 9 ára vist í Alsír. Margir karlmannanna gátu greitt eigin lausnargjöld með því fé sem þeir höfðu unnið sér inn með vinnu sinni í Algeirsborg. Lausnargjöld kvennanna voru hærri; t.d. var borgað hæsta lausnargjaldið fyrir konu séra Ólafs, en hún var seinni kona hans, ung og fríð. Nokkrum tókst að leysa sig á annan hátt t.d. með því að slá sér lán hjá hollenskum kaupmönnum.<br />
<br />
Jón Jónsson, sem kallaði sig [[Jón Westmann]], fékk menntun og komst til mikilla metorða. Hann varð skipherra og fór í sjóræningjaferðir. Hann lést í Kaupmannahöfn 24 árum eftir Tyrkjaránið. 10 árum eftir ránið komu 27 Íslendingar heim úr Barbaríinu. Flestir voru úr Vestmannaeyjum. Ein þeirra sem kom heim var [[Guðrún Símonardóttir]]. Hún var gift [[Hallgrími Péturssyni]]. Hún skrifaði frægt bréf frá Algeirsborg sem að varðveist hefur fram á okkar dag. Hér er bréfið frá Guðrúnu, sem oft er nefnd Tyrkja-Gudda: <br />
<br />
<div style="background:#e0e0e0;"><br />
<br />
:::''Algier þann 20. nóvember anno 1631.''<br />
:<br />
:''Blessaðan Guðs föður, forlíkan og eftirlausn vors herra Jesú Kristi, huggun og upplýsing heilags anda sé í, með og yfir yður alla tíma, minn dyggðaríki húsbóndi og ektaherra, Eyjólfur Sölmundsson. Ástsemi Guðs vors annist yður á sál og lífi. Heilsan í Guði sé með yður alla tíma. Ég minnist við yðar hendur með minni ást og augnaráði elsku. Sælir og blessaðir séuð þér í drottni alla tíma.'' <br />
:''Minn ástkæri ektamaður. Enn þó ég, aum mannskepna, óskaði hjartanlega að vita og skilja yðar velgengni, sem þó lukkusemi, þá sýnist þó svo fyriross sem það sé ómögulegt, og er á að sjá sem vér séum allra þjóðabann og þær skepnur sem enginn ann. En Guð vor, sem enginn ann. En Guð vor, hann unni oss í sinni heilagri ástsemi, langa og góða lukkusemi, langa og góða velgengni, langa og góða heill og friðsemi, langt og gott líf og langa lífdaga.'' <br />
:<br />
::''Guðrún Símonardóttir frá Bakkagerði í Vestmannaeyjum.''<br />
</div><br />
<br />
== Félagsleg vandamál í kjölfar Tyrkjaránsins ==<br />
Margvísleg vandamál sköpuðust í hinni löngu fjarveru Íslendinganna. Margir karlar höfðu t.a.m. misst eiginkonur sínar í hendur Tyrkjanna og öfugt. Makarnir sem heima sátu tóku oft saman við aðra í sömu stöðu. Ekki var mögulegt að veita giftingarleyfi nema maki hefði verið fjarverandi í 7 ár og því taldist athæfið hórdómur sem samkvæmt lögum var refsiverður með dauðadómi. Fæstum þótti mannúðlegt að beita þessari hörðu hegningu á samfélagið sem hafði þegar þolað svo mikið. Því var leitast við að fá dóma mildaða í slíkum tilfellum. Gefinn var út heldur loðinn konungsúrskurður en hann var túlkaður á þá leið að milda skyldi dóma yfir fólki í þessari stöðu. [[Eyjólfur Sólmundarson]] í [[Stakkagerði]], maður Guðríðar Símonardóttur (sem síðar var kölluð Tyrkja-Gudda) var dæmdur til líflátshegningar fyrir að eignast barn með vinnukonu sinni, mörgum árum eftir að kona hans var hertekin. Dómnum var þó ekki fullnægt, þar sem að Eyjólfur drukknaði nokkru síðar og var mál hans þar með úr sögunni.<br />
<br />
Mikið reiðuleysi ríkti í Vestmannaeyjum eftir Tyrkjaránið. Eyjarnar voru fámennar og vantaði fólk í ýmis störf. Á næstu árum komu alls konar „landshornalýður“ til Vestmannaeyja og jafnvel sekir menn. Til að sporna gegn komu þessa fólks var gefið ut bann á komu flækingsfólks.<br />
<br />
==Nýjar varnir==<br />
Eftir Tyrkjaránið kom einnig í ljós að Vestmannaeyingar þurftu nauðsynlega á vörnum að halda. Stjórnvöld hröðuðu viðgerðum á varnavirkinu, Skansinum, sem var upprunalega byggt árið 1586 til að verja konungsverslunina í Eyjum ágangi breskra kaup- og sjómanna. Danskur herþjálfari var fenginn til að hafa umsjón með landvörnum frá Skansinum. Starf hans fól í sér að skipuleggja vökur á Helgafelli og að hafa gát á skipum. Hann átti einnig að stofna og þjálfa upp herlið heimamanna. Æfingar voru haldnar einu sinni í viku og voru allir byssu færir menn skyldaðir til þátttöku. Árið 1639 tók [[Jón Ólafsson Indíafari]] við stöðu byssuskyttu við Skansinn og eftirmaður hans og síðasta byssuskytta Skansins var [[Gunnar Ólafsson (skytta)|Gunnar Ólafsson]]. Vestmannaeyingar héldu vökur á Helgafelli fram yfir árið 1700.<br />
<br />
== Sagnaritun ==<br />
Margar bækur hafa verið ritaðar um Tyrkjaránið. Á síðustu árum hafa komið út nokkrar sögulegar skáldsögur sem fjalla um atburði Tyrkjaránsins og afdrif fólks í Algeríu og lengra. Má nefna bækurnar ''Hrapandi jörð'' og ''Rauð Mold'' eftir Úlfar Þorsteinsson. Fjalla þær um miskunnarleysið og lífsbaráttu Íslendinga í nýjum heimi.<br />
<br />
== Tenglar ==<br />
*[http://www.itu.dk/people/astaolga/null/tyrkjaranid/heimildamynd Tyrkjarán-vefur um heimildarmynd]<br />
*[http://www.ismennt.is/vefir/eyglob/sagave/tyrkir.html Vefur Eyglóar Björnsdóttur um Tyrkjaránið]<br />
*[http://alsey.eyjar.is/safnahus/byggdasafn/tyrkir.htm Byggðasafn Vestmannaeyja um Tyrkjaránið]<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Eygló Björnsdóttir. '''Tyrkjaránið'''. Sótt af: http://www.ismennt.is/vefir/eyglob/sagave/tyrkir.html<br />
* Guðlaugur Gíslason: ''Eyjar gegnum aldirnar''. Frásagnir af mannlífi og atburðum í Vestmannaeyjum frá gamalli tíð og nýrri. Reykjavík, 1982.<br />
* Sigfús M. Johnsen. 1989. '''Saga Vestmannaeyja'''. Reykjavík : Fjölsýn, 1989<br />
* Þorsteinn Helgason. 1996. '''Stórtíðinda frásögn: heimildir og sagnaritun um Tyrkjaránið á Íslandi árið 1627'''. Reykjavík.<br />
}}<br />
<br />
[[Flokkur:Saga]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Sj%C3%BAkrah%C3%BAs_Vestmannaeyja&diff=6904Sjúkrahús Vestmannaeyja2005-07-28T10:59:01Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>== Forsagan fyrir því að byggt var sjúkrahús ==<br />
Um aldamótin síðustu voru íbúar bæjarins 607 og hafði þá fjölgað um tæplega 500 frá því árið 1800.<br />
<br />
=== Ígerð hjá fiskverkunarfólki ===<br />
Eftir 1906 er vélbátaútgerð hófst batnaði afkoma fólks og húsakostur einnig, en þá bættist við nýtt vandamál. Fylgifiskur velmegunar var fiskúrgangur sem erfitt var að kom í lóg. Fiskhús voru reist á pöllum út í höfnina. Voru þau hús kölluð pallakrær. Menn gengu örna sinna undir pöllum. Háflæðið sá svo um hreinsunina. Sjór til þvotta á fiski var dreginn upp um gat á króargólfi. Engan þarf að undra að menn voru meira og minna frá vinnu vegna ígerðar og handarmeina.<br />
<br />
=== Einhæf fæða og skortur á vatni ===<br />
1911 voru helstu dánarorsakir drukknun, berklar, lungnabólga. Fæða var einhæf því nýmeti og fiskur var ekki alltaf fáanlegt og því skortur, bæði á B og C vítamíni. Vestmannaeyjar voru Klondyke Islands og þar var ausið milljónaverðmætum úr hafi.<br />
Fólk fluttist úr nærsveitum og víðar að og nokkur hundruð aðkomumenn voru í bænum á vertíðum. Húsnæðisskortur og þröngbýli var gífurlegt. Var barátta við óþrif og skortur á vatni alvarlegt vandamál.<br />
<br />
=== Grútarskolp olli óþrifnaði ===<br />
1918 er ástandinu lýst á eftirfarandi hátt:<br />
:''Meðfram sumum aðalgötunum eru ræsi full af ýldu viku eftir viku og mánuð eftir mánuð. Slettur úr slorvögnum úti um allt þorp og ber fólkið óþverann á fótum sér í hús. Grútarbræðslur menga loftið. Grútarskolpspollar maðka svo tæpast er unnt að stíga fæti á hreina jörð kringum skúrana sem notaðir eru til lifrarbræðslu.''<br />
Tæring var viðloðandi og 1923 gaus upp taugaveiki og var þá bent á óhollustu brunnvatns.<br />
<br />
== Nýr spítali vígður 1927 ==<br />
Það var svo árið 1927 að nýr spítali, sem nú er Ráðhús bæjarins var vígður. Brunnur hússins rúmaðir um 13 daga birgðir af vatni og var gert ráð fyrir að spítalinn fengi einnig vatn úr kirkjubrunninum og var það vatn álitið nægja í 20 daga.<br />
Til að þjóna spítalanum var seinna reist þvottahús á Flötum því þaðan mátti ná í vatn úr Póstinum en það vatnsból var nærri þar sem nú er [[Vinnslustöðin hf|Vinnslustöðin]].<br />
<br />
== Núverandi sjúkrahús Vestmannaeyja ==<br />
Árið 1963 var grafið fyrir grunni nýs sjúkrahúss, en hlé gert á þeim framkvæmdum vegna vatnsveitunnar sem var mjög fjárfrek.<br />
Fyrsti hluti nýja sjúkrahússins var vígður 1971.<br />
Í eldgosinu var óttast að húsið hryndi. Sókn hitans frá gosinu var hindruð með skurði meðfram Helgafellsbraut.</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Kirkjuger%C3%B0i&diff=6902Kirkjugerði2005-07-28T10:57:25Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Leikskólinn Kirkjugerði stendur við Dalhraun og var reistur fyrir gjafafé frá söfnun Hjálparstofnun kirkjunnar og var því gefið nafnið Kirkjugerði. Vestmannaeyjabær er rekstraraðili leikskólans.<br />
<br />
Bygging hússins hófst 19.apríl 1974 og lauk í september 1974 og var húsið vígt í október sama ár. Húsið er timburhús og var til að byrja með tveggja deilda leikskóli. <br />
<br />
Árið 1976 var gömlu viðlagasjóðshúsi bætt við Kirkjugerði og dvöldu þar 12 börn á tveggja ára aldri. Viðlagasjóðshúsið stóð á sömu lóð og var því ekki innangengt á milli. Það var svo árið 1991 í maí að viðlagasjóðshúsið var rifið og hafist var handa við að byggja við leikskólann. Í september sama ár var tekin í notkun hluti af viðbyggingunni eða 125 fermetrar. Sá hluti saman stóð að starfsmannaaðstöðu og leikfimisal. Til að byrja með var leikfimisalurinn og hluti af starfsmannaaðstöðunni notað undir þriðju deildina, sem áður var í gámnum. <br />
<br />
Í mars 1994 var nýja álman að fullu tilbúin, 563 fermetrar að stærð. Fjórar deildar eru nú í húsinu sem heita gula-, rauða-, græna- og bláa deild.<br />
<br />
Leikskólinn starfar eftir aðalnámskrá leikskóla frá árinu 1999. Frá 1998 hefur Kirkjugerði unnið með umhverfið og náttúruna. Við höfum aflað okkur allskyns upplýsinga um endurvinnslu og nýtingu á hinum ýmsu hlutum og heimsótt leikskóla sem vinna líkt og við. Stefnan er tekin á að Kirkjugerði verði umhverfisvænn leikskóli sem stuðli að umhverfismenntun með umhverfið og náttúruna að leiðarljósi. Einnig nýtum við sögu eyjanna og farið er í göngur að hinum ýmsu kennileitum og örnefnum sem eru í Vestmannaeyjum. Elstu börnin læra ,,eyjalög” í skólahóp. Unnið er með „Markvissri málörvun“ í leikskólanum. <br />
<br />
Hið daglega starf er margvíslegt, leikfimi, samverustundir, söngstundir, markviss málörvun, valstundir, skólahópur og margt fleira. Ritmálið er sýnilegt á leikskólanum og vísur, þulur í myndmáli.<br />
<br />
Á leikskólanum eru 4 deildir, tvær hálfsdagsdeildir og tvær með sveigjanlegan vistunartíma frá 6 tímum upp í 10 tíma vistun.<br />
* Gula – og rauða deild eru fyrir börn frá 4-6 ára.<br />
* Græna – og bláa deild eru fyrir börn 2 – 4 ára.<br />
<br />
<br />
== Tæknilegar upplýsingar ==<br />
* '''Heimilisfang:'''<br />
:Dalhrauni 1<br />
:900 Vestmannaeyjar<br />
* '''Sími:'''<br />
:4811098<br />
* '''Fax:'''<br />
:4811181 <br />
* '''Veffang:'''<br />
:www.vestmannaeyjar.is<br />
* '''Netfang:'''<br />
:kirkjug@vestmannaeyjar.is<br />
* '''Leikskólastjóri:'''<br />
:Alda Gunnarsdóttir<br />
* '''Aðstoðarleikskólastjóri:'''<br />
:Emma H. Sigurgeirsdóttir<br />
* '''Opnunartímar:'''<br />
:Mán - Fös 7.30 - 17.30</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=B%C3%BAasta%C3%B0ir&diff=6900Búastaðir2005-07-28T10:56:14Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>'''Búastaðir''' voru tvær jarðir. Fyrri nafngiftir Búastaða voru ''Bílastaðir'' og ''Bófastaðir''. Bílastaðir er fyrsta nafnið á þessum bæ og tilheyrði [[Nikulásarkirkja|Nikulásarkirkju]] í [[Kirkjubær|Kirkjubæ]] þegar hún var reist 1296. Bófastaðir er svo annað nafnið á bænum sem dregið er af viðurnefninu ''buvi'' og þýddi digur, klumpalegur maður. Eftir 1600 hefur bærinn alltaf verið kallaður Búastaðir.<br />
<br />
Bærinn að Eystri-Búastöðum stóð fyrst norðan Vestri-Búastaða en var rifinn árið 1902 og fluttur austar og byggt hús það sem stóð alveg fram að [[Heimaeyjargosið|gosinu]] 1973. Það var endurbyggt 1928 og seinna af sonum Lovísu Gísladóttur, en hún, ásamt fjölskyldu sinni, var síðasti ábúandinn fyrir gos.<br />
<br />
== Fylgilönd og eignir ==<br />
Árið 1704 höfðu Búastaðir 30 sauða beit í [[Elliðaey]], allar nytjar af fugli sem í eynni voru og einn fiskhjall. Jörðin reiknaðist 4 kýrfóður og var landskuldin greidd með fiski og lýsi. Fólkið á bænum sá um húsin og stundaði [[Fýll|fýlatöku]] úr [[Stórhöfði|Stórhöfða]]. Bærinn hafði fiskigarð við [[Oddstaðir|Oddstaðagarða]].<br />
<br />
Skömmu fyrir 1800 var Halli Hróbjartssyni bónda á Búastöðum veitt verðlaun fyrir jarðræktarframkvæmdir. Um 1820 fór Bjarni Stefánsson bóndi á Búastöðum utan og lærði garðrækt. Leiðbeindi hann bændum í Vestmannaeyjum er hann kom til baka. Var það ef til vill áhrif þessa bænda sem hafði það að verkum að tún Búastaða voru sléttar og grasgefnar.<br />
<br />
=== Bæirnir ===<br />
* [[Eystri-Búastaðir]]<br />
* [[Vestri-Búastaðir]]<br />
<br />
=== Örnefni ===<br />
;Dagteigur:Sléttur túnblettur nyrst og vestast í túni Eystri-Búastaða, milli túna [[Háigarður|Háagarðs]] og [[Presthús]]a. Á Dagteigi var grasgefið og var það álit manna að þar hefði verið akurlendi.<br />
;Lambhóll:Einnig kallað '''Lambhúshóll'''. Hóll syðst í túni Eystri-Búastaða. Þar var áður lambhús.<br />
;Kvíslarhóll:Stóð fyrir sunnan og vestan Vestri-Búastaða. Þar var áður fyrr þurrkaðar skinnbrækur á þar til gerðum kvíslum.<br />
;Ólafshúsarimi:Hólrani vestur úr Kvíslarhóli í átt til [[Ólafshús]]a.<br />
;Hvammur:Lítil laut norður og vestur af Kvíslarhóli.<br />
<br />
== Lífið á Búastöðum ==<br />
Þann 17. september 1970 fannst illa haldinn fugl af tegundinni Rengluþvari (''Ixobrychus exilis'') við Búastaði. Er þetta eini fuglinn af þessari tegund sem fundist hefur í Evrópu, en þessi fuglategund heldur sig yfirleitt í N-Ameríku. (1981)<br />
<br />
== Tyrkjaránið ==<br />
Ræningjarnir drápu bóndann á Búastöðum, Jón Jónsson að nafni, og drógu konu hans og börn hálfdauð inn í [[Dönskuhús]]in.<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Guðjón Ármann Eyjólfsson. Vestmannaeyjar, byggð og eldgos. Reykjavík, 1973.<br />
* Listi yfir sjaldgæfa fugla á Íslandi fyrir 1981 [http://www.ni.is/bliki/listar/Record.pdf]<br />
}}</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=EIN_PAAR_GUTE_GRUNDE;_WARUM_MAN_DIE_INSELN_BESUCHEN_SOLLTE&diff=6895EIN PAAR GUTE GRUNDE; WARUM MAN DIE INSELN BESUCHEN SOLLTE2005-07-28T10:38:22Z<p>Simmi: EIN PAAR GUTE GRUNDE; WARUM MAN DIE INSELN BESUCHEN SOLLTE færð á Ein paar gute grunde; warum man die inseln besuchen sollte</p>
<hr />
<div>#redirect [[Ein paar gute grunde; warum man die inseln besuchen sollte]]<br />
</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Ein_Paar_gute_Grunde;_warum_Man_die_Inseln_besuchen_sollte&diff=6894Ein Paar gute Grunde; warum Man die Inseln besuchen sollte2005-07-28T10:38:22Z<p>Simmi: EIN PAAR GUTE GRUNDE; WARUM MAN DIE INSELN BESUCHEN SOLLTE færð á Ein paar gute grunde; warum man die inseln besuchen sollte</p>
<hr />
<div>'''Das Naturkundemuseum''' ist einzigartig auf Island, Fische und andere Meerestiere in Aquarien, eine große Vielfalt ausgestopfter Vögel, und eine der größten Sammlungen von Isländischen Steinen.<br />
<br />
'''Das Skansgebiet'''. An der Hafeneinfahrt wo die neue und alte Zeit aufeinandertreffen, ist deutlich zu sehen wie die Lava im Ausbruch 1973 zum Stillstand kam. Hier ist eine norwegische Stabkirche und ein kleines, aber merkwürdiges Museum im zweitältesten Haus der Insel. Im Sommer ist hier ein kleines Café im Betrieb, Kaffi Skans.<br />
<br />
'''Spazieren auf der neuen Lava''', mehrere Meter über der alten Siedlung. Viele Wegweiser sind angebracht worden um zu zeigen, wo vor dem Ausbruch die Straßen und Häuser lagen, es ist zu empfehlen einen Spaziergang durch das alte Gebiet der Lavafernheizung zu machen dann in östliche Richtung nach Prestvík und Viðlagavík zu laufen, und den Spaziergang in Gaujulundur, einer Oase in der<br />
Lava, zu beenden.<br />
<br />
'''Steigen Sie auf den Heimaklettur''', den höchsten Berg der Inseln (283 m). Der Aufstieg dauert nicht lange. Leitern sind an den schwierigsten Orten angebracht worden, deshalb ist wenig klettern angesagt. Die Aussicht vom<br />
Gipfel ist einmalig, nach allen Richtungen.<br />
<br />
'''Bootsfahrt rund um die Inseln'''. Die Bootsfahrt mit Reiseleitung dauert anderthalb Stunden. Wenn man Glück hat spielt der Reiseleiter auf seinem Saxofon oder seiner Trompete in einer der Höhlen die besichtigt werden. Das<br />
Vogelleben kann man ganz nah erleben, und Wale sind auch manchmal zu sehen.<br />
<br />
Besuchen Sie den '''Golfplatz'''. Spielen Sie Golf auf dem Platz der von der Zeitschrift Golf Digest als einer der 200 schönsten in Europa gewählt wurde. Manche werden so von der Schönheit angetan, daß sie vergessen, die weißen<br />
Bälle zu schlagen.<br />
<br />
Fahren Sie mit dem Auto auf '''Stórhöfði''', den windigsten Ort auf Island, vielleicht sogar in ganz Europa. Im Jahr durchschnittlich nur vier Tage Windstille und wo die Windgeschwindigkeit 30m/sek erreicht hat. Von Stórhöfði<br />
aus ist auch wunderbare Aussicht nach allen Richtungen.<br />
<br />
Schwimmen in der '''Schwimmhalle''', eine der besten Meerwasser-Schwimmhallen des Landes. Danach kann man in die Sauna gehen, oder sich im Fitnessraum austoben.<br />
<br />
'''Der Hafen'''. Eines der saubersten Hafengebiete auf Island ist immer einen Rundgang oder Rundfahrt wert. Sprühend vor Leben lohnt sich vor allem die Friðarhöfn anzuschauen wenn die Fischer den Fang des Tages an Land bringen<br />
'''Landakirkja''', das älteste Gebäude auf der Insel. Ein altes und würdevolles Gotteshaus, wo die Kanzel über dem Altar ist. Sonntags sind natürlich alle zum Gottesdienst willkommen.<br />
<br />
Besuchen Sie '''die Spuren des Türkenüberfalls''', Ræningjatangi, Lyngfellisdalur, Prestasteinn, Sængurkonusteinn, Fiskhellar und Hundraðmannahellir. Sehr zu empfehlen ist die Theateraufführung über diese Ereignisse im Jahr 1627.<br />
<br />
Genießen Sie das Leben in einem von vielen '''Resaurants''' des Ortes, wo normalerweise lokale Spezialitäten, wie geraucherter Papageientaucher oder frischer Fisch im Angebot sind.</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=%C3%81si_%C3%AD_B%C3%A6&diff=6892Ási í Bæ2005-07-28T10:32:33Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>'''Ástgeir Kristinn Ólafsson''', betur þekktur sem ''Ási í Bæ'' fæddist þann 27. febrúar 1914. Móðir hans var Kristín Jónsdóttir og faðir Ólafur Ástgeirsson, sem var þekktur bátasmiður í Eyjum, og bjuggu þau að Litlabæ í Vestmannaeyjum, en það var heimili afa hans og ömmu. Heimili hans var þekkt fyrir glaðværð og gestristni en amma hans var sérlega söngvin og glaðlynd. Hann skrifaði í bók sinni ''Skáldað í skörðin'' um heimilið í Litlabæ:<br />
:„''Mér finnst að á þessum bernskuárum mínum hafi varla liðið svo dagur að ekki heyrðist söngur í húsinu.''“<br />
<br />
Hann var aflamaður mikill, enda sjómennskan honum í blóði borin, en bæði faðir hans og afi voru miklir sjómenn.<br />
<br />
== Veikindi ==<br />
Á unglingsárum veiktist hann af þrálátri beinátu í hægra fæti að síðar á ævi hans varð að taka fótinn af og var rúmliggjandi í heilt ár á þessum aldri vegna sjúkdómsins. Veikindi hans höfðu varanleg áhrif á líf hans og síðar á skáldskap hans. Í bókum hans ''Sá hlær best'' og ''Skáldað í skörðin'' lýst vel og varfærnislega þjáningum, kvöl og trega drengs sem bundinn er við rúmið. Hann óttaðist að geta ekki stundað sjómennsku framar en um leið og hann hafði jafnað sig hélt hann á fiskimiðin á ný.<br />
<br />
== Störf og áhugamál ==<br />
Ungur að aldri byrjaði hann sjóróðra með föður sínum á opnum vélbáti. Hann útskrifaðist úr Samvinnuskólanum 1940. Hann vann sem skrifstofumaður í Vestmannaeyjum um hríð en starfaði þó lengst af á sjónum oftast sem matsveinn eða háseti. Hann eignaðist vélbátinn [[m/b Hafsteinn|m/b Herstein]] ásamt öðrum félaga sínum 1955. En árið 1959 keypti hann vélbátinn [[m/b Uggi|m/b Ugga]]. Hann varð snemma aflakóngur og var talinn í flokki mestu færamanna á Eyjamiðum. Árið 1968 fluttist hann ásamt fjölskyldu sinni til Reykjavíkur og vann þar sem ritstjóri Spegilsins.<br />
<br />
Á hans yngri árum tók Ási mikinn þátt í leiklistarlífi í Vestmannaeyjum og var það algengt á Litlabæ, en föðurbræður hans, Valdimar og Kristinn, sem á efri árum var þekktur fyrir málverk sín, og uppeldisbróðir ömmu hans, Guðlaugur Hansson, voru miklir leikarar og voru mjög virkir í starfi leikfélagsins.<br />
<br />
Ási var landskunnur texta- og lagasmiður, vísnasöngvari og afkastamikill rithöfundur og lét mikið að sér kveða en þó sérstaklega eftir hann lét af sjómennsku. Hann var í þeim margrómaða mannræktarkvartett með [[Árni úr Eyjum|Árna úr Eyjum]], [[Loftur Guðmundsson|Lofti Guðmundssyni]] og [[Oddgeir Kristjánsson|Oddgeiri Kristjánssyni]], sem kallaðir eru feður hinna sígildu [[Þjóðhátíðarlög|þjóðhátíðarlaga]] og hafa lifað sem ný um áratuga skeið. Samstarf þeirra Ása í bæ og Oddgeirs varð víðfrægt og úr því urðu til landsþekkt lög, t.d. ''[[Sólbrúnir vangar]]'' og ''[[Ég veit þú kemur]]''.<br />
<br />
Hann skrifaði margar bækur og rit m.a. ''Sá hlær best'' þar sem hann fjallar um lífsbaráttu sína, ''Granninn í vestri'' sem er ferðabók um Grænland, ''Breytileg átt'' sem er skáldsaga, ''Eyjavísur'' og smásagnasafnið ''Sjór, öl og ástir''. Hann gaf einnig út hljómplötu þar sem hann söng og spilaði eigin lög og texta. <br />
<br />
Eiginkona Ása var Friðmey Eyjólfsdóttir. Hann lést í Reykjavík, 71 árs að aldri, 1. maí 1985.<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Hermann Einarsson. 1992. ''Ási í Bæ''. '''Eyjaskinna - 5. rit''' (bls. 78-87). - Vestmannaeyjar: Prentsmiðjan Eyrún.<br />
}}<br />
[[Flokkur:Fólk]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=S%C3%B6gur_og_sagnir_%C3%BAr_Vestmannaeyjum/Olnbogadraugurinn&diff=6891Sögur og sagnir úr Vestmannaeyjum/Olnbogadraugurinn2005-07-28T10:26:46Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>:''Til skamms tíma var dys nokkur spölkorn suður af Olnboga, ofan Ofanleitisvegar. Er það sögn manna, að þar hafi verið fyrir löngu verið dysjaður vinnumaður prests eins á Ofanleiti. Hafði hann farizt voveiflega. Kvöld eitt, seint á vöku, hafði prest þrotið vín. Bað hann þá vinnumann sinn að fara niður í Landakirkju, og sækja þangað messuvínskút, sem þar var geymdur. Vinnumaður kom ekki heim um kvöldið, og var þegar í ítið morguninn eftir gjörð leit að honum. Fannst hann þá dauður þarna ofan vegarins og messuvínskúturinn tæmdur hjá honum. Var hann síðan dysjaður þar sem hann fannst, og var dysin jafnan nefnd Öldyngja eða Dauðmannsdys. Gekk vinnumaður aftur og gjörði þeim, sem um veginn fóru, er degi hallaði, ýmsar skráveifur, en einkum þó með því að valda þeim villu. Til dæmis um það er sagt að einhverju sinni hafði Sæmundur í Draumbæ brugðið sér austur að Dölum. Seint að kvöldi hélt hann heim aftur og fór Dalaleiðina, og stefndi á veginn hjá Olnboga. Logndrífa var þá. Skammt ofan Leynis varð hann villtur og ráfaði þarna lengi um, án þess að vita hvar hann fór. Er mjög var orðið áliðið, þótti furðu sæta heima hjá honum, hversu lengi honum dvaldist. Var þá gerð leit að honum, og fannst hann ráfandi um móana ofan Olnboga. Ekki þótti Sæmundi eða öðrum þetta einleikið, því mjög var hann kunnugur á þessum slóðum, og var Olnbogadraugnum kennt um villuna. – Pétur sálugi í Þorlaugargerði stundaði sjóróðra á vertíðum neðan úr Sandi. Fór hann venjulega að nóttinni niður eftir, þegar hann bjóst við að sjóveður yrði. Einu sinni sem oftar var hann nótt eina á leið til sjávar. Veður var gott og glatt tunglsljós á. Þegar hann kom niður undir Olnboga, sér hann hvar maður gengur skammt eitt á undan sér, á leið til sjós. Varð Pétur feginn að fá samfylgd, og herðir nú gönguna til þess að ná manninum. En hversu mjög sem Pétur greikkaði sporið, þá dró hvorki sundur né saman með þeim. Gekk á þessu um hríð, og gætti Pétur ekki að sér fyrri en hann stóð á barmi Kaplagjótu, og sá hann þá á eftir manninum, þar sem hann stiklaði upp Tíkartærnar, og hvarf hann honum þar. Var almennt talið, að þetta hefði verið Olnbogadraugurinn, sem hér var að verki, og hefði hann ætlað að koma Pétri fyrir kattarnef. – Skömmu fyrir síðustu aldamót var piltur nokkur að Ofanleiti, sem Steinmóður hét. Var hann alinn þar upp sem niðursetningur. Hann var oft sendur niður fyrir Ofanleitishraun til þess að sækja Kristínu, dóttur séra Brynjólfs, er hún hafði farið að heimsækja Jónínu systur sína, að Löndum. Það var einu sinni að vetrarlagi, að hann var sendur í vökulok að sækja hana. Austanrok og slydda var á. Þegar þau komu upp undir Olnboga gegnt Leyni, heyra þau fótatak á eftir sér. Líta þau þegar við og sjá þá, að einhver flygsa kemur í áttina til þeirra, ámóta og vetrungur að stærð. Urðu þau bæði mjög óttalsegin, og hlupu heim á leið allt hvað af tók, og elti flygsan þau upp undir Norðurgarðshlið, en náði þeim ekki. Héldu menn, að Olnbogadraugurinn hefði verið hér að verki.''<br />
:''Það var venja fólks, sem um veginn gekk, að kasta steini í dysina, og mátti sjá þess merki til skamms tíma. Nú er dysin horfin í tún, og langt síðan draugurinn hefur gjört vart við sig.''<br />
<br />
::''Eftir sögn Einars Einarssonar frá Norðurgarði, Sveins P. Schevings, Kjartans Jónssonar og Guðríðar Bjarnadóttur.''<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Sögur og sagnir úr Vestmannaeyjum<br />
}}<br />
<br />
[[Flokkur:Þjóðsögur]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Landn%C3%A1msb%C3%A6rinn&diff=6887Landnámsbærinn2005-07-28T10:06:24Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Samkvæmt Hauksbók var [[Herjólfur Bárðarson|Herjólfur]] fyrsti landnámsmaðurinn í Eyjum. Hann settist að í [[Herjólfsdalur|Herjólfsdal]], á 10. öld, og hafa margar kenningar verið uppi um hvar í dalnum þessi fyrsta byggð var staðsett. Margrét Hermanns- Auðardóttir fornleifafræðingur hóf uppgröft í Herjólfsdal sumarið 1971 og vann þar fimm sumur. Við rannsóknina kom í ljós að byggð í Herjólfsdal var mun eldri en áður hefur verið talið eða frá því snemma á 9. öld.<br />
<br />
== Fyrstu heimildir um Landnám í Vestmannaeyjum ==<br />
Í Hauksbók og Sturlubók segir frá landnámi í Vestmannaeyjum. Í Sturlubók, sem er eldri heimild, kemur fram að Ormur auðgi sonur Bárðar Bárekssonar hafi fyrstur byggt Eyjar. Í Hauksbók, sem er yngri, segir aftur á móti að Herjólfur sonur Bárðar Bárekssonar hafi fyrstur manna setist að í Vestmannaeyjum og reist býli sitt í Herjólfsdal. Þar er Orms auðga getið sem sonur Herjólfs.<br />
Hauksbók hefur verið talin áreiðanlegri heimild og Herjólfi því almennt talinn fyrsti landnámsmaður Vestmannaeyja. Samkvæmt henni átti landnámið sér stað, í Herjólfsdalnum, seint á landnámsöld eða eftir árið 900. Um staðsetningu hinnar fyrstu byggðar hefur lítið verið efast því þar rennur eina bergvatnslindin í Vestmannaeyjum sem er frumskilyrði til búsetu.<br />
<br />
== Kenningar um fyrstu byggð í Vestmannaeyjum ==<br />
Ýmsar kenningar hafa verið uppi um staðsetningu þessarar fyrstu byggðar í Herjólfsdalnum. Talið var, samkvæmt einni kenninganna, að bærinn hafi staðið í vestanverðum Herjólfsdal, undir [[Dalfjall|Dalfjalli]], en hafi horfið undir skriðu. Nokkrar tilraunir með uppgröft voru gerðar til að finna ummerki um búsetuna en engin fundust. Jafnframt var gerð tilraun til að renna stoðum undir [[Herjólfur og Vilborg|þjóðsöguna]] um [[Vilborg Herjólfsdóttir|Vilborgu Herjólfsdóttur]] og grafið var austan við [[Fjósaklettur|Fjósaklett]] í þeim tilgangi (væntanlega í Herjólfsdal?) en að árangurslausu. Samkvæmt þjóðsögunni var Vilborg mjög ósátt við að faðir hennar bannaði nágrönnum þeirra aðgang að lindinni. Hún veitti fólki aðgang þegar faðir hennar sá ekki til. Sagan segir að Vilborg hafi, einn góðan veðurdag, setið fyrir utan bæjardyrnar þar sem hún bjó til skó þegar hrafn einn kom fljúgandi, hrifsaði annan skóinn og flaug á brott. Hún veitti honum eftirför en í sömu andrá féll skriða á bæinn og var henni borgið. Vilborg flutti síðan á bæ skammt frá sem hún kallaði [[Vilborgarstaðir]]. Árið 1924 stóð Matthías Þórðarson, þáverandi þjóðminjavörður, fyrir uppgreftri suður af Tjörninni í Herjólfsdal. Ætlunin var að grafa í kringum einkennileg vegsummerki og kanna hvort um fornt híbýli væri um að ræða. Eftir 2 daga uppgröft áleit Matthías að langhúsið sem hann gróf upp væri líklega leifar af býli Herjólfs.<br />
<br />
== Fornleifauppgröftur í Herjólfsdal ==<br />
Sumarið 1971 hóf Margrét Hermanns- Auðardóttir fornleifafræðingur, ásamt öðrum sérfræðingum, að uppgröft á sama svæði og Matthías hafði grafið upp langhús áratugum áður. Rannsóknin hélt áfram í fimm sumur en tafðist um nokkur ár vegna [[Heimaeyjargosið|eldgosins í Heimaey 1973]]. Haustið 1980 lauk formlega áralöngum rannsóknar Margrétar og sagði hún í fréttatilkynningu í september, þetta sama ár, að á því 1300 m² uppgreftrunarsvæði hefðu m.a. fundist átta hús og garðhleðslur. Þau tilheyrðu 4-5 byggingarskeiðum og voru frá mismunandi tímum. Þarna bjuggu bændur enda ummerki um húsdýr sem einnig nýttu sér hin ýmsu hlunnindi s.s. fugl og fisk. Samkvæmt aldursgreiningum Herjólfsdalsbyggðarinnar, sem formlega voru gefnar út ári seinna, var um mjög forn híbýli að ræða. Elstu húsbyggingarnar eru frá fyrri hluta 9. aldar eða mun eldri en áður var talin. Byggð þessi virðist síðan hafa lagst af á seinni hluta 10. aldar líklega vegna uppblásturs. Landnámsbyggð í Vestmannaeyjum er því eldri en kemur fram í elstu heimildum Sturlubók og Hauksbók.</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Herj%C3%B3lfur&diff=6885Herjólfur2005-07-28T09:47:07Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>{{Skip|nafn=M/S Herjólfur|mynd=Herjólfur.jpg|skipstjóri=Lárus Gunnólfsson|þyngd=3.354|lengd=70,5|breidd=16|dýpt=10|vélar=2 × 2650 kW|hraði=17|tegund=Bílferja|bygging=1992, Flekkefjord, Noregi|útgerð=Samskip|annað= }}<br />
[[Mynd:Herjolf2.JPG|thumb|left|300px|Herjólfur kemur til hafnar, séð af Heimakletti.]]'''Herjólfur''' hefur verið heiti á þremur bílferjum sem gengið hafa á milli Vestmannaeyja og Þorlákshafnar. Núverandi Herjólfur, sá þriðji í röðinni, var tekinn í notkun árið 1992, og var þar um að ræða margfalt stærra og hraðara skip en það sem á undan gekk. Hann tekur um 65 fólksbíla og allt að 500 farþega. Skipin eru nefnd eftir [[Herjólfur Bárðason|Herjólfi Bárðasyni]], sem talinn er vera fyrsti landnámsmaður Vestmannaeyja.<br />
<br />
Herjólfur er þjóðvegur Vestmannaeyinga við meginlandið og eina áreiðanlega tengingin við Ísland. Vestmannaeyingar hafa þurft að þola frá upphafi byggðar tímabundna innilokun frá tíð til tíðar. Á meðan ekki er örugg vegtenging við meginlandið, eins og t.d. jarðgöng, þá mun Herjólfur þjóna Eyjamönnum og öðrum farþegum, hvort sem það verður Herjólfur III eða seinna skip.<br />
<br />
== Herjólfur I ==<br />
Hinn fyrsti Herjólfur gekk daglega á milli Reykjavíkur og Vestmannaeyja, það sigldi auk þess hálfsmánaðarlega til Hornafjarðar og á sumrin hin síðari ár til Þorlákshafnar einu sinni í viku. Hann kom nýr til landsins í desember 1959 og var í þessum ferðum allt þar til í júlí 1974. Skipið var í eigu Skipaútgerðar ríkissins og höfðu Vestmannaeyingar lítið að segja um hvernig útgerð þess var háttað.<br />
<br />
== Herjólfur II ==<br />
Í júnímánuði árið 1976 kom til Eyja ný Herjólfsferja í eigu hlutfélagsins [[Herjólfur hf.]] sem stofnað hafði verið um eign og rekstur flutningaskips milli lands og Eyja. <br />
<br />
Skipið var smíðað í Kristjansund í Noregi og var 1038 brl. að stærð með 2400 hestafla aðalvél af Wichmann gerð. Herjólfur II gat flutt um 350 farþega í hverri ferð yfir sumarmánuðina og gat haft með sér tæplega 40 fólksbíla á tveim bílaþilförum.<br />
<br />
Siglingahraði skipsins var um 12,5 sjómílur á klukkustund, tók því tæplega þrjá og hálfan tíma að sigla til Þorlákshafnar.<br />
<br />
Var þetta mikil bylting frá fyrri skipum sem haldið höfðu uppi ferðum milli Vestmannaeyja og lands, auk þess sem skipið var staðsett og gert út frá Vestmannaeyjum.<br />
<br />
Þessi fyrsti Herjólfur sem Herjólfur hf átti og rak, var í ferðum til og frá Eyjum frá því í júlímánuði árið 1976 fram í júnímánuð árið 1992 eða í tæp 16 ár og flutti á þessu tímabili u.þ.b. 800 þúsund farþega og um 150 þúsund farartæki.<br />
<br />
Skipið var að lokum selt til Svíþjóðar og var það sænski herinn sem keypti það.<br />
<br />
== Herjólfur III ==<br />
<br />
Í júnímánuði árið 1992 kom síðan önnur nýsmíði félagsins til landsins. Það skip hlaut líka nafnið Herjólfur.<br />
<br />
Nýja skipið er smíðað í Flekkefjord í Noregi og er 2222 brúttólestir að stærð með 2 aðalvélar af Alphaman gerð og eru þær samtals um 7300 ha. Skipið er 71 m. langt og 16 m breitt og getur flutt allt að 500 farþega í ferð og um 65 fólksbíla.<br />
<br />
Þetta skip siglir venjulega á um 16,5 sjómílna ferð og tekur siglingin til Þorlákshafnar u.þ.b. 2 klst. og 45 mín.<br />
<br />
Á þeim tíma sem Herjólfur h.f. átti þetta skip, þ.e. á tímabilinu 1992-2000, flutti það u.þ.b. 750 þúsund farþega og um 200 þúsund farartæki stór og smá.<br />
<br />
Um áramótin 2000-2001 var félagið selt Ríkissjóði/Vegagerð og þar með var sögu hlutafélagsins Herjólfs lokið. Frá þeim tíma hafa Samskip haft umsjón og rekið Herjólf. Nú fer Herjólfur 13 sinnum milli Vestmannaeyja og Þorlákshafnar í viku, tvær ferðir alla daga nema á laugardögum, þá er ein ferð.<br />
<br />
Herjólfur III kom til Eyja árið 1992 og innan fárra ára mun koma tími á nýtt skip. Það sem Vestmannaeyingar vilja sjá eru jarðgöng í stað nýs Herjólfs en ljóst er að eftir reynslu Eyjamanna af fyrri Herjólfum yrði hægt að nýta reynsluna í að fá skip sem þjónar þörfum Eyjabúa enn betur.<br />
<br />
== Misjöfn reynsla ==<br />
Leiðin milli lands og Eyja getur verið hörð í horn að taka. Vindurinn getur tekið vel í og getur ferðin þá verið miður skemmtileg fyrir suma. Almennt eru þó ferðir Herjólfs mildar og er Herjólfur gott sjóskip sem að spyrnir á móti ágangi sjávar. Ferðir Herjólfs falla niður sjaldan og er það að meðaltali 2-3 á ári. Ferð með Herjólfi er að öllu jöfnu góð ferð þar sem að ýmislegt er hægt að gera til að stytta stundirnar. Hægt er að horfa á bíómyndir í sjónvarpssal eða leigja sér koju til að blunda á meðan ferð stendur, en aðrir sitja og spjalla, spila eða lesa.<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Wikipedia, frjálsa alfræðiorðabókin; [http://is.wikipedia.org/wiki/Herjólfur]<br />
* Saga HERJÓLFS h.f. Vestmannaeyjum., [[Magnús Þór Jónasson]]. [http://www.xtreme.is/vestmannaeyjar.is/?p%3d100&i%3d463]<br />
}}<br />
<br />
[[Flokkur:Skip]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Stafkirkjan&diff=6879Stafkirkjan2005-07-27T16:45:57Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>[[Mynd:Stafkirkja bigger.jpg|thumb|200px| Teikning af nýju stafkirkjunni]]<br />
Fyrsta kirkjan í Vestmannaeyjum var byggð rétt fyrir kristnitöku árið 1000 af sendimönnum Ólafs Tryggvasonar Noregskonungs, sem einnig höfðu það hlutverk að kristna Íslendinga. Kirkjan, sem kölluð var [[Klemensarkirkja]], var byggð úr stafverki sem var algengt byggingarlag á miðöldum. Álitið er að kirkjan hafi staðið í um þrjár aldir á upprunalegu kirkjustæði. Margar kenningar eru uppi um staðsetningu kirkjunnar en engar leifar hennar hafa fundist. Norðmenn gáfu Vestmannaeyingum eftirmynd stafkirkjunnar í tilefni 1000 ára kristnitökuafmæli Íslendinga og afhenti Noregskonungur hana við hátíðlega athöfn 30. júlí 2000.<br />
<br />
<br />
== Saga Stafkirkjunnar ==<br />
Vorið 1000 sendi Ólafur Tryggvason konungur í Noregi tvo Íslendinga, Gissur hinn hvíta og Hjalta Skeggjason, til Íslands til að kristna Íslendinga og skipaði svo fyrir að reist skyldi kirkja þar sem þeir kæmu fyrst að landi. Í Kristnisögu segir svo frá:<br />
<br />
Þeir tóku þann sama dag [18. júní, árið 1000] Vestmannaeyjar og lögðu skip sitt við [[Hörgaeyri]]. Þar báru þeir föt sín á land og kirkjuvið þann er Ólafur konungur hafði látið höggva og mælt svo fyrir, að kirkjuna skyldi þar reisa, er þeir skytu bryggjum á land. Áður kirkjan var reist var hlutað um hvorum megin vogsins standa skyldi og hlaust fyrir norðan, þar sem áður voru blót og hörgar". (hörgar=guðshús).<br />
<br />
Gissur og Hjalti stigu fyrst á land í Vestmannaeyjum, dvöldust þar í tvo daga til að byggja kirkjuna, og héldu til lands. Líklegt þykir að kirkjan hafi verið reist með samþykki mikilvægra manna í Eyjum, því annars hefði verið erfitt að tryggja að kirkjan fengi að standa í friði, þar sem kristni komst ekki á fyrr en seinna þetta sumar.<br />
Kirkja þessi var kölluð Klemensarkirkja, en Klemens var kaþólskur dýrlingur og verndari sjómanna. Mönnum ber ekki saman um hver nákvæm staðsetning kirkjunnar hafi verið, þó telja flestir að hún hafi staðið norðan innsiglingarinnar. Enn hafa engar leifar fundist af kirkjunni sjálfri. Margir telja að staðsetning kirkjunnar; vogurinn sem getið er í Kristnisögu, sé austasti hluti núverandi hafnar í Vestmannaeyjum.<br />
Kirkjan er talin vera fjórða eða fimmta elsta kirkja á Íslandi, byggð úr viði og með torfþaki. Stafverkið var algengt byggingarlag á miðöldum og einkenndust stafkirkjur oft af tréskurðarskreytingum í stíl víkingatímans og margbrotinni þakgerð.<br />
<br />
= Endalok Stafkirkjunnar =<br />
Sagan segir að á 13. öld voru kirkjur í eyjum orðnar þrjár og prestum var ofviða að halda þeim öllum uppi. Á sama tíma átti sér stað mikil gróðureyðing á þessum slóðum og það ásamt sjávarrofi er talið hafa gengið mjög nærri Klemensarkirkjunni. Telja má víst að búið hafi verið að flytja kirkjuna 1269 og er jafnvel hugsanlegt að hún hafi verið flutt oftar en einu sinni. Einhvern tímann eftir það lagðist hún niður eftir að hafa staðið í tæplega þrjár aldir.<br />
<br />
= Stafkirkja endurreist í Vestmannaeyjum = <br />
[[Mynd:Stafkirk backup.jpg|thumb|300px| Nýja stafkirkjan á Skansinum]]<br />
Fyrir aldamótin fengu nokkrir Vestmannaeyingar þá hugmynd að fá norska ráðamenn til að styrkja þá í byggingu stafkirkju í tilefni af 1000 ára afmæli hinnar upprunalegu kirkju. Norðmenn sýndu hugmyndinni mikinn áhuga og ákváðu að kirkjan yrði gjöf norsku þjóðarinnar til Íslendinga á kristnihátíðinni. Norska þjóðkirkjan ákvað einnig að gefa altarisbrík sem er endurgerð altaristöflu með þjóðardýrlingi Norðmanna, Ólafi helga. Kirkjan var vígð 30. júlí og var Haraldur Noregskonungur viðstaddur athöfnina ásamt eiginkonu sinni, Sonju.<br />
Ákveðið var að kirkjan skyldi byggð í Holtalen-stíl, stafkirkjustíl sem algengur var í kringum árið 1000, og standa við [[Hringskersgarðurinn|Hringskersgarðinn]] við innsiglinguna inn í [[Vestmannaeyjahöfn]]. Upprunalega kirkjan er talin hafa staðið norðan innsiglingarinnar en sú nýja er staðsett sunnan hennar, á landi sem myndaðist í [[Heimaeyjargosið|gosinu í Heimaey]] 1973. Hún er smíðuð af fyrirtækinu Stokk og Stein í Lom og komu norskir smiðir og reistu hana hér.<br />
<br />
Í kringum endurreisn kirkjunnar voru frægir listamenn í Eyjum og á Íslandi beðnir um að túlka mismunandi Biblíuvers með málverkum. Þessi málverk prýða nú veggi kirkjunnar. Altaristafla Stafkirkju er nákvæm eftirmynd af elstu altaristöflu stafkirkju í Noregi.<br />
<br />
== Hlutverk Stafkirkjunnar í dag ==<br />
Messað er í Stafkirkjunni nokkrum sinnum um árið. Aðallega eru það sérstakar athafnir eins og brúðkaup. Alltaf eru messur í sambandi við [[Heimaeyjargosið|eldgosið]] í Heimaey. Þær eru þá haldnar í kringum upphaf gossins og goslok. Sérstök stemning skapast ávallt í messum í kirkjunni og því við hæfi að messa þar þegar tilefni gefst. Einnig er messað í Stafkirkju á sumrin þegar sumarleyfi eru hjá starfsmönnum Landakirkju.</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Kirkjub%C3%A6r&diff=6865Kirkjubær2005-07-27T16:11:27Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>'''Kirkjubær''' var einn sögufrægasti staður Vestmannaeyja. Bæjarlandið samanstóð af átta bæjum í manntali sem var tekið árið 1892, en þeir stóðu nokkuð austan við byggðarkjarna Heimaeyjar, en voru annað tveggja bæjarhverfa Vestmannaeyja ásamt [[Vilborgarstaðir|Vilborgarstöðum]]. Bæirnir dróu nafn sitt af því að þar stóð [[kirkjumál|kirkja]], sem var reist 1269 og stóð til 1573. Þar var prestssetur fram til ársins 1837.<br />
<br />
Kirkjubær, og öll átengd lönd, fóru undir hraun í [[jarðeldunum 1973]], en gosið hófst í landi Kirkjubæjar.<br />
<br />
== Fylgilönd og eignir ==<br />
Kirkjubær var að fornu talinn átta einbýlisjarðir:<br />
#[[Hlaðbær|Norður-Hlaðbær]] (Norðurbær)<br />
#[[Hlaðbær|Austasti-Hlaðbær]] (Kirkjubær, Suðurbær)<br />
#[[Hlaðbær|Mið-Hlaðbær]] (Ólafsbær)<br />
#[[Hlaðbær|Vestasti-Hlaðbær]] (Kirkjuból)<br />
#[[Vestri-Staðarbær]] (Staðarbær I)<br />
#[[Eystri-Staðarbær]] (Staðarbær II)<br />
#Bænhús<br />
#[[Tún (hús)|Tún]]<br />
<br />
Að einhverju leyti eru þessi nöfn þó rugluð, þar sem að bæirnir á Vilborgarstöðum báru sum hver sömu nöfn, og voru líklega sömu bæirnir.<br />
<br />
Kirkjubæjarbændur áttu nytjalönd í [[Geldungur|Geldungi]], þar sem að þeir máttu veiða [[Fýll|Fýl]] og [[Súla|Súlu]]; [[Brandur|Brandi]], til [[Lundi|Lundaveiði]], [[Fýll|Fýlaveiði]], [[Súla|Súlnaveiði]] og eggjatöku, ásamt því sem að þeir máttu hafa þrettán sauði á beit þar. Á haustin voru 26 lömb sett þangað í vetrarbeit, en það þótti mjög gott að beita í Brandi. Ennfremur höfðu Kirkjubæjarbændur rétt á 25 sauða beit til móts við [[Vilborgarstaðir|Vilborgarstaðabændur]] í [[Suðurey]], og allar nytjar í [[Flugur|Flugum]] og í [[Ystiklettur|Ystakletti]] (lundaveiðar, eggjataka, beit).<br />
<br />
=== Örnefni ===<br />
;Dagteigur:Flöt skammt fyrir vestan [[Móhús]] þar sem að fimm hestar voru beitaðir að öllu jöfnu.<br />
;Stórihóll:Stór brattur hóll sunnan Kirkjubæja, sem stóð við túngarðanna. Hóllinn var mjög vinsæll meðal barna, enda gott að bruna niður Stórahól þegar áfreða lá við jörðu. Gjarnan var þessi hóll kallaður '''Tobbahóll''' og '''Tobbatún''' voru túnin sunnan hólsins, en [[Þorbjörn Guðjónsson]] var eigandi þeirra lengi vel, og börn kunnu vel við hann.<br />
;Runkatjörn:Hlaðinn brunnur í kvos neðst í túni [[Vestri-Staðarbær|Vestri-Staðarbæjar]]. Runkatjörn var lengi vatnsból fyrir skepnur, en tjörnin var kennd við Runólf [[Mormónar|mormóma]]. Tveir aðrir brunnar stóðu við Kirkjubæ - annar norður af Eystri-Staðarbæ, hinn vestan við Suðurbæinn.<br />
;Vertshústún:Tún Bænhúsjarðar, næst bæ Þorbjörns. Það er kennt við Johnsen fjölskylduna sem bjó í [[Frydendal]], sem einnig var kallað Vertshúsið, en sú fjölskylda notaði þessa jörð.<br />
;Þórarinsútseta:Austur af Einlandi, beint suður af túngörðum [[Eystri-Oddsstaðir|Eystri-Oddstaða]], vestan við Stórahól. Kennd við Þórarin Árnaso, sem bjó á Oddsstöðum.<br />
;Þórarinsgarður:Kálgarður neðan við Þórarinsútsetu.<br />
;Hulduhóll:Hóll norðan við Tún.<br />
;Mjóhúsaflöt:Slétt flöt suður af Móhúsum. Þar voru fjálsíþróttir gjarnan stundaðar., s.s. stangarstökk, langstökk og hástökk. [[Torfi Bryngeirsson]] frá [[Búastaðir|Búastöðum]] setti sitt fyrsta Íslandsmet þar.<br />
;Elsulág:Lægð í túni Norðurbæjar, rétt norðan við Staðarbæina.<br />
;Bílustaðir:Ekki er með öllu víst hvar þeir voru, en Mikjálsklaustrið í Björgvin hefur hlotið þá jörð að gjöf á sínum tíma.<br />
<br />
=== Kirkjan ===<br />
Kirkjan á Kirkjubæ var í eigu Skálholtskirkju fyrst um sinn, en Mikjálsklaustur í Björgvin í Noregi fékk Kirkjubæjarkirkju að gjöf frá Árna Þorlákssyni Skálholtsbiskup árið 1280. Á þessum tíma voru í Vestmannaeyjum tvær kirkjur, en hin var [[Klemensarkirkja]] sem stóð á [[Hörgareyri]]. Kirkjubæjarkirkja hét réttu nafni [[Péturskirkja]], og var hún helguð Símóni Pétri, lærisveini Jesúsar, sem var fiskimaður og verndardýrlingur þeirra. Í seinni tíð hlaut kirkjan nafnið [[Ofanleitiskirkja]].<br />
Fyrsta kirkjan að [[Lönd]]um, nefnd [[Landakirkja]], var byggð í Lúterskum sið árið 1573. Þá urðu guðshúsin sem stóðu á [[Ofanleiti]] og á Kirkjubæ að bænhúsum, og Landakirkja var eina kirkjan í Vestmannaeyjum.<br />
<br />
=== Íbúar ===<br />
Í manntalinu 1816 kom fram að 99 af þeim 212 íbúum Vestmannaeyja þá áttu heima á Kirkjubæ.<br />
<br />
== Tyrkjaránið ==<br />
Í [[Tyrkjaránið|Tyrkjaráninu]] er það frægt að séra [[Jón Þorsteinsson (prestur)|Jón Þorsteinsson]], prestur á Kirkjubæ, í felum í [[Rauðahellir|Rauðahelli]] í [[Urðar|Urðum]], ásamt skyldfólki sínu og fleirum. Jón var höggvinn niður, og bæjarfólkið á Kirkjubæ var handtekið og herleitt burt.<br />
<br />
== Heimaeyjargosið ==<br />
Aðfaranótt 23. janúar 1973 opnaðist 2.3 km löng sprunga á Heimaey, og gekk hún frá norðri til suðurs í gegnum land Kirkjubæjar. Sprungan opnaðist rétt austan við Kirkjubæ, og í upphafi gossins barst lögreglunni tilkynningu frá bónda á kirkjubæ um eldsvoða, sem síðar reyndist vera af völdum gossins. <br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Vestmannaeyjar, byggð og eldgos, Guðjón Ármann Eyjólfsson, 1973, Reykjavík.<br />
}}<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Faxasker&diff=6849Faxasker2005-07-27T15:27:33Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>{{Eyjur}}<br />
[[Mynd:Faxask3.JPG|thumb|left|300px|Faxasker]]<br />
'''Faxasker''' er um 10 m hátt sker norðan við [[Ystiklettur|Ystaklett]]. Skerið að mestu gróðurlaust því algengt er að brimi yfir það í vondu veðri.<br />
<br />
Oft er það mikill öldugangur á milli Faxaskers og [[Ystiklettur|Ystakletts]], jafnvel þegar að lyngt er, að róðrarmenn höfðu það að sínum sið að stoppa til hvíldar við [[Latur (sker)|Lat]] áður en róið var inn í innsiglinguna á [[Heimaey]].<br />
<br />
Neyðarskýli er á skerinu og viti, sem hvorttveggja var komið upp í kjölfar mikils sjóslyss sem átti sér stað að morgni 8. janúar 1950, þegar að vélbáturinn Helgi strandaði á Faxaskeri með tíu manns um borð, og létust allir í slysinu. Slyssins varð vart frá [[Kirkjubær|Kirkjubæ]], en björgunaraðgerðir reyndust árangurslausar.<br />
<br />
Árið 1950 var byggt steinsteypt skipbrotsmannaskýli á Faxaskeri. 6 árum síðar var<br />
sett gasljósker á 3 metra hátt skýlið. Ljóskerið var rafvætt með rafmagni frá geymum<br />
árið 1993 og 2 metra mastur undir ljóskerinu var endurnýjað árið 1997.<br />
<br />
<br />
== Frásögnin af sjóslysinu þegar Helgi Ve fórst við Faxasker ==<br />
[[Mynd:Faxaved1.jpg|thumb|300px|Oft brimar yfir Faxasker í vondu veðri. Norðurklettar í baksýn.]]Vélbáturinn Helgi VE 333 lagði af stað frá Reykjavík að kvöldi laugardagsins 6. janúar árið 1950 áleiðis til Vestmannaeyja. Þann dag hafði vindhraði á Stórhöfða mælst 10 vindstig og veðurhæð hélt áfram að aukast. Ekki er greint frá hvernig ferðin gekk uns til Helga sást úti fyrir Eiðinu. Þar barðist báturinn áfram og fór inn Faxasund, milli Ystakletts og Faxaskers. Mikill og krappur sjór var í sundinu og fólk, á bæjum austan til á Heimaey fylgdist með bátnum þegar hann sigldi austur úr sundinu. Ferðin virtist ganga vel þar til báturinn fékk skyndilega á sig brotsjó sem færði bátinn í kaf, aðeins möstrin og stýrishúsið stóðu upp úr.<br />
<br />
=== Báturinn vélarvana ===<br />
Báturinn var á kafi í nokkra stund og varð vélarvana. Svo rak bátinn í átt að Faxaskeri en þá tókst skipverjum að koma vélinni í gang aftur en svo varð báturinn aftur vélarvana og hann rak að skerinu Skelli sem er við Faxasker. Þar hélst báturinn á floti í nokkrar mínútur en svo brotnaði hann í spón og hvarf í hafrótið.<br />
<br />
Skipverjar á nálægum skipum, strandferðaskipinu Herðubreið og vélbátnum Sjöfn, komu að en gátu ekkert gert vegna hafrótsins.<br />
<br />
Skömmu síðar sást til tveggja manna sem komust upp á skerið. Sjöfn hélt til hafnar til að sækja björgunartæki en Herðubreið lónaði nálægt skerinu.<br />
<br />
Sjöfn kom til baka eftir örskamma viðdvöl í landi og var ákveðið að senda út línu út í skerið. Skipverjar sáu greinilega til mannanna tveggja sem voru uppi á skerinu við ömurlegar aðstæður. Annar mannanna rölti lítilsháttar um en hinn sat jafnan kyrr. Þeir nálguðust ekki línuna þrátt fyrir að talið sé að annar þeirra hafi orðið vart við hana. Þegar myrkrið skall á var kveikt á ljóskösturum á mb. Sjöfn til þess að lýsa á skerið. Ekki löngu síðar ákváðu skipverjar að þýðingarlaust væri að gera fleiri björgunartilraunir vegna veltings og ákveðið var að halda til hafnar. Þá fór mb Gotta út til þess að reyna að lýsa skerið til þess að reyna að uppörva mennina til að gefa til kynna að fylgst væri með þeim og allt væri gert til þess að bjarga þeim. En nokkru síðar missti Gotta fjarskiptasamband við land. Um tíma var óttast að hún hefði lent í hrakningum en svo kom í ljós að loftnetið hafði fokið af í veðurofsanum.<br />
<br />
=== Fregnin berst fljótt út ===<br />
[[Mynd:Hradfrystistodin og helgi forsida smaerri.JPG|thumb|300px|left|Forsíða Morgunblaðsins að morgni 8. janúar 1950]]Fréttin um slysið breiddist fljótt út um Heimaey. Mönnum var ekki svefnsamt um nóttina og beindust hugar til mannanna tveggja sem voru úti á skerinu.<br />
<br />
Veðurhæðin hélst uppi allan sunnudaginn og um kvöldið þegar eitthvað slotaði hélt Sjöfn út að Faxaskeri og á aðfaranótt mánudags fór að lægja meira og skipverjar á Sjöfn töldu að brátt yrði fært í skerið róandi. Þá safnaði Binni í Gröf, hinn þekkti skipstjórnandi, saman úrvalsliði sem mætti í skýlið á Eiði þar sem björgunarbátur var geymdur. Mennirnir sem voru þrettán héldu út og réru í átt að mb. Sjöfn sem tók áhöfnina um borð uns beðið var eftir birtu.<br />
<br />
Svo var ákveðið að taka land í vík á norðvestur hluta skersins og þegar þangað kom var kastað nokkrum lýsisflöskum til þess að lægja öldurnar. Einn skipverja, Sigurður Ingi Jóelsson, stökk í land og báturinn var bundinn við skerið. Skammt frá þeim stað fundust lík skipverjanna tveggja af mb. Helga VE sem höfðu komist upp á skerið. Nokkrir áverkar voru á líkunum og ekki var ósennilegt að mennirnir hefðu andast úr vosbúð að kvöldi laugardagsins. Lík mannanna voru tekin um borð í árabátinn og haldið til lands. Daginn eftir gerði aftur slæmt veður þ.a. ekki hefði verið unnt að fara í skerið annan þennan dag.<br />
<br />
=== Skipsbrotmannaskýli reist ===<br />
Eftir þetta slys var reist skipsbrotsmannaskýli í skerinu.<br />
<br />
<br />
----<br />
'''Heimildir:'''<br />
<small><br />
* Aðalskipulag Vestmannaeyjabæjar 2002-2018. <br />
* Morgunblaðið, 6. tbl, 37. árgangur, 8. janúar 1950. [http://www.timarit.is/titlebrowse.jsp?issueID=411398&pageSelected=0&lang=0 Síða 1] og [http://www.timarit.is/titlebrowse.jsp?issueID=411398&pageSelected=11&lang=0 síða 12]<br />
* Morgunblaðið, 8. tbl, 37. árgangur, 10. janúar 1950. [http://www.timarit.is/titlebrowse.jsp?issueID=411399&pageSelected=1&lang=0 Síða 2]<br />
</small><br />
<br />
<br />
<br />
[[Flokkur:Eyjur]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Jar%C3%B0fr%C3%A6%C3%B0i&diff=6839Jarðfræði2005-07-27T15:03:09Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Vestmannaeyjar liggja um 10 km suður undan Landeyjasandi. Eyjaþyrpingin samanstendur af 14 eyjum og auk þeirra eru um 30 drangar og sker. Eyjarnar eru sæbrattar og víðast hvar þaktar graslendi. Af þeim er Heimaey lang stærst eða um 13,4 km² og hún er sú eina sem er í byggð. Helstu og stærstu eyjarnar í kringum [[Heimaey]] eru [[Elliðaey]] og [[Bjarnarey]] norðaustur af Heimaey og til suðvesturs [[Suðurey]], [[Álsey]], [[Brandur]], [[Hellisey]], [[Súlnasker]] og [[Surtsey]]. <br />
<br />
Menn hafa öldum saman velt fyrir sér uppruna Vestmannaeyja á jarðfræðilegum forsendum, og taldi Jónas Hallgrímsson til dæmis að eyjarnar hafi eitt sinn verið samfastar Eyjafjöllum, en að sjógangur og vindar hafi „nagað sundur tengslin“ við meginlandið:<br />
<br />
:„''Undirlag þeirra er allt móberg með blágrýtis- og stuðlagrjótskömbum, er ganga upp í gegnum það hingað og þangað, og sumsstaðar ofan á því nokkur lög af grásteini, sumstaðar líka, efst og yngst, eldhraun, komið úr Helgafelli [...] Má af öllu sjá, að það er hið sama jarðlag, sem liggur undir rótum Eyjafjallajökuls, og á saman við Seljalandsmúla og Fljótshlíðarhálsana; hefur það allt verið samfast til forna, fyrr en hafið braut það í sundur.''“<br />
<br />
Jarðvísindamenn okkar tíma hafa aðrar skoðannir á sama máli:<br />
<br />
Eyjarnar eru ungar á jarðsögulegan mælikvarða og hafa allar myndast í eldgosum, þær elstu fyrir u.þ.b. 12 þúsund árum. Flestar eyjarnar eru gíglaga móbergsstapar og á sumum þeirra eru gjallgígar. <br />
<br />
Vestmannaeyjar eru á umfangsmiklu eldgosasvæði sem er um 38 km langt og 30 km breitt með 70-80 eldstöðvum eða leifum þeirra.<br />
<br />
== Heimaey ==<br />
''Sjá aðalgrein: [[Heimaey]]''<br />
<br />
Heimaey er eina eyjan í Vestmannaeyjaklasanum sem hefur myndast í fleiri en einu eldgosi. Mestöll eyjan er úr móbergi, en einnig er þó nokkuð af vikri, bólstrabergi og öðrum bergtegundum, sérstaklega í kringum nýja hraunið. Mikið er af holufyllingum á borð við kvartz á suðurhluta eyjunnar nálægt [[ræningjatangi|ræningjatanga]]. Um það bil 1/3 af eyjunni er þakin fjalllendi.<br />
<br />
=== Norðurklettarnir ===<br />
Norðurklettarnir eru elsti partur Heimaeyjar, en þær eru taldar um 10-14 þúsund ára gamlar. [[Heimaklettur]], [[Miðklettur]], [[Ystiklettur]] og [[Klif]]ið hafa myndast í gosum undir jökli en þeir eru misgamlir móbergsstapar, en [[Dalfjall]] og þá [[Blátindur]] ásamt [[Moldi|Molda]] mynduðust við eldgos, sem hefur verið að einhverju leyti undir jökli, þar sem að [[Herjólfsdalur]] var megineldstöðin. <br />
<br />
=== Suðurklettarnir ===<br />
[[Stórhöfði]], líkt og Heimaklettur, hefur myndast við gos undir jökli, enda er einnig um móbergsstapa að ræða þar. Stórhöfði er talinn vera um 10.000 ára gamall.<br />
<br />
[[Kervíkurfjall]], [[Sæfjall]] og [[Litli höfði]] hafa myndast í jarðeldum með [[Stakkabót]] sem megineldstöð, en skerin [[Litli Stakkur]] og [[Stóri Stakkur]] hafa myndast í sama gosi. Þá hefur fláin milli [[Breiðabakki|Breiðabakka]] og Stórhöfða, þar sem [[Brimurð]] og [[Klauf]] eru myndast við söfnun jarðefna þar á milli, mjög líkt og [[Þrælaeiði]]. [[Ræningjatangi]] hefur þó myndast í sama eldgosinu og Litli Höfði. Bergið frá Sæfjalli suður að [[Garðsendi|Garðsenda]] er talið um 5.000 ára gamalt.<br />
<br />
=== Helgafell ===<br />
[[Helgafell]] er næstyngsta eldfjallið á Heimaey, en hún er talin vera um 5.000 ára gömul, ögn yngra þó en Sæfjall. Helgafellsgosið tengdi saman norðurklettana og suðurklettana og gerði úr þeim eina heildstæða eyju. Hægt er að áætla að í gosinu hafi eyjan stækkað um allt að 7km².<br />
<br />
=== Heimaeyjargosið ===<br />
''Sjá aðalgrein: [[Heimaeyjargosið]]''<br />
<br />
Eldgos hófst á Heimaey þann 23. janúar árið 1973 og stóð fram til 3. júlí sama ár. Á þeim tíma eyðilagðist og/eða skemmdist u.þ.b. 440 hús, en um þriðjungur húsanna á eynni fóru undir hraun. <br />
<br />
Í upphafi gossins opnaðist jarðsprunga frá suð-suðvestri til norð-norðausturs um 300 metrum austur af Kirkjubæ, og var sú sprunga um 2,3km löng, en hún lokaðist að stórum hluta á fyrstu dögum gossins og einangraðist við megineldstöð. <br />
<br />
Eftir stóð eldfjallið [[Eldfell]], sem margir Vestmannaeyingar vildu kalla Kirkjufell, rétt norðaustan [[Helgafell]]s. Frá því stendur [[Eldfellshraun]], sem teygir sig frá Skarfatanga í suðri að Skansinum í norðri, og stækkaði [[Heimaey]] um eina 3 ferkílómetra. <br />
<br />
Eldfellshraun er basískt apalhraun að mestu, með nokkrum helluhraunsblettum. <br />
<br />
== Úteyjar ==<br />
Úteyjarnar urðu allar til í eldgosum undir jökli á síðustu ísöld, að undanskildri [[Surtsey]]. Margar eyjanna, til dæmis Bjarnarey, hafa mjög augljósa gjallgíga, en aðrar eyjur eru ekki jafn áberandi að uppruna, til dæmis er gígurinn sem myndaði [[Álfsey]] undir sjávarmáli.<br />
<br />
=== Surtsey ===<br />
''Sjá aðalgrein: [[Surtseyjargosið]]''<br />
<br />
Surtsey varð til í miklu neðansjávargosi sem hófst árið 1963 og lauk 1967, sem mun vera lengsta sögulega eldgos á Íslandi. Við upphaf gossins voru tvær eyjur sem mynduðust, og fengu þær nöfnin [[Syrtlingur]] og [[Jólnir]]. Jólnir kom upp úr sjó rétt fyrir Þorláksmessu, og stóð fram yfir jólin 1963. Syrtlingur stóð mun lengur, en leifar þessarra eyja mynduðu Surtsey seinna meir.<br />
<br />
Strax að loknu gosinu var Surtsey friðuð, þar sem að þetta var í fyrsta skiptið á sögulegum tíma sem ný eyja hafði myndast, og voru jarðfræðingar jafnt sem líffræðingar forvitnir um þróun lífríkisins á eyjunni og eyjunnar sjálfrar. Strax á fyrstu árunum eftir gosið fóru ýmsar lífverur að taka sér bólfestu þarna.<br />
<br />
[[Flokkur:Um Vestmannaeyjar]]<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Þorleifur Einarsson, Gosið á Heimaey; Heimskringla, Reykjavík, 1974, ISBN 0-0003-057098<br />
* Ferðafélag Íslands, Árbót Ferðafélags Íslands; Ísafoldarprentsmiðja, Reykjavík, 1948, ISBN 0-0003-019302<br />
}}</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Bj%C3%B6rgunarf%C3%A9lag_Vestmannaeyja&diff=6827Björgunarfélag Vestmannaeyja2005-07-27T14:36:58Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Bjargráðanefnd sem var stofnuð árið 1890 til að beita sér fyrir slysavörnum. Haft var það sem fasta reglu að hafa tvo báta til taks með búnaði til björgunar. Formenn voru fljótir til taks og tilbúnir að fara út í afkáralegt veður.<br />
<br />
== Björgunarfélag Vestmannaeyja ==<br />
<br />
[[Mynd:Þór.jpg|thumb|300px|left|Björgunarbáturinn Þór.]]<br />
<br />
Björgunarfélag Vestmannaeyja (BV) var stofnað árið 1918 og var tilgangur félagsins að kaupa björgunar- og eftirlitsskip, annast bjargráð, eftirlit með veiðarfærum og landhelgisgæslu við Ísland. Fyrsta verkefni félagsins var að fá lagðan talsímastreng suður í [[Stórhöfði|Stórhöfða]] svo fylgjast mætti með nauðstöddum bátum þaðan og koma skilaboðum sem fyrst niður í bæ. Árið 1920 kom svo Þór (sjá neðar). Björgunarfélag Vestmannaeyja var frumkvöðull á öðrum sviðum. Til dæmis má taka að í mörg ár stóð félagið fyrir því að veðurskeyti væru sett upp á nokkrum stöðum í bænum. Annar björgunarbátur var fenginn til Vestmannaeyja árið 1930 og fékk sá bátur nafnið „[[Herjólfur]]“. Árið 1935 stóð björgunarfélagið fyrir því að lagður var símastrengur á Eiði við bátaskýlið sem Björgunarfélagið átti. Árið 1977 fékk Björgunarfélagið sína fyrstu talstöðvar. Árið 1982 fékk Björgunarfélagið sína fyrstu bifreið. [[Slysavarnadeildin Eykyndill]] gaf fullkomnar sjúkrabörur í bifreiðina ásamt talstöðvum. Árið 1992 var svo sameinað Björgunarfélag Vestmannaeyja og Hjálparsveit skáta Vestmannaeyjum undir nafni Björgunarfélags Vestmannaeyja. Félagið er nú vel búið og er með einn besta viðbragðstíma í sjóbjörgun á Íslandi. Tveir hafa látist við störf Björgunarfélagsins, Kjartan Eggertsson (H.S.V.) lést 20.Júlí 1977 og Hannes Óskarsson (H.S.V.) lést 21.Janúar 1982.<br />
<br />
== Hjálparsveit Skáta Vestmannaeyjum ==<br />
Árið 1965 var stofnuð Hjálparsveit Skáta Vestmannaeyja (H.S.V) en var ekki formlega stofnuð fyrr en í janúar 1966. Helsta starf hennar fyrstu árin voru að sjá um skyndihjálp á [[Þjóðhátíð]]. Breyting varð á starfinu árið 1971 þegar sveitinni var gefinn bátur og einnig sama ár var stofnað landsamband hjálparsveita og var H.S.V einn af stofnsveitum. Áramótin 1971-1972 var H.S.V með flugeldasölu og hefur hún haldið um hana síðan. 1972 var tekið af miklum krafti og æft var klifur og fjallaferðir af miklum eldmóð. Eldgosið hófst og tók H.S.V. virkan þátt í því að koma fólki af eyjunni. Félagsstarf hefur alltaf verið mikið og hafa verið klifin fjöll eins og Mont Blanc í Frakklandi og Kilimanjaro í Tansaníu.<br />
<br />
== Björgunarbáturinn Þór ==<br />
[[Mynd:Thor likan.jpg|thumb| Líkan af Þór sem Sigurður Jónsson frá Hallgeirsey í Landeyjum hannaði. Er til sýnis á [[Byggðasafn Vestmannaeyja|Byggðasafni Vestmannaeyja]].]]<br />
Það var þann 26. mars árið 1920 sem m/s Þór kom til hafnar í Vestmannaeyjum. Var þetta skip fyrsta björgunar- og varðskip Íslands, en öll önnur skip sem gætt hafa landið og sinnt björgunarstörfum voru dönsk. Skipið, sem var tuttugu og eins árs gamalt á þeim tíma, var keypt frá Danmörku og átti að kosta 150 þúsund en eftir að vera komið til Vestmannaeyja með öllum búnaði reyndist kostnaðurinn vera kominn í 272 þúsund krónur.<br />
<br />
Skipið var upprunalega togari sem hannaður var í Englandi fyrir dansk-íslenska verslunar- og fiskveiðifélagið á Geirseyri. Þetta var gufuskip, 205 tonna, 115 feta (35.05 m) langt, 21 fet (6.4 m) að breidd og ganghraði um 10 mílur.<br />
<br />
Skipið var frekar kostnaðarsamt og þurfti bæjarsjóður að kosta útgerð Þórs að mestu. Nokkru áður en skipið kom til landsins samþykkti bæjarstjórn ábyrgð á láni handa Björgunarfélaginu til reksturs skipsins, allt að 100 þúsund krónur, gegn veði í skipinu. Oft var reynt að semja við ríkisstjórn um leigu á skipinu til strandgæslu á sumrum og til að hafa eftlit um síldaveiðitímann. Því var hafnað og var skipið aðgerðarlaust milli vertíða. Það var ekki fyrr en árið 1922 sem að útgerð skipsins fór að ganga betur, en það sumar var skipið í fyrsta sinn við eftirlit með síldarveiðum og létti það rekstur skipsins til muna<br />
<br />
Árið 1924 í júlí mánuði var sett fallbyssa í skipið vegna hversu erfiðlega gekk í stríðinu við landhelgisbrjótana. Einar M. Einarsson var skipaður fallbyssuskytta og var þar með fyrsti Íslendingurinn sem fær opinbera skipun í það embætti.<br />
<br />
Þrátt fyrir að skipið vann verkefni fyrir síldarflotann var reksturinn of kostnaðarsamur fyrir bæinn. Þannig að Björgunarfélagið samdi við ríkisstjórnina um að kaupa skipið með þeim skilyrðum að skipið yrði hérna við Vestmannaeyjar við sams konar gæslustörf í 3-4 mánuði yfir vetrarvertíð árlega. Var skipið afhent ríkisstjórninni árið 1926.<br />
<br />
Þór gengdi svo landhelgisstörfum sínum fram til ársins 1929, en hann strandaði á Sölvabakkaskerjum á Húnaflóa. <br />
<br />
Árið 1979, á [[Sjómannadagurinn|Sjómannadeginum]], var vígður minnisvarði um Þór. Minnisvarðinn er hlaðinn stallur með skrúfunni af Þór á toppi þess, en kafarar náðu henni upp og Björgunarfélagið keypti hana. Undanfari þessa máls hafði verið langur en Björgunarfélagið keypti skrúfuna árið 1972 og ætlaði að setja hana upp á Skansinum. Heppilegt er að ekki var drifið í því þar sem að allt það svæði fór undir hraun örfáum mánuðum seinna. Lagðist málið í dvala og það var ekki fyrr en nokkrum árum seinna sem skrúfan kom til Eyja og minnisvarðinn byggður. Það voru þeir Runólfur Dagbjartsson, múrarameistari, og Ólafur Á. Kristjánsson sem komu minnisvarðanum upp með dyggri hjálp Björgunarfélagsins og [[Slysavarnadeildin Eykyndill|Eykyndils]].<br />
<br />
=== Skipherrar Þórs ===<br />
* '''1920-1926''' — Jóhann P. Jónsson<br />
* '''1926-1929''' — Friðrik V. Ólafsson<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* ''Landhelgisgæsla Íslands - Sagan'' (e.d.). Sótt 10. júní 2005 frá [http://www.lhg.is http://www.lhg.is]<br />
* Haraldur Guðnason: ''Við Ægisdyr''. Saga Vestmannaeyjabæjar, seinna bindi. Reykjavík, 1991.<br />
}}<br />
<br />
<br />
[[Flokkur:Félög]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Bj%C3%B6rgunarf%C3%A9lag_Vestmannaeyja&diff=6819Björgunarfélag Vestmannaeyja2005-07-27T14:10:01Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Bjargráðanefnd sem var stofnuð árið 1890 til að beita sér fyrir slysavörnum. Haft var það sem fasta reglu að hafa tvo báta til taks með búnaði til björgunar. Formenn voru fljótir til taks og tilbúnir að fara út í afkáralegt veður.<br />
<br />
== Björgunarfélag Vestmannaeyja ==<br />
<br />
[[Mynd:Þór.jpg|thumb|300px|left|Björgunarbáturinn Þór.]]<br />
<br />
Björgunarfélag Vestmannaeyja (BV) var stofnað árið 1918 og var tilgangur félagsins að kaupa björgunar- og eftirlitsskip, annast bjargráð, eftirlit með veiðarfærum og landhelgisgæslu við Ísland. Fyrsta verkefni félagsins var að fá lagðan talsímastreng suður í [[Stórhöfði|Stórhöfða]] svo fylgjast mætti með nauðstöddum bátum þaðan og koma skilaboðum sem fyrst niður í bæ. Árið 1920 kom svo Þór (sjá neðar). Björgunarfélag Vestmannaeyja var frumkvöðull á öðrum sviðum. Til dæmis má taka að í mörg ár stóð félagið fyrir því að veðurskeyti væru sett upp á nokkrum stöðum í bænum. Annar björgunarbátur var fenginn til Vestmannaeyja árið 1930 og fékk sá bátur nafnið „[[Herjólfur]]“. Árið 1935 stóð björgunarfélagið fyrir því að lagður var símastrengur á Eiði við bátaskýlið sem Björgunarfélagið átti. Árið 1977 var fékk Björgunarfélagið sína fyrstu talstöðvar. Árið 1982 fékk Björgunarfélagið sína fyrstu bifreið. [[Slysavarnadeildin Eykyndill]] gaf fullkomnar sjúkrabörur í bifreiðina ásamt talstöðvum. Árið 1992 var svo sameinað Björgunarfélag Vestmannaeyja og Hjálparsveit skáta Vestmannaeyjum undir nafni Björgunarfélags Vestmannaeyja. Félagið er nú vel búið og er með einn besta viðbragðstíma í sjóbjörgun á Íslandi. Tveir hafa látist við störf Björgunarfélagsins, Kjartan Eggertsson (H.S.V.) lést 20.Júlí 1977 og Hannes Óskarsson (H.S.V.) lést 21.Janúar 1982.<br />
<br />
== Hjálparsveit Skáta Vestmannaeyjum ==<br />
Árið 1965 var stofnuð Hjálparsveit Skáta Vestmannaeyja (H.S.V) en var ekki formlega stofnuð fyrr en í janúar 1966. Helsta starf hennar fyrstu árin voru að sjá um skyndihjálp á [[Þjóðhátíð]]. Breyting varð á starfinu árið 1971 þegar sveitinni var gefinn bátur og einnig sama ár var stofnað landsamband hjálparsveita og var H.S.V einn af stofnsveitum. Áramótin 1971-1972 var H.S.V með flugeldasölu og hefur hún haldið um hana síðan. 1972 var tekið af miklum krafti og æft var klifur og fjallaferðir af miklum eldmóð. Eldgosið hófst og tók H.S.V. virkan þátt í því að koma fólki af eyjunni. Félagsstarf hefur alltaf verið mikið og hafa verið klifin fjöll eins og Mont Blanc í Frakklandi og Kilimanjaro í Tansaníu.<br />
<br />
== Björgunarbáturinn Þór ==<br />
[[Mynd:Thor likan.jpg|thumb| Líkan af Þór sem Sigurður Jónsson frá Hallgeirsey í Landeyjum hannaði. Er til sýnis á [[Byggðasafn Vestmannaeyja|Byggðasafni Vestmannaeyja]].]]<br />
Það var þann 26. mars árið 1920 sem m/s Þór kom til hafnar í Vestmannaeyjum. Var þetta skip fyrsta björgunar- og varðskip Íslands, en öll önnur skip sem gætt hafa landið og sinnt björgunarstörfum voru dönsk. Skipið, sem var tuttugu og eins árs gamalt á þeim tíma, var keypt frá Danmörku og átti að kosta 150 þúsund en eftir að vera komið til Vestmannaeyja með öllum búnaði reyndist kostnaðurinn vera kominn í 272 þúsund krónur.<br />
<br />
Skipið var upprunalega togari sem hannaður var í Englandi fyrir dansk-íslenska verslunar- og fiskveiðifélagið á Geirseyri. Þetta var gufuskip, 205 tonna, 115 feta (35.05 m) langt, 21 fet (6.4 m) að breidd og ganghraði um 10 mílur.<br />
<br />
Skipið var frekar kostnaðarsamt og þurfti bæjarsjóður að kosta útgerð Þórs að mestu. Nokkru áður en skipið kom til landsins samþykkti bæjarstjórn ábyrgð á láni handa Björgunarfélaginu til reksturs skipsins, allt að 100 þúsund krónur, gegn veði í skipinu. Oft var reynt að semja við ríkisstjórn um leigu á skipinu til strandgæslu á sumrum og til að hafa eftlit um síldaveiðitímann. Því var hafnað og var skipið aðgerðarlaust milli vertíða. Það var ekki fyrr en árið 1922 sem að útgerð skipsins fór að ganga betur, en það sumar var skipið í fyrsta sinn við eftirlit með síldarveiðum og létti það rekstur skipsins til muna<br />
<br />
Árið 1924 í júlí mánuði var sett fallbyssa í skipið vegna hversu erfiðlega gekk í stríðinu við landhelgisbrjótana. Einar M. Einarsson var skipaður fallbyssuskytta og var þar með fyrsti Íslendingurinn sem fær opinbera skipun í það embætti.<br />
<br />
Þrátt fyrir að skipið vann verkefni fyrir síldarflotann var reksturinn of kostnaðarsamur fyrir bæinn. Þannig að Björgunarfélagið samdi við ríkisstjórnina um að kaupa skipið með þeim skilyrðum að skipið yrði hérna við Vestmannaeyjar við sams konar gæslustörf í 3-4 mánuði yfir vetrarvertíð árlega. Var skipið afhent ríkisstjórninni árið 1926.<br />
<br />
Þór gengdi svo landhelgisstörfum sínum fram til ársins 1929, en hann strandaði á Sölvabakkaskerjum á Húnaflóa. <br />
<br />
Árið 1979, á [[Sjómannadagurinn|Sjómannadeginum]], var vígður minnisvarði um Þór. Minnisvarðinn er hlaðinn stallur með skrúfunni af Þór á toppi þess, en kafarar náðu henni upp og Björgunarfélagið keypti hana. Undanfari þessa máls hafði verið langur en Björgunarfélagið keypti skrúfuna árið 1972 og ætlaði að setja hana upp á Skansinum. Heppilegt er að ekki var drifið í því þar sem að allt það svæði fór undir hraun örfáum mánuðum seinna. Lagðist málið í dvala og það var ekki fyrr en nokkrum árum seinna sem skrúfan kom til Eyja og minnisvarðinn byggður. Það voru þeir Runólfur Dagbjartsson, múrarameistari, og Ólafur Á. Kristjánsson sem komu minnisvarðanum upp með dyggri hjálp Björgunarfélagsins og [[Slysavarnadeildin Eykyndill|Eykyndils]].<br />
<br />
=== Skipherrar Þórs ===<br />
* '''1920-1926''' — Jóhann P. Jónsson<br />
* '''1926-1929''' — Friðrik V. Ólafsson<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* ''Landhelgisgæsla Íslands - Sagan'' (e.d.). Sótt 10. júní 2005 frá [http://www.lhg.is http://www.lhg.is]<br />
* Haraldur Guðnason: ''Við Ægisdyr''. Saga Vestmannaeyjabæjar, seinna bindi. Reykjavík, 1991.<br />
}}<br />
<br />
<br />
[[Flokkur:Félög]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=%C3%9Eri%C3%B0ji_%C3%A1ratugurinn&diff=6810Þriðji áratugurinn2005-07-27T13:55:39Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>{{Snið:20.öld}}<br />
Og enn héldu bátarnir áfram að stækka, og var stærsti báturinn sem Vestmannaeyingar eignuðust á þessum tíma m/b [[Fylkir]] sem var 42 brúttó-lestir.<br />
Einnig voru keyptir svokallaðir línuveiðarar, kolakynt gufuskip sem aðalega voru notuð til síldveiða, en það heppnaðist ekki vel.<br />
<br />
Hafnaraðstaðan batnaði enn, hafnargarðarnir komnir í sína endanlegu mynd, sem skapaði mikið öryggi. Bæjarbryggjan var enn lengd og breikkuð og steypt dekk á hana alla sem skapaði meira svigrúm til löndunnar.<br />
<br />
En hvorki innsiglingin eða höfnin hafði enn þá verið dýpkuð, og olli það miklum erfiðleikum, mátti stundum sjá báta fasta þar þegar lágsjávað var og urðu þeir þá að forðast það þegar þannig stóð á, en sjómönnunum var alveg sama þeir vildu sína stóru báta og stóðu í þeirri trú að einhvern tímann yrði höfnin stækkuð.<br />
<br />
== Dragnótaveiðar hefjast ==<br />
[[Mynd:höfningamla.jpg|thumb|Höfnin á þriðja áratugnum]]<br />
Aflavon var sáralítil hjá Vestmannaeyjabátunum utan vetrarvertíðar, því að litlar sem engar veiðar voru stundaðar á sumri til, og þá með sáralitlum árangri.<br />
Var það þá er [[Gísli Magnússon]] var á ferð um Danmörku að hann kynntist mönnum sem gerðu þar út á dragnót, og fékk hann þá [[Gísla J. Johnsen]] með sér og gerðu þeir þá sameiginlega út veturinn [[1921]] m/b Ægi á dragnótaveiðar í Vestmannaeyjum. Þeir fengu með sér danskan vanan mann til þess að vera með bátinn. <br />
<br />
=== Dragnótin skilar árangri ===<br />
Veiðafærið reyndist mjög vel og skilaði miklum afla sem fyrst var mest þorskur en síðan mest af ýsu og kola. En á þessum tíma voru þessar fisktegundir verðlitlar, og var þá farið að flytja aflann ísvarinn til Bretlands því að hraðfrysting var ekki enn komin til sögunnar.<br />
<br />
Dragnótaveiðar urðu undirstaða sumarútgerðar og gáfu góðar tekjur, sumarið [[1937]] stunduðu 40 bátar þessar veiðar frá Eyjum, en allt þar til að veiðarnar voru bannaðar með lögum, af mikilli skammsýni að því er Vestmannaeyingar töldu, því þær höfðu mikla þýðingu fyrir þá.<br />
<br />
== Línurennan ==<br />
Frá því að línuveiðarnar hófust var lagning línunnar talið vandaverk og hættulegt vegna önglanna sem varð að gæta að festust ekki í höndum þeirra, er þeim var kastað fyrir borð. Og voru það þeir handlögnustu og fljótvirkustu valdnir í þetta starf og fengu alltaf aukalega borgað.<br />
<br />
=== Fyrsta tilraun gerð 1926 ===<br />
En árið [[1926]] var gerð fyrsta tilraun með hina svokölluðu línurennu, en hún heppnaðist ekki sem skildi og ekki heldur sú sem var gerð [[1927]]. Stafaði það að mestu leyti af því að þá var enn mikið beitt af hrognum og annarri ljósbeitu og vildi sú beita síga niður í línuhálsinn og línan fara ógreidd í sjóinn. Var hún svo enn endurbætt [[1928]], og var nú eingöngu beitt síld sem hentaði mun betur, og var nú hægt að leggja línuna þótt að bátarnir keyrðu næstum á fullri ferð. Nú gat hver bátur lagt lengri línu, meiri aflavon.<br />
<br />
== Hlutaskipti tekin upp ==<br />
Í tíð áraskipanna var það almenn regla að áhafnir tækju kaup sitt sem hluta úr afla. En með tilkomu vélbátanna breyttist þetta, var þá hverjum greitt fyrirfram ákveðið kaup fyrir vetrarvertíðina sem stóð frá byrjun janúar til 11. maí, og tók þá útgerðin líka á sig allan kostnað af úthaldinu og sá mönnum fyrir húsnæði og þjónustu á meðan [[vertíð]] stóð. <br />
<br />
Árið 1927 varð breyting á þessu og hlutaskiptin komu aftur til sögunnar.<br />
<br />
== Raflýsing vélbátaflotans ==<br />
[[Mynd:ljós.jpg|thumb|Bátar voru raflýstir árið 1927]]<br />
Áður en línuveiðarnar hófust á gömlu áraskipunum vertíðina [[1897]] munu engin ljósker hafa verið um borð í þeim og dagsbirtan látin ráða hve lengi væri verið á sjó, en með tilkomu línunnar var farið mun fyrr á stað og verið lengur úti þannig að oft var myrkur og var þá nauðsynlegt að hafa einhver ljós, og aðeins hin gömlu ljósker notuð en það var náttúrulega alls ekki næg birta.<br />
<br />
Það var fyrst haustið 1927 af [[Haraldur Eiríksson]] rafvirkjameistari í Eyjum hefst handa um raflýsingu bátanna og mun m/b [[Emma]] hafa verið fyrsti báturinn sem róðra hóf vertíðina 1928 að fullu raflýstur.<br />
<br />
== Fyrsta loftskeytatækið ==<br />
Árið 1927 lét Gísli J. Johnsen smíða þrjá báta um 30 tonn að stærð fyrir vertíðina 1928. Þeir voru allir mjög vel útbúnir ekki aðeins vel raflýstir heldur var einn þeirra m/b Heimaey útbúin loftskeytatækjum og gat hann því haft samband við önnur skip sem slíkt höfðu, eða stöðvar í landi. Nú í dag er það talið sjálfsagt að hvert skip, sem stundar fiskveiðar hafi slík tæki um borð til að geta látið vita ef aðstoðar er þörf og hefur það vafalaust bjargað lífi margra sjómanna.<br />
<br />
== Síldveiðar Eyjabáta fyrir Norðurlandi ==<br />
Eftir að bátaflotinn stækkaði meira var farið að hugsa um einhverja notkun á honum að vetrarvertíð lokinni, komu þá m.a til greina veiðar á Norðurlandi.<br />
Fyrstir riðu á vaðið sumarið 1919 bátarir m/b Goðafoss og m/b Óskar undir stjórn þeirra Gísla Magnússonar og [[Árni Þórarinsson|Árna Þórarinssonar]]. Báðir þessir bátar stunduðu veiðar með reknet, en aflahlutur og afkoma útgerðarinnar varð lélegri en menn höfðu vonað, og lögðust þessar veiðar þá af í árabil. En seinna t.d um sumarið 1929 fór meira líf að færast í veiðarnar og voru Vestmannaeyingar orðnir virkir þátttakendur í þessum veiðum og hafa þeir ávalt stundað síldveiðar síðan hvar sem er við landið og á fjarlægari miðum á þeim tíma sem um hefur verið að ræða og veiðar hafa verið leyfðar.<br />
<br />
Í fyrstu virtist að Eyjamenn næðu ekki sömu tökum á síldveiðunum og þorskveiðunum, að sjómennirnir væru ekki eins áhugasamir fyrir þeim, oft var sagt að þeir væru bara í sumarfríi, en það var nú samt ekki því að Eyjaformenn hafa mörg undanfarin ár stundað þessar veiðar með jafngóðum árangri og aðrir, jafnvel verið í fremstu röð.<br />
<br />
=== Tæplega hundrað vélbátar frá Vestmannaeyjum ===<br />
Í lok áratugarins voru gerðir út alla 97 vélbátar frá Vestmannaeyjum, og er það mestur fjöldi báta sem nokkurn tíma hefur átt þar heimahöfn, voru þeir samtals 1.905 brúttólestir að stærð og meðalstærð þeirra 19,6 lestir.<br />
Samanlagður afli bátaflotans, sem kom í land á þessum áratug, var alls 214.926 tonn, og var hann að mestu verkaður á hefðbundinn hátt, saltaður og sólþurrkaður til útflutnings.</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Sundkennsla&diff=6790Sundkennsla2005-07-27T13:32:10Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>[[Sigurður Sigurfinnsson]] hreppstjóri kom fyrstur manna fram með þá tillögu að sundkunnátta væri gerð að skilyrði fyrir burtfararprófi úr barnaskóla. Fyrsti sundkennari í Vestmannaeyjum var [[Friðrik Gíslason ljósmyndari]], en hann var föðurbróðir [[Friðrik Jesson|Friðriks Jessonar]], safnvarðar, sem lengst allra kenndi sund í Eyjum. Sundkennslan var fyrst um sinn á vegum Bjargráðafélags, sem þá starfaði í Vestmannaeyjum, en síðar sá Glímu- og sundfélag, sem sett var á laggirnar af Sigurði hreppstjóra, um kennsluna. Félagið lognaðist síðan út af árið 1897 og eftir það sá sýslunefnd um sundkennsluna.<br />
<br />
Friðrik Gíslason kenndi sund til og með ársins 1894, en aðrir kennarar til aldamóta voru [[Guðjón Jónsson]] frá [[Sjólyst]], [[Hjalti Jónsson]] (sem nefndur var Eldeyjar-Hjalti), Sigurður Sigurfinnsson og Gísli J. Johnsen í þrjú sumur. Kennt var í köldum sjó og fór árangur kennslunnar því mjög eftir veðri.<br />
<br />
== Sundkennsla við Eiðið ==<br />
Sundkennsla hófst aftur árið 1903 undir leiðsögn Björgúlfs Ólafssonar, sem síðar varð þjóðkunnur læknir og rithöfundur. Haraldur Jónasson, síðar prestur að Kolfreyjustað, kenndi í fimm sumur, frá 1907-1911. Frá 1911-1922 voru Ásgeir Ásgeirsson, síðar forseti lýðveldisins, og bræðurnir Kristinn og Jóhann Gunnar Ólafssynir, frá Reyni, meðal kennarar. Eftir árið 1923 fór aðsókn vaxandi þó kennt væri í köldum sjó, 10-15 gráðu heitum. Stúlkur voru duglegri við sundiðkunina og fljótlega þurfti tvo kennara. Þá hófst sundkennaraferill Friðriks Jessonar. Ásdís, systir Friðriks, kenndi með bróður sínum í þrjú sumur. Þuríður Þorkelsdóttir byrjaði sundkennslu árið 1932. Þá kenndi Friðþjófur G. Johnsen sund í þrjú sumur.<br />
<br />
[[Einar ríki|Einar Sigurðsson]] segir í bókinni ''Fagurt er í Eyjum'' að sjö ára gamall hafi hann verið látinn læra sund.<br />
<br />
:''„Sund var þá kennt inni á [[Þrælaeiði|Eiði]] og synt í sjónum undir Litlu-Löngu og Bólverkinu fast undir berginu. Það var í fyrsta sinn sem stúlkum var kennt sund. Þótti þeim [[Guðmundur Sigurjónsson|Guðmundur [Sigurjónsson sundkennari] ]] harður við að drífa þær í sjóinn hvernig sem viðraði. Enginn sem fór út slapp með minna en að leggjast flatur í sjóinn og bleyta sig þrisvar sinnum allann [...]“''<br />
<br />
== Sundreglugerð fyrir Vestmannaeyjar ==<br />
Árangur af kennslu í köldum sjó var ekki sem skyldi og fyrir frumkvæði [[Arinbjörg Ólafsdóttir|Arinbjargar Ólafsdóttur]] bar [[Kristinn Ólafsson]], þáverandi bæjarstjóri, fram tillögu á bæjarstjórnarfundi þann 27. janúar árið 1925 þess efnis ''„[...] að bæjarstjórn skori á Alþingi að setja lög um sundskyldu barna og unglinga á aldrinum 12-16 ára.“'' Tillagan var samþykkt einróma í bæjarstjórn. [[Jóhann Þ. Jósefsson]] bar svo málið fram á Alþingi árið 1925. Jóhann talaði fyrir því að bæjarstjórn Vestmannaeyja fengi heimild til að koma á sundskyldu barna og unglinga tvo mánuði á ári. Jóhann vildi færa aldurinn upp í 18 ár, en Menntamálanefnd efri deildar þingsins kom með breytingartillögu um að skyldualdurinn yrði sem fyrr 12-16 ára. Jóhann talaði fyrir því að sund væri nytsöm íþrótt og þá sérstaklega í Vestmannaeyjum. Hann nefndi til sögunnar [[Árni J. Johnsen|Árna J. Johnsen]] sem væri ágætlega sundfær maður, en þá hafði hann nýlega bjargað fjórum börnum frá drukknun í Eyjum. Fór svo að frumvarpið var samþykkt í efri deild með 11 atkvæðum gegn 3. Í neðri deild Alþingis mælti [[Ásgeir Ásgeirsson]] fyrir áliti menntamálanefndar. Nefndin var meðmælt frumvarpinu, en vildi stytta kennslutímann. Þá bæri Alþingi að veita styrki til sundlaugarbyggingar.<br />
<br />
Niðurstaðan varð síðan sú að kaupstöðum eða sveitarfélögum skuli bæjar- og sveitarstjórnum heimild með reglugerð að gera öllum heimilisföstum unglingum frá 12-16 ára innan síns umdæmis skylt að stunda sundnám í allt að fjóra mánuði samtals. Sundreglugerð fyrir Vestmannaeyjar var staðfest 9. ágúst árið 1926. Samkvæmt henni bar bænum að halda uppi almennti sunkennslu á hverju sumri, a.m.k. tvo mánuði á tímabilinu júní til ágúst. Í lok kennslunnar skyldi síðan haldið próf og bæjarstjórn send skýrsla um kostnað og árangur af kennslunni.<br />
<br />
== Miðhúsalaug ==<br />
[[Mynd:Miðhúsalaug.jpg|thumb|300px|Miðhúsalaug.]]<br />
<br />
Eftir að sjóveita kom til sögunnar árið 1931 komst hreyfing á sundlaugarmál í Vestmannaeyjum, enda löngu orðið tímabært að taka til hendinni og koma upp sundlaug. Með sjóveitu var hægur vandi að fá ferskann sjó úr [[Sjóveitutankur|sjógeyminum]] sem staðsettur var á [[Skansinn|Skansinum]] og veita honum í sundlaug. Voru menn á því að reisa skyldi stóra og rúmgóða sundlaug, ekki minni en 20 x 10 metra. Sundlaug sem þessi hlyti að kosta mikið fé, sér í lagi þar sem hita þyrfti laugina upp. Þá var kreppa ríkjandi í landinu á þessum árum sem hjálpaði ekki til. Menn gerðu ráð fyrir hitaveitu frá [[Rafveita Vestmannaeyja|rafstöðinni]] sem hitaði sjóinn í 23 gráður. Veitan yrði 275 metra löng og myndi kosta 3300 krónur.<br />
<br />
Árið 1933 var hafist handa við að byggja sundlaugina sem [[Finnbogi R. Þorvaldsson]], verkfræðingur, teiknaði. Árið áður hafði [[Björgunarfélag Vestmannaeyja|Björgunarfélagið]] undirbúið framkvæmdirnar, en treysti sér ekki til að standa fyrir framkvæmdum eitt og sér. Þá lagði félagið 1300 krónur til framkvæmda. Sumarið 1933 lagði fjárhagsnefnd til að bæjarsjóður tæki að sér að sjá um framkvæmdir. Var það samþykkt. Ásamt Björgunarfélaginu studdu íþróttafélögin í Vestmannaeyjum framkvæmdir, en skorti fé til að láta af hendi rakna. Árið 1934 samþykkti ríkisstjóður að styðja við sundlaugarbygginguna með fjárframlagi sem næmi allt að helmingi, en þó ekki meira en 12 þúsund krónur. Fjárhagsáætlun hljóðaði hins vegar upp á 35 þúsund krónur. Kostnaður við laugina fór aftur á móti upp í 40 þúsund krónur árið 1939.<br />
<br />
Laugin var síðan opnuð 14. nóvember 1934 með sjómannanámskeiði. Almenningur gat hins vegar nýtt sér sundlaugina sumarið á eftir.<br />
<br />
Miðhúsalaug var steinstypt, 20 x 12 metrar að stærð. Dýpt laugarinnar var einn metri að norðan og tveir að sunnan. Finnbogi hafði lagt til að lengd laugarinnar yrði 25 metrar, en ekki var fallist á það vegna kostnaðar. Klefar við laugina voru fimm talsins. Sjórinn í lauginni var hitaður upp í 22-28 gráður, allt eftir veðurfari. Seinna fékk laugin heitt vatn frá [[Rafveita Vestmannaeyja|Rafstöð Vestmannaeyja]]. Til að fylla laugina þurfti 330 tonn af sjó.<br />
<br />
Laugin var opin um tvo mánuði á sumrin auk þess sem sundnámskeið fóru fram á haustin. Aðgangseyrir í Miðhúsalaug var 25 aurar.<br />
<br />
----<br />
'''Heimildir'''<br />
<small><br />
* Þorbergur Þórðarson, ''Fagur fiskur í sjó'', 2. bindi. Reykjavík, 1968.<br />
* Haraldur Guðnason: ''Við Ægisdyr''. Saga Vestmannaeyjabæjar, seinna bindi. Reykjavík, 1991.<br />
<br />
<br />
<meta:creator>Skapti Örn Ólafsson</meta:creator></div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Faxast%C3%ADgur&diff=6781Faxastígur2005-07-27T11:49:36Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>{{snið:götur}}<br />
[[Mynd:Faxastígur.jpg|thumb|left|300px|Horft vestur eftir Faxastíg]]'''Faxastígur''' er gata sem liggur á milli [[Vestmannabraut]]ar og [[Hásteinsvegur|Hásteinsvegar]]. Íbúar í götunni voru 134 samkvæmt samantekt á vegum Vestmannaeyjabæjar frá árinu 2003.<br />
<br />
== Nefnd hús á Faxastíg ==<br />
* [[Arnarhóll]] - 10<br />
* [[Áshóll]] - 17<br />
* [[Berjanes]] - 20<br />
* [[Betel]] - 6<br />
* [[Blómsturvellir]] - 27<br />
* [[Brattland]] - 19<br />
* [[Brekka]] - 4<br />
* [[Engey]] - 23<br />
* [[Hlíðarás]] - 3<br />
* [[Húsadalur]] - 22<br />
* [[Hvíld við Faxastíg|Hvíld]] - 14<br />
* [[Höfðabrekka]] - 15<br />
* [[Melstaður]] - 8b<br />
* [[Miðbær]] - 18<br />
* [[Nýja-Klöpp]] - 11<br />
* [[Rafnseyri]] - 24<br />
* [[Reynisholt]] - 12<br />
* [[Sólbrekka]] - 21<br />
* [[Tommahús]] - 13<br />
* [[Uppsalir-efri]] - 7b<br />
<br />
== Gatnamót ==<br />
* [[Hlíðarvegur]]<br />
* [[Heiðarvegur]]<br />
* [[Skólavegur]]<br />
<br />
[[Flokkur: Götur]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Tommah%C3%BAs&diff=6780Tommahús2005-07-27T11:49:11Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Húsið '''Tommahús''' við [[Faxastígur|Faxastíg]] 13 og var reist árið 1924.<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=%C3%8DBV&diff=6756ÍBV2005-07-27T10:50:20Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>== Undanfari og upphaf ==<br />
Eins og nafn Íþróttabandalags Vestmannaeyja gefur til kynna er þetta bandalag margra mismunandi hópa. Mörg félög höfðu verið í Eyjum bæði fyrir stofnun bandalagsins og einnig hafa mörg félög starfað í gegnum árin samhliða Í.B.V.. Félögin [[Íþróttafélagið Þór|Þór]] og [[Týr]] höfðu verið starfandi frá öðrum og þriðja áratug 20. aldarinnar og hvatt hvort annað áfram með stöðugri samkeppni. Þessi félög ásamt öðrum sértækari höfðu haft með sér félög sem kepptu á landsmótum. Hétu félögin Íþróttaráð Vestmannaeyja, Í.R.V. og undir stjórn [[Einar ríki|Einars ríka]] var keppt fyrir hönd KV á landsmótum. Á tímum seinni heimsstyrjaldarinnar varð hnignun í íþróttamálum í Eyjum vegna þess að ungt fólk fékk vinnu hjá hernum og við síldveiðar á Norðurlandi. Með nýjum íþróttalögum var óskað eftir því að samband íþróttafélaga í Vestmannaeyjum væri stofnað. Hinn 6. maí 1945 var stofnað bandalag íþróttafélaga í Vestmannaeyjum, Íþróttabandalag Vestmannaeyja. Félögin höfðu eitthvað keppt í eigin nafni upp á meginlandinu fyrir stofnun bandalagsins en nú skyldi keppa í nafni ÍBV utan héraðs. <br />
<br />
Fyrsta sumarið (árið 1945) sem héraðssamband ÍBV var við stjórnvölin var vel skipulögð starfsemi og vissu félögin strax um vorið hvenær þau ættu að sjá um keppnir hvort sem er í knattspyrnu, handknattleik eða frjálsum íþróttum. Ekki var keppt í sundi þetta sumar því viðgerðir stóðu yfir á lauginni en strax um haustið hófst [[sundkennsla]] hjá [[Friðrik Jesson|Friðriki Jessyni]].<br />
<br />
Knattspyrnan þurfti að heyja baráttu við fiskinn sem laðaði menn á vertíðir. Það var þó á hásumrin sem menn gáfu sér tíma til að sparka í nokkra bolta. Handknattleikurinn var hins vegar mjög vinsæll og þetta tiltekna sumar hafði uppgangur aldrei verið meiri. Mörg mót voru haldin og voru margir áhorfendur og þá aðallega eldri konur. Frjálsar íþróttir höfðu aukist í vinsældum frá 1930 og á fjórða og fimmta áratugnum voru Vestmannaeyingar stórveldi í frjálsum íþróttum og unnu til fjölda verðlauna. <br />
<br />
== Sagan ==<br />
Ekki er vitað mikið um fyrstu ár ÍBV þar sem allar heimildir glötuðust af einhverjum ástæðum. Fljótega var farið að óska eftir góðum íþróttavelli og árið 1954 hófust framkvæmdir við íþróttavöllinn í [[Langalág|Löngulág]]. Mikil gróska var á þessum árum í öllum greinum. Íþróttagreinar sem meðal annars voru iðkaðar eru knattspyrna, handknattleikur, sund, fimleikar, glíma og körfuknattleikur.<br />
<br />
Knattspyrnan hefur verið ein aðal íþróttagrein sem iðkuð hefur verið í Vestmannaeyjum og hefur áhugi á henni aukist í gegnum árin. <br />
<br />
== Verðlaun og meistarar ==<br />
=== Íþróttamenn ársins ===<br />
*'''1978''': [[Óskar Pálsson]], lyftingar<br />
*'''1979''': [[Gunnar Steingrímsson]], lyftingar<br />
*'''1980''': [[Páll Pálmason]], knattspyrna<br />
*'''1981''': [[Sigmar Þröstur Óskarson]], handbolti<br />
*'''1982''': [[Sigfríð Björgvinsdóttir]], sund<br />
*'''1983''': [[Gylfi Garðarsson]], golf<br />
*'''1984''': [[Árni Sigurðsson]], sund<br />
*'''1985''': [[Þorsteinn Gunnarsson]], knattspyrna<br />
*'''1986''': [[Birgir Ágústsson]], golf<br />
*'''1987''': [[Sindri Óskarsson]], golf<br />
*'''1988''': [[Nökkvi Sveinsson]], knattspyrna<br />
*'''1989''': [[Sigurður Gunnarsson]], handbolti<br />
*'''1990''': [[Logi Jes Kristjánsson]], sund<br />
*'''1991''': Sigmar Þröstur Óskarsson, handbolti<br />
*'''1992''': [[Þorsteinn Hallgrímsson]], golf<br />
*'''1993''': Þorsteinn Hallgrímsson, golf<br />
*'''1994''': [[Andrea Atladóttir]], handbolti<br />
<br />
<br />
=== Meistaraflokkur karla knattspyrnu ===<br />
'''Íslandsmeistarar í efstu deild:'''<br />
*'''1979'''<br />
*'''1997'''<br />
*'''1998'''<br />
<br />
'''Bikarmeistarar''':<br />
*'''1968''' ÍBV-KRb 2:1<br />
*'''1972''' ÍBV-FH 2:0<br />
*'''1981''' ÍBV-Fram 3:2<br />
*'''1998''' ÍBV-Leiftur 2:0<br />
<br />
'''2. sæti í bikarkeppni''':<br />
*'''1970''' ÍBV-Fram 1:2<br />
*'''1980''' ÍBV-Fram 1:2<br />
*'''1983''' ÍBV-ÍA 1:2<br />
*'''1996''' ÍBV-ÍA 1:2<br />
*'''1997''' ÍBV-Keflavík 1:1, 0:0, 4:5 Víti<br />
*'''2000''' ÍBV-ÍA 1:2<br />
<br />
'''Deildarbikarmeistarar''':<br />
*'''1997''' ÍBV - Valur 3:2<br />
<br />
'''Sigurvegar í næstefstu deild''':<br />
*'''1967'''<br />
*'''1976'''<br />
*'''1985'''<br />
<br />
'''Meistarar Meistaranna''':<br />
*'''1980''' ÍBV-Fram 0:0, 4:3 í vítakeppni<br />
*'''1984''' ÍBV-ÍA 2:1<br />
*'''1996''' ÍBV-ÍA 5:3<br />
*'''1998''' ÍBV-Leiftur 2:1<br />
<br />
'''Drago-styttan''' (prúðasta lið deildar miðað við fæst gul og rauð spjöld):<br />
*'''1976''' (næstefsta deild)<br />
*'''1996'''<br />
*'''1997'''<br />
*'''1998'''<br />
<br />
'''Prúðmennskuverðlaun KSÍ og MasterCard''': (prúðasta lið valið af nefnd):<br />
*'''1995'''<br />
*'''1996''' <br />
*'''1997''' <br />
*'''1998''' <br />
<br />
'''Prúðasti leikmaður efstu deildar''':<br />
*'''1996''' [[Hlynur Stefánsson]]<br />
*'''1997''' [[Ívar Bjarklind]]<br />
*'''1998''' [[Steingrímur Jóhannesson]]<br />
*'''2003''' [[Hjalti Jóhannesson]]<br />
<br />
'''Besti leikmaður efstu deildar''':<br />
*'''1997''' [[Tryggvi Guðmundson]]<br />
*'''2000''' Hlynur Stefánsson<br />
<br />
'''Efnilegasti leikmaður efstu deildar''':<br />
*'''1995''' Tryggvi Guðmundson<br />
*'''1997''' [[Sigurvin Ólafsson]]<br />
*'''2002''' [[Gunnar Heiðar Þorvaldsson]]<br />
<br />
'''Markakóngar í efstu deild''':<br />
*'''1972''' [[Tómas Pálsson]] 15 mörk<br />
*'''1981''' [[Sigurlás Þorleifsson]] 12 mörk<br />
*'''1982''' Sigurlás Þorleifsson 10 mörk<br />
*'''1997''' Tryggvi Guðmundsson 19 mörk<br />
*'''1998''' Steingrímur Jóhannesson 16 mörk<br />
*'''1999''' Steingrímur Jóhannesson 12 mörk<br />
*'''2004''' Gunnar Heiðar Þorvaldsson 12 mörk<br />
<br />
=== Meistaraflokkur kvenna knattspyrnu ===<br />
'''Bikarkeppnin''':<br />
*'''2003''' ÍBV-Valur 1:3, 2. sæti<br />
*'''2004''' ÍBV-Valur 2:0, Bikarmeistarar<br />
<br />
'''Deildarbikarmeistarar''':<br />
*'''2004''' ÍBV-Valur 3:1<br />
<br />
'''Knattspyrnukona Íslands''':<br />
*'''2004''' [[Margrét Lára Viðarsdóttir]]<br />
<br />
'''Markahæstar í efstu deild''':<br />
*'''2004''' Margrét Lára Viðarsdóttir, 23 mörk<br />
<br />
'''Prúðasti leikmaður efstu deildar''':<br />
*'''2003''' [[Íris Sæmundsdóttir]]<br />
*'''2004''' [[Olga Færseth]]<br />
<br />
'''Kvennabikarinn''' (veittur fyrir gott starf í kvennaknattspyrnu):<br />
*'''1998''' <br />
<br />
=== Meistaraflokkur karla handknattleik === <br />
'''Deildarmeistarar 2. deild''':<br />
*'''1988'''<br />
*'''1995'''<br />
<br />
'''Bikarmeistarar''':<br />
*'''1991'''<br />
<br />
=== Meistaflokkur kvenna handknattleik ===<br />
'''Íslandsmeistar''':<br />
*'''2000'''<br />
*'''2003'''<br />
*'''2004'''<br />
<br />
'''Bikarmeistarar''':<br />
*'''2001'''<br />
*'''2003'''<br />
*'''2004'''<br />
<br />
'''Deildarmeistarar''':<br />
*'''2003'''<br />
*'''2004'''<br />
<br />
'''Meistarar meistaranna''':<br />
*'''2000'''<br />
*'''2001'''<br />
*'''2002''' <br />
*'''2003''' <br />
*'''2004''' <br />
<br />
== ÍBV - héraðssamband ==<br />
Þau félög sem að eru í héraðssambandi ÍBV eru eftirtalin:<br />
*[[Golfklúbbur Vestmannaeyja]]<br />
*ÍBV íþróttafélag<br />
*[[Ungmennafélagið Óðinn]]<br />
*[[Fimleikafélagið Rán]]<br />
*[[Sundfélag Vestmannaeyja]]<br />
*[[Körfuknattleiksdeild ÍV]]<br />
*[[KFS]]-Knatspyrnufélagið Framherjar/Smástund<br />
*[[VÍV]] - Vélhjólaklúbbur<br />
*[[Hnefaleikafélag Vestmannaeyja]]<br />
*[[Hokkífélagið Jakarnir]]<br />
<br />
Flest félögin starfa alveg sjálfstætt og hafa sér stjórn og stjórnir. Því er oftast talað um fótbolta og handbolta í sambandi við ÍBV en aðrar greinar falla undir tilheyrandi félög.<br />
<br />
== Stjórn ==<br />
''Formenn''<br />
* [[Vigfús Ólafsson]] 1945 og 1950<br />
* [[Sigurður Finnsson]] 1946-1948 og 1954-1958<br />
* [[Gunnar Stefánsson]] 1949<br />
* [[Jón Scheving]] 1951-1953<br />
* [[Hrólfur Ingólfsson]] 1959<br />
* [[Valdimar Kristjánsson]] 1960-1961<br />
* [[Sigfús J. Johnsen]] 1962-1963<br />
* [[Stefán Runólfsson]] 1964-1966 og 1968-1975<br />
* [[Guðmundur Guðmundsson]] 1967<br />
* [[Jóhann Pétur Andersen]] 1976-1978<br />
* [[Óskar Sigurpálsson]] 1979-1981<br />
* [[Gísli Magnússon]] 1982-1983<br />
* [[Friðrik Óskarsson]] 1984-1985<br />
* [[Guðmundur Þ. B. Ólafsson]] 1986-1988<br />
* [[Ómar Garðarsson]] 1989-1992<br />
* [[Sólveig Adólfsdóttir]] 1993-1997<br />
* [[Þór Í. Vilhjálmsson]] 1997-2002<br />
* [[Óskar Freyr Brynjarsson]] 2002-2005<br />
* [[Jóhann Pétursson]] 2005-<br />
<br />
== Starf í dag ==<br />
Eftir sameiningu Týs og Þórs, árið 1996, hefur starfið vaxað og dafnað. Má minnast á gott gengi meistaraflokks karla í knattspyrnu fyrir lok 20. aldarinnar þegar þeir urðu tvisvar Íslandsmeistarar og bikarmeistarar og í byrjun 20. aldarinnar hafa bæði kynin í meistaraflokk handboltans náð frábærum árangri og kvennaliðið sópað að sér titlunum. <br />
<br />
Ánægjuleg er fjölbreytnin sem skapast hefur á undanförnum árum. Krakkar hafa úr ótal möguleikum að velja úr og nýjar greinar eins og hnefaleikar, dans og hokký hafa bæst í úrvalið á undanförnum árum.<br />
<br />
<br />
== Tenglar ==<br />
* [http://www.ibv.is Heimasíða ÍBV]<br />
* [http://www.ksi.is Heimasíða Knattspyrnusambands Íslands]<br />
* [http://www.hsi.is Heimasíða Handknattleikssambands Íslands]<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Þorsteinn Gunnarsson. ''50 ára afmælisrit ÍBV.'' 1995. Vestmannaeyjar: ÍBV.<br />
}}<br />
<br />
[[Flokkur:Félög]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Surtsey&diff=6750Surtsey2005-07-27T10:23:17Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>{{Eyjur}}<br />
Það voru skipverjar á [[Ísleifi II]]. sem að tilkynntu um neðansjávareldgos að morgni 14. nóvember 1963. Þá mældu þeir sjávarhita í hálfrar mílu (900m) fjarlægð í kringum 10°C. Var þá hafið '''Surtseyjargosið'''.<br />
<br />
Gosið magnaðist hratt og varð hár gosmökkur. Daginn eftir árdegis, sást í gosmekkinum að eyja hafði myndast. Er því ljóst að gosið hefur hafist nokkrum dögum áður en þess varð vart. Þann 12. nóvember fannst brennisteinslykt í lofti í suðvestanátt við Vík í Mýrdal, en engra jarðhræringa hafði orðið vart dagana fyrir uppkomu gossins. Gosið stóð fram til 5. júní 1967 eða í um það bil þrjú og hálft ár. Eyjan er um 20 km suðvestur af [[Heimaey]], eða um 30 km suðvestur af Landeyjasandi á meginlandi Íslands. <br />
<br />
[[Mynd:Surtsey-gos.jpg|thumb|left|Surtseyjargosið.]]<br />
Varð þá til við gosið syðsta eyjan í [[Vestmannaeyjar|Vestmannaeyjaklasanum]], og jafnframt á Íslandi, en miðpunktur hennar er 63°18'N, 20°36'W. Hún er jafnframt eina eyjan sem hefur myndast á sögulegum tíma við Ísland, og myndaðist hún í mesta neðansjávareldgosinu sem mælst hefur á sögulegum tíma.<br />
<br />
Eyjan fékk nafnið Surtsey og er nafnið tekið úr norrænni goðafræði. Minnst er á Surt hinn svarta í Völuspá: „''Surtr ferr sunnan; með sviga lævi''“. <br />
Strax þegar eyjan myndaðist sáu vísindamenn hversu frábært tækifæri þeir höfðu til þess að rannsaka nýja eyju og myndun lífs á eynni. Surtsey var því friðlýst, og er því á náttúruminjaskrá. Vísindamenn vildu komast að því hvort að líf myndi komast á fót af sjálfum sér eða hvort maðurinn þurfi að hafa eitthvað með málin að gera. Umferð þangað er aðeins leyfð í vísindaskyni og þarf leyfi '''Surtseyjarfélagsins''' fyrir heimsókn í eyjuna.<br />
<br />
Nokkrar smáeyjar mynduðust í neðansjávargosunum. Mánuð eftir upphaf gossins opnaðist eldstöð austan við Surtsey og var opin frá desember til janúar 1964. Engin eyja myndaðist en á yfirborðinu mátti sjá hraunkúlur þeytast í loft upp. Árið 1965 mynduðust tvær eyjar, Syrtlingur og Jólnir, sem varð til á jóladag sama ár. Báðar eyjurnar hafa ekki þolað ágang Norður-Atlantshafsins og hafa horfið af yfirborði sjávar. Eflaust er forvitnilegt að skoða umhverfi Surtseyjar neðansjávar. Þar eru leifar Syrtlings og Jólnis og ætti að vera komið blómlegt líf þar, með kóröllum og lífi.<br />
<br />
Surtsey hefur ekki farið varhluta af ágangi sjávar og sést það vel á stærð hennar. Þegar gosinu lauk var stærð Surtseyjar 2,7 km². 40 árum eftir lok gossins hefur eyjan minnkað um tæpan helming. Eyjan var mæld 1,5 km² árið 2002. Ætla má að sjávarrofið haldi áfram í 160 ár, þar til að aðeins móbergsstapi verður eftir og mun þá eyjan ef til vill líkjast [[Bjarnarey]].<br />
<br />
Lífríkið er orðið fjölbreytt neðansjávar og er flóran mikil. [[Þörungar]], [[hrúðurkarlar]], [[krossfiskar]] og öll algengustu sjávardýrin hafast fundist við Surtsey. [[Selir]] nota Surtsey sem hvíldarstað og hafa kæpt þar reglulega síðustu ár. Ýmsar tegundir fléttna, mosa og háplantna hafa numið land. [[Fjörukál]] og [[melgresi]] eru elstu landnemarnir. Nýjustu plönturnar eru [[friggjargras]], [[gulmura]] og [[gulvíðir]]. Minnst 8 tegundir varpfugla hafa tekið sér bólfestu í Surtsey. Fyrstir til að verpa voru fýlarnir og var það árið 1970. Teistur hófu svo varp ári seinna. Ýmis konar skordýr hafa fundið sér leið til Surtseyjar, m.a. [[köngulær]], [[fiðrildi]] og [[bjöllur]].<br />
Að undanförnu hafa vaknað upp spurningar um framtíð Surtseyjar. Sumir vilja opna Surtsey fyrir ferðamönnum og leyfa ótakmarkaðan aðgang í eyjuna. Embættismenn og Surtseyjarfélagið taka þó fyrir það og segja að um óákveðinn tíma muni eyjan vera notuð til rannsókna og þar af leiðandi takmarkaður aðgangur. Tíminn mun leiða í ljós hlutverk Surtseyjar á komandi tímum.<br />
<br />
== Surtseyjarfélagið ==<br />
[[Mynd:frimerki2.gif|thumb|100px|Frímerki af Surtsey.]]<br />
Þegar Surtsey var mynduð og ljóst að hún væri komin til að vera var stofnað áhugafélag um skipulag rannsókna í eynni. Tilgangur Surtseyjarfélagsins er, orðrétt úr lögum þess: ,,Að efla rannsóknir í jarðvísindum og líffræði í sambandi við Surtsey og á Íslandi almennt.” Þrátt fyrir að stunda ekki sjálft rannsóknarstörf hefur félagið gefið út margar skýrslur með niðurstöðum rannsókna. Félagið hefur staðið að byggingu tveggja kofa, þar sem að vísindamenn hafa haft viðurværi við rannsóknir. Formaður Surtseyjarfélagsins er Steingrímur Hermannsson, fyrrverandi forsætisráðherra. Surtseyjarfélagið hefur aðsetur hjá Náttúrufræðistofnun Íslands og er samstarf milli þessara tveggja stofnanna mjög gott. Surtseyjarfélagið hefur unnið frábært starf varðandi verndun eyjarinnar og hefur séð til þess að lífríkið fái að blómstra nánast óáreitt.<br />
<br />
== Surtseyjargosið ==<br />
[[Mynd:Surtsey-gos2.jpg|thumb|left|Fyrstu dagar gossins.]]Gosið hófst með miklum krafti. Strax fyrsta daginn, 14. nóvember 1963, var gosmökkurinn kominn upp í 6 km hæð. Þetta fyrsta neðansjávareldgos á sögulegum tíma, hér við land, hófst á 65 faðma dýpi 3 sjómílum vestur af [[Geirfuglasker]]i. Strax við upphaf gossins urðu vísindamenn spenntir og fyrsta gosdaginn sveimuðu flugvélar og bátar um svæðið. Voru þar á ferðinni farþega-, her- og rannsóknarflugvélar.<br />
<br />
Tveimur dögum fyrir sjáanlegt upphaf gossins fannst brennisteinsfnykur austur á Vík í Mýrdal. Tengdu þeir frekar lyktina við hugsanlegt gos úr jökli en neðansjávareldgos. Nokkrir smáskjálftar höfðu mælst í nánd við verðandi gossvæði en á Íslandi eru stöðugar jarðhræringar, svo mælingamenn sáu ekkert varhugavert við framvindu mála suður af Heimaey. Ekkert annað var frábrugðið venjulegum vetrardegi þarna um slóðir. Fiskibátarnir sigldu um svæðið, fuglarnir steyptu sér í sjóinn og veðrið var kalt en milt.<br />
Vísindamenn voru hræddir um að sprenging gæti orðið í gosinu. Ef að ný sprunga opnaðist þá myndi sjór falla í sprunguna og gífurleg sprenging yrði. Bátar voru því varaðir við að fara of nærri vegna hættunnar.<br />
<br />
Annan dag gossins myndaðist eyjan. Eyja þessi var þá einungis vikurhaugur. Eyjuna kölluðu vísindamenn Séstey, en sumir kölluðu hana Séstei sökum hversu illa sást í hana vegna gosmökks. Eyjan stækkaði jafnt og þétt út gostímann en háði jafnframt baráttu um tilvist sína við veðuröflin og bárur hafsins. <br />
<br />
Fyrsti maðurinn sem steig fæti í Surtsey var [[Kristján Guðmundsson]], sjómaður, en með honum í för voru [[Kristján Egilsson]], náttúrufræðingur og [[Egill Egilsson]], smiður.<br />
<br />
Aðal hraungígur Surtseyjar er Surtur. Hraunrennsli í eynni var mjög stöðugt. Örfá hlé urðu á rennslinu og í þeim hléum myndaði sjórinn hamra Surtseyjar. Nokkrar spungur opnuðust á eynni á næstu árum. Þann 19. ágúst 1966 opnaðist síðasta spungan og var hún 200 m löng. Síðast sást til hraunrennsli í Surtsey 5. júní 1967. <br />
<br />
=== Frakkarnir mæta ===<br />
Stuttu eftir fæðingu eynnar komu franskir blaðamenn í heimsókn. Það var þann 6. desember 1963. Þeir fóru í land en eftir 15 mínútna dvöl hvöttu sprengingar og hraunflóðið blaðamennina að fara. Þetta atvik varð heimsfrægt þegar blaðamennirnir rituðu um það í blaði sínu Paris Match.<br />
<br />
== Jarðfræði ==<br />
[[Mynd:Surtsey-gígar.jpg|thumb|Gígar Surtseyjar.]] <br />
Margvíslegar jarðfræðilegar rannsóknir hafa verið gerðar í Surtsey, bæði á meðan gosum stóð og ekki síður eftir að þeim lauk. Má þar telja rannsóknir á bergfræði gjósku og hrauns, steindafræði frum- og síðsteinda, efnasamsetningu lofttegunda úr bergkvikunni og sjávar- og vindrofi. Af jarðeðlisfræðilegum athugunum má nefna jarðskjálftamælingar, flugsegulmælingar, þyngdarmælingar og GPS-mælingar. <br />
<br />
=== Bergfræði gosefna ===<br />
Gjóskan og hraunið í Surtsey er alkalíólivínbasalt, en þessi gerð basalts finnst í Vestmannaeyjum og á Snæfellsnesi. Gjóskan er að mestu brúnt basaltgler sem myndaðist við snöggkælingu heitrar bergkvikunnar í sjó, en hraunið er yfirleitt alkristallað vegna mun hægari kólnunar. Í berginu eru allstórir kristallar af ólivín og plagíóklas. <br />
<br />
== Framtíð eyjunnar == <br />
[[Mynd:Surtsey-1999.jpg|thumb|Surtsey í dag.]]Að undanförnu hafa vaknað upp spurningar um framtíð Surtseyjar. Sumir vilja opna Surtsey fyrir ferðamönnum og leyfa ótakmarkaðan aðgang í eyjuna. Embættismenn og Surtseyjarfélagið taka þó fyrir það og segja að um óákveðinn tíma muni eyjan vera notuð til rannsókna og þar af leiðandi takmarkaður aðgangur. Tíminn mun leiða í ljós hlutverk Surtseyjar á komandi tímum. Ennþá eru nýjar plöntur að finnast í eynni og dýra- og fuglalíf er að dafna. Hægt er að segja að lífið í eynni sé farið að líkjast öðrum eyjum Vestmannaeyja þar sem að lundinn er farinn að sýna sig í eynni. Sást hann í fyrsta skipti árið 2004 og var hann þá að koma með síli handa ungum sínum. Surtsey gegnir gríðarlega mikilvægu hlutverki varðandi rannsóknir og vitneskju manna á því hvernig líf á landi verður til.<br />
<br />
== Tenglar ==<br />
*[http://www.vestmannaeyjar.is/safnahus/byggdasafn/surtsey_gos.htm Eldgosið í Surtsey]<br />
*[http://earthobservatory.nasa.gov/Newsroom/NewImages/Images/surtsey_ikonos_2001163_lrg.jpg Gervihnattamynd af Surtsey]<br />
*[http://www.ni.is/efst/surtsey_fridun_ferdamenn.htm Friðun eða ferðamenn?]<br />
*[http://www.surtsey.is/index.htm Heimasíða Surtseyjarfélagsins] <br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Sturla Friðriksson. 1994. '''Surtsey, lífríki í mótun'''. Reykjavík: Hið íslenska náttúrufræðifélag – Surtseyjarfélagið. <br />
* Hallgrímur D. Indriðason (umsjónarmaður vefsíðu). 2005. '''Vefur Surtseyjarfélagsins.''' www.surtsey.is. <br />
* 50. árg. 1963. 15. nóvember. '''Neðansjávargos SV af Eyjum.''' Morgunblaðið. bls. 23-24.<br />
* Sveinn Jakobsson. 2005. Surtsey-jarðfræði. Sótt 22. júní 2005 af: http://www.surtsey.is/pp_isl/jar_1.htm<br />
* Grein um Surtsey á http://en.wikipedia.org/wiki/Surtsey<br />
}}<br />
<br />
{{Saga}}<br />
<br />
[[Flokkur:Eldgos]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Lundi&diff=6735Lundi2005-07-27T09:40:11Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>[[Mynd:Lundi.jpg|thumb|300px|left|Lundi]]<br />
{{Fuglar}}<br />
'''Lundi''' (l. ''Fratercula arctica'') er í senn þjóðarfugl Vestmannaeyinga og sameiningartákn Eyjamanna. Lundinn kemur til Vestmannaeyja yfir sumarmánuði ársins, og myndar hér eina mestu lundabyggð í heimi, en meira en fjórar milljónir lunda verpa í Vestmannaeyjum.<br />
<br />
== Lýsing ==<br />
Lundinn er þekktur á sínu fjölskrúðuga klumbunefi, sem er rákótt með rauðu, bláum og gulum lit. Fuglinn er svartur á bakinu en með hvíta bringu og er grár umhverfis augun. Nokkur afbrigði eru frá þessum litum í náttúrunni, og ber þá að nefna afbrigði sem kallaðir eru konungur, prins, drottning og sótari.<br />
<br />
== Lifnaðarhættir ==<br />
Lundi er algengastur fugla á Íslandi og telur um 10 milljónir. Talið er að í Vestmannaeyjum séu um 4 milljónir lunda. Einkennilegt útlit hans og skrautlegt nef gerir hann auðþekktan frá öllum öðrum íslenskum fuglum. Göngin geta verið allt að 1,5 m. inn í grösugar brekkur upp af björgum . Um miðjan apríl fara fyrsu lundarnir að sjást við Eyjar en í byrjun maí „taka þeir heima“ fyrir alvöru. Eru það einkum kynþroska fuglar sem fyrstir koma. Frá því að þeir yfirgáfu „byggðina“ síðast, eru liðnir sjö mánuðir. Allan þann tíma hefur fuglinn haldið sig á hafi úti langt fyrir sunnan og suðaustan land. Yngri fuglinn þvælist víða og er m.a. uppi undir ströndum Nýfundnalands.<br />
<br />
=== Mökunarhættir ===<br />
[[Mynd:Lundar.jpg|thumb|350px|left|Tveir lundar - Mynd: Kristján Egilsson]]Lundi er einkvænisfugl og heldur tryggð við maka sinn og „heimabyggð“ ævilangt, þau endurnýja „hjúskap sinn“ hvert vor, þegar þau hittast við hreiðurholuna sem þau grafa með nefi og löppum. Karlinn kemur í holu sína aftur um viku á undan konunni, til þess að undirbúa komu hennar. Ef að konan hefur ekki komið aftur innan ákveðins tíma, þá tekur hann sér nýjan maka. Afturámóti, ef að hin fyrri „eiginkona“ kemur aftur, þá er nýju konunni „sparkað“. Þessi tryggð virðist einstök meðal þessarra fugla.<br />
<br />
Aðalvarptíminn hefst um 20. maí og stendur fram í fyrstu viku júní. Útungunartíminn er u.þ.b. sex vikur og líða svo sex til sjö vikur frá því að pysjan kemur úr eggi og þar til hún yfirgefur hreiðrið. Báðir foreldrarnir sjá um uppeldið svo og um að veiða í ungann. Koma þau að jafnaði tíu sinnum á dag með 4 - 20 sandsíli eða fiskseiði í goggnum hverju sinni. Um sama leyti og annir hefjast hjá sílisfuglinum (foreldrunum) um mánaðarmótin júní- júlí, bætist geldfuglinn í hópinn. Þegar vindur er, flýgur geldfuglinn með brúnum bjargsins og niður undir sjó. Getur þetta hringflug varað lengi dags. Lundi með æti flýgur aftur á móti ávallt stystu leið heim í holu til að forðast ræningja, svo sem [[kjói|kjóa]], [[skúmur|skúm]], og [[mávur|máv]]. <br />
<br />
== Varpsvæði ==<br />
Lundinn verpir helst í graslendi við bjargbrúnir, enda grefur hún sér holur þar.<br />
=== Kort ===<br />
[[Mynd:Sjofuglabyggd.JPG]]<br />
<br />
== Tölfræði ==<br />
Meðalhæð Lunda er um 20cm, og þeir vega að meðaltali um 500 grömm. Kynin eru eins að þessu leiti, með litlum sýnilegum mun á karl- og kvendýrum. <br />
<br />
Lundar eru illfleygir en eru afar góðir sundmenn, en þeir geta flogið allt að 80 km/klst og kafað niður á 60 metra dýpi. Þeir geta haldið sér í kafi í allt að 40 sekúndum, en eru oft ekki nema í um þrjár sekúndur undir yfirborðinu, og á þeim tíma geta þeir farið alveg niður í um 10 metra dýpi.<br />
<br />
Á hverju ári verpa Lundar einungis eitt egg, en eggin eru um 6.3 x 4. 5 cm (á stærð við hænuegg). Eggin eru hvít með brúnleitum yrjum. Lundarnir verða kynþroska um 5 til 6 ára aldurinn, og hefst varp þá. Útungun eggja tekur um 40 daga, en lundapysjurnar yfirgefa hreiðrið í fyrsta sinn um 45 daga gamlar.<br />
<br />
Meðallundi lifir í um 25 ár, en elsti lundi sem vitað er um var 35 ára þegar hann var veiddur í lundaháf í Suðurey Vestmannaeyjum 18. júlí 1996. Lundanum var sleppt aftur sama dag. Fuglinn var merktur af Óskari J. Sigurðssyni vitaverði í Stórhöfða sem merkt hefur fleiri lunda enn nokkur annar einstaklingur. Frá 1953 hefur Óskar merkt rúmlega 45.000 lunda. <br />
<br />
== Lundaveiði ==<br />
[[Mynd:763px-Puffin hunter in Sudurey.jpg|thumb|Lundaveiðimaður með kippu af lunda]]<br />
Áður fyrr var veiði helst stunduð á spikfeitum ungum, sem voru kallaðar kofur. Þá var veitt þá með járnkrók. Um miðja 18. öld var það lagt niður að mestu, en í stað þess var innleiddir [[veiðitæki|háfar]] frá Færeyjum. Um er að ræða langt prik sem skiptist í V-laga sprota við endann, og net strengt á milli kvistanna. Setið er eða legið við bjargið uns ''uppflog'' verður, þ.e. að aragrúi fugla flýgur stöðugt í hring út yfir sjóinn og svífur á móti vindi yfir klettatoppanna, þá eru lundarnir veiddir hver á fætur öðrum. Lundi á mjög erfitt með að verjast þessa árás vegna þess hve illfleygur hann er - hann á erfitt með að beygja skyndilega.<br />
<br />
[[Mynd:Peyji med lunda.jpg|thumb|Ungur piltur að veiða sinn fyrsta lunda]]<br />
Ef að nægilega gott uppflog er geta veiðimenn veitt allt upp í 100 lunda á klukkustund, og jafnvel upp í 600 fugla á dag. 100 fugla búnt er kallað kippa.<br />
<br />
=== Atferli veiðimanna ===<br />
Veiðimaður sest venjulega nálægt brún og velur sér stað, þar sem minnst ber á honum og háfnum af því að lundinn er eftirtektarsamur og hræddur við háfinn. Veiðimaðurinn stillir oft nokkrum dauðum lundum í kringum staðinn sem hann er á til þess að hæna fuglinn. Þá rekur hann teina eða tálgaðar spýtur í fuglinn og reynir að láta lundann sitja sem réttastann.<br />
Þá stinga lundaveiðimenn oft rauðri veifu einni eða tveimur háfslengdum fyrir ofan staðinn. Einnig þótti gott að hafa fjörmikinn hund sem var að snuðrast í kringum veiðistaðinn. Þetta allt var gert til þess að hæna lundann, gera hann forvitinn og láta hann nálgast staðinn sem veiðimaðurinn var á. <br />
<br />
===Fuglinn veiddur===<br />
Þegar lundinn flýgur yfir í hæfilegum fjarska, þá veifar veiðimaðurinn háfnum upp undir lundann og eftir honum. Ef veiðimaðurinn nær honum, flækist fuglinn í netinu og veiðmaðurinn dregur háfinn að sér, greiðir fuglinn úr, drepur hann og bregður honum undir belti. Þannig er haldið áfram á meðan veður leyfir.<br />
<br />
==== Háfur ====<br />
Háfurinn kom hingað frá Færeyjum og var byrjað að nota hann hér um 1875. Áður hafði verið notast við net, grefil og jafnvel snöru (hjálmaveiðar).<br />
<br />
==== Grefill ====<br />
Fyrr á tímum var [[lundi]] tekinn með grefli úr holum sínum, sem hann grefur djúpt í jörðu í lundabyggðinni. Grefill er veiðiáhald, skaft með beittum króki á endanum. Fuglinn var svo dreginn út með greflinum. Þetta er líklega elsta veiðiaðferðin og lagðist notkun hans af með tilkomu háfsins um 1875.<br />
<br />
==== Net ====<br />
Netjaveiðar voru stundaðar frá því um 1850 til 1869, eða þar til farið var að ganga of nærri stofninum að þess konar veiðar voru bannaðar. Ýmsar aðferðir voru til við netjaveiðar ýmist var netið lagt yfir lundabreiðurnar eða slegið upp þar sem fuglinn var veiddur á flugi.<br />
<br />
==== Snöruveiðar ====<br />
Hjálmaveiðar voru stundaðar þegar greflaveiði lauk á sumrin. Þetta voru nokkurs konar snörur og var fuglinn snaraður.<br />
<br />
===Veðrið===<br />
Ekki er unnt að veiða í logni og heldur ekki í miklum stormi, stinningskaldi er besta veiðiveðrið og ekki er verra þótt rigning sé. Enda veiðist lundi oft best í regni og dimmviðri.<br />
Staðarval veiðmannsins byggist að mestu á hvaða vindátt er, því að máli skiptir hvort veiðimaðurinn sjáist eða ekki.<br />
<br />
Ýmis [[veiðitæki]] hafa verið notuð til lundaveiða en nú á dögum er háfurinn nær eingöngu notaður.<br />
<br />
== Lundapysjur ==<br />
Þegar skyggja fer í ágúst fara fyrstu pysjurnar að yfirgefa holurnar og leita til sjávar, en ljósin í kaupstaðnum freista þeirra og hundruðum saman fljúga þær veikum vængjum á vit ljósanna í kaupstaðnum og þar kemur í ljós að fleirum en mannfólkinu hefur orðið dýrkeypt að látast glepjast af ljósadýrð og glysi borganna, því það sem mætir pysjunni við lendingu eru harðar götur og gangstéttar ellegar dimmir húsagarðar og stundum eru kettir á sveimi í veiðihug. En pysjurnar eiga sér sína bandamenn þarna í þessum malbiksfrumskógi. Hvarvetna um bæinn eru hjálpfúsar hendur barna sem hafa það fyrir stafni að kvöldlagi í ágústmánuði að fara um bæinn með pappakassa og safna þeim pysjum sem villst hafa af réttri leið. Ekki er óalgengt að afrakstur kvöldsins hjá hverjum „veiðimanni“ sé u.þ.b. tíu pysjur og stundum meira. Um nóttina fá pysjurnar svo gistingu í mannheimum en árla morguns eru krakkar enn á fótum því nú á „að sleppa“. Þá er farið með kassana niður í fjöru pysjurnar teknar ein af annarri og þeim sveiflað styrkum höndum hátt á loft, þannig að þær grípa flugið á vit frelsisins úti á sjónum. <br />
<br />
== Matreiðsla ==<br />
[[Mynd:Lundi a ponnu.jpg|thumb|350px|Nýr lundi að steikjast á pönnu]]<br />
Þegar að lundi hefur verið veiddur er nauðsyn að matreiða hann til manneldis - þessi ljúfenga villibráð er gjarnan ''reykt'', en einnig er hún oft borin fram ''ný''.<br />
<br />
Margir veitingastaðir víða um land bjóða upp á Lunda, þá fyrst og fremst sem forrétt.<br />
<br />
*[http://www.simnet.is/maggibraga/Lundinn.htm Uppskriftir af Lunda] á heimasíðu [[Magnús Bragason|Magnúsar Bragasonar]].<br />
*[http://www2.uppskriftir.is/recipe.html?id=ED6FDCB73EC1EB3E00256C60004B1CBC Uppskrift af Reyktum lunda á salatbeði] á Uppskriftir.is.<br />
<br />
=== Ferskur lundi ===<br />
Tvær aðferðir við matreiðslu á nýjum lunda eru hve vinsælastar - annarsvegar er það það að sjóða hann í um þrjár klukkustundir og bera fram kaldan, og hinsvegar er það að steikja hann á pönnu.<br />
<br />
Ef að hann er soðinn þykir mjög gott að setja maltöl út í soðið. Hann er gjarnan borinn fram með kartöflum og grænum baunum.<br />
<br />
=== Reyktur lundi ===<br />
Reyktur lundi er gjarnan borinn fram kaldur í hendi og hnífur notaður til þess að skera — forneskjulegir borðsiðir sem að henta mjög vel á hátíðum á borð við [[Þjóðhátíðin]]a.<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
*[http://alsey.eyjar.is/safnahus/natturu/lundi.htm Náttúrugripasafnið um lundann]<br />
}}</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Lundi&diff=6713Lundi2005-07-27T08:55:48Z<p>Simmi: /* Lýsing */</p>
<hr />
<div>Miðbær við Faxastíg. Mynd: Daníel Steingrímsson== Lýsing ==<br />
Lundinn er þekktur á sínu fjölskrúðuga klumbunefi, sem er rákótt með rauðu, bláum og gulum lit. Fuglinn er svartur á bakinu en með hvíta bringu og er grár umhverfis augun. Nokkur afbrigði eru frá þessum litum í náttúrunni, og ber þá að nefna afbrigði sem kallaðir eru konungur, prins, drottning og sótari.</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Barnask%C3%B3li_Vestmannaeyja&diff=6666Barnaskóli Vestmannaeyja2005-07-26T13:53:33Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>'''Barnaskólinn''' er elstur skóla í Vestmannaeyjum og hefur starfað samfellt frá árinu 1880 að talið er. Skólinn stendur við Skólaveg og var elsti hluti hans tekinn í notkun árið 1917. <br />
<br />
Byggt hefur verið við skólann fjórum sinnum; fyrst var íþróttasalur byggður árið 1929, en hann er nú notaður sem samkomusalur; svo var sá hluti byggingarinnar þar sem að anddyri, skólabókasafn og skólaskrifstofur eru nú byggður, svo sá hluti þar sem að miðdeild skólans er með aðstöðu, og loks sá hluti þar sem að unglingadeildin er til húsa. Í elsta hluta byggingarinnar - gamla skólanum - eru yngstu bekkir með aðstöðu, ásamt sérdeild.<br />
<br />
Um 370 nemendur eru í skólanum. Skólastjóri skólans er Hjálmfríður Sveinsdóttir, en Björn Elíasson er aðstoðarskólastjóri. Barnaskólinn hefur verið einsetinn frá og með haustinu 1995.<br />
<br />
== Barnafræðsla ==<br />
Fyrir miðja 18. öld komu menn til Vestmannaeyja og sáu eymdina og sultið sem fólkið lifði í og einnig sáu þeir hversu lélega uppfræðslu ungmenni fengu í lestri og kristindómi. Vildu þeir gera skurk í en höfðu ekki tíma og fjármagn. Þá hófst þáttur [[Filippus Eyjólfsson|Filuppusar Eyjólfssonar]]. Hann hafði hvorki fjármagn né tíma til að gefa en hann hafði viljann til að framkvæma og bauðst til að kenna á heimili sínu í frístundum. Þetta er fyrsti vísirinn að barnaskóla á Íslandi. Skólinn var stofnaður árið 1745 og kenndi Filippus í meira eða minna í 11 ár við skólann. Skólastarfið gekk upp og ofan áfram en aldrei fékkst staðfesting frá konungi á starfinu. Oftast voru um tíu börn í skólanum en eftir því sem leið á 18. öldina fækkaði börnum vegna þess hve mörg börn dóu úr [[Ginklofi|ginklofa]]. Því voru stundum einungis um 5 börn í skólanum sum árin.<br />
<br />
Eftir að Filippus hætti með barnaskólann komst skólinn ekki upp á lagið aftur. Börnum var kennt að lesa og kristnifræðslu en kennslan var takmörkuð vegna lítils fjármagns, aðstöðuleysis og kennaraskorts. Af og til fengust stúdentar til að kenna börnunum en ekki náðist skólinn á flug. Prestarnir sáu um kennslu oft á tíðum og sáu um að krakkar fengu næga fræðslu fyrir fermingu. Það var Brynjólfur Jónsson sem var helsti hvatamaður að stofnun barnaskóla í Vestmannaeyjum.<br />
<br />
== Upphaf Barnaskólans==<br />
Þann 22. júní árið 1880 var kosið í sýslunefnd Vestmannaeyja um að koma á fót fastri barnakennslu í Vestmannaeyjum. Eftir kosningarnar var efnt til almenns borgarafundar þar sem almenningur samþykkti einum rómi að stofna barnaskóla í Vestmannaeyjum og að kennslu skyldi hefjast sama haust. Jafnframt var samið á fundinum að byggja skyldi húsnæði fyrir þennan nýja barnaskóla. [[Séra Brynjólfur Jónsson|Séra Brynjólfi Jónssyni]], að [[Ofanleiti]], var falið það verk að gera kostnaðar áætlun og áætlaði hann að kostnaður á húsnæðinu væri 2000 krónur. Til að geta hafið störf um haustið þurfti að finna bráðabirgðar aðstöðu fyrir skólann og var fengið stofu að leigu í [[Nöjsomhed|Nøjsomhed]], gamla embættisbústaðnum.<br />
<br />
Eftir langan og erfiðan undirbúning hófst skólastarfið í nóvember, haustið 1880. Kennt var lestur, skrift, reikningur og kristinfræði. Fyrsti kennarinn við Barnaskólann í Vestmanaeyjum hét [[Einar Árnason]]. Kenndi hann tvo vetur. Hann hafði einungis lært hjá sýslumanni nokkur kvöld í viku í nokkra vetur. Annað hafði hann lært með sjálfsnámi. Skólagjöld takmörkuðu fjölda nemenda skólans og útilokuðu stóran hóp frá skólagöngu. Nemendafjöldinn fyrsta veturinn var 12-15 börn á aldrinum 10-15 ára. Heldur fleiri voru annað árið, eða 23 nemendur. Sumir úr þeim hóp áttu eftir að verða langlífir og merkir í samfélaginu. <br />
Hér kemur listi yfir nemendur Barnaskólans annan starfsvetur hans: <br />
* [[Árni Árnason]]<br />
* [[Friðrik Gíslason]]<br />
* [[Eyvör Sveinsdóttir]]<br />
* [[Guðlaugur Jóhann Jónsson]]<br />
* [[Guðlaugur Vigfússon]]<br />
* [[Guðjón Eyjólfsson]] <br />
* [[Guðjón Ingimundarson]]<br />
* [[Guðrún Bjarnadóttir]]<br />
* [[Jes A. Gíslason]]<br />
* [[Jóhanna Guðmundsdóttir]]<br />
* [[Jóhanna Lárusdóttir]]<br />
* [[Jón Jónsson]]<br />
* [[Jón Pétursson]]<br />
* [[Jón Þorsteinsson]]<br />
* [[Júlíus Guðmundsson]]<br />
* [[Kristján Ingimundarson]]<br />
* [[Kristján Loftur Sighvatsson]]<br />
* [[Lárus Kristján Lárusson]]<br />
* [[Magnús Guðmundsson frá Hlíðarási]]<br />
* [[Magnús Guðmundsson frá Vesturhúsum]]<br />
* [[Oddur Árnason]]<br />
* [[Steinvör Lárusdóttir]]<br />
* [[Vigfús Jónsson]]<br />
<br />
Af þessum fengu þrír hæstu einkunn; Jes og Friðrik Gíslasynir og Jón Þorsteinsson. Bræðurnir Friðrik og Jes voru vel gáfum gefnir og settu mikinn svip á bæjarlíf Vestmannaeyja allt þeirra líf.<br />
<br />
Fyrstu 15 árin var sú regla að aðeins þeir sem eitthvað höfðu lært áður í skrift og reikningi fengu inngöngu, en því var breytt þegar yngri deild skólans var stofnuð árið 1895. Einnig var stórt skref tekið þegar skólagjöld voru afnumin. Þá fengu öll börn tækifæri til að fá grunnmenntun. Það var árið 1891, þegar Aagard syslumaður fluttist til Danmerkur og Jón Magnússon, síðar forsætisráðherra, tók við embætti sýslumanns. Hann hafði fræðslumál á hjartanu og voru efnalitlar fjölskyldur ævarandi þakklátar Jóni.<br />
<br />
Rétt fyrir aldamótin 1900 hóf hið opinbera baráttu gegn „tóbaks- og áfengisnautn“. Baráttan var háð í skólunum og átti að skera niður í notkun ungmenna á efnunum. Fengu nemendur lítið kver um vána og kenndi [[séra Oddgeir Guðmundsen]] efnið.<br />
<br />
== Bygging skólahúsa ==<br />
Haustið 1881 voru gerðar breytingar á hugmyndinni um gerð hússins þannig að séra Brynjólfur Jónsson fékk það verkefni að gera nýja kostnaðaráætlun um efniskaup í bygginguna. Fékk hann með sér í lið Sigurð Sveinsson í [[Nýborg]], byggingarmeistara, og Jósef Valdason, skipstjóra. Nýja skólahúsið var svo tekið í notkun haustið 1884. Þegar skólinn var tekinn í notkun var Lárus Árnason fenginn til að kenna. Hann var þriðji kennarinn við skólann og jafnframt albróðir hinna tveggja fyrrum kennara skólans. Skólahúsið var tvílyft timburhús og var kostnaður við bygginguna 3000 kr.<br />
<br />
Árið 1904 var nýtt skólahús tekið í notkun eftir að við gamla var löngu orðið hrörlegt og rúmleysi mikið. Kostnaður við byggingu þess var 10.000 kr. Á neðri hæð hússins var kennslustofa og þingsalur og á efri hæðinni voru tvær kennslustofur og bókasafnsstofa. Húsið stóð við Heimagötu 3 og hét [[Borg]]. Kennarinn sem kenndi í hinu nýja húsi fyrstu árin var [[Steinn Sigurðsson]]. Hann var dugmikill kennari og bar hag nemenda og foreldra fyrir brjósti sér. Hann lét ekki deigan síga í æskulýðsmálum og gerði mikið í íþróttamálum og félagsmálum auk þess að kenna aukalega námsfúsum nemendum ensku og dönsku. En þrátt fyrir alla velvild sína og fórnfýsi í garð hag nemenda var honum sagt upp störfum skyndilega og fluttist á brott. Engar ástæður eru fyrir uppsögn hans og var þetta leiðinlegt fyrir hann og nemendur. Ætla má að skólanefnd hafi af einhverri ástæðu viljað losna við hann og tók því í ríkið í taumana eftir þessa atburði og sá um uppsagnarmál framvegis.<br />
<br />
Þegar Steinn Sigurðsson hætti sem skólastjóri voru 109 nemendur í skólanum. Það þýðir að hið tiltölulega nýja skólahús var orðið alltof lítið fyrir starfsemina. Bæjarstjórnin vildi því byggja framtíðarhúsnæði sem myndi þjóna skólanum um langa framtíð. Árið 1915 var byrjað að byggja skólahús við Skólaveg og er það enn notað. Þessi bygging er teiknuð af [[Rögnvaldur Ólafsson|Rögnvaldi Ólafssyni]] húsameistara ríkisins. Í þessu skólahúsi voru 6 kennslustofur. Skólastofurnar voru hafðar langar og mjóar en það þótti betra upp á birtuna eins og segir í umsögn um teikninguna, en á þessum tíma var lýsing lítil og léleg. Þessi bygging þótti all vegleg og átti að rúma 180 börn þ.e. 30 börn í hverri stofu. Ekki var björninn unninn þegar skólastarf hófst í nýju byggingunni. Sökum heimsstyrjaldar sem geisaði var kolaskortur og því var skammtað kolum. Hagstæðara þótti að hita upp helming stofanna og hafa þær tvísettar. Ekkert vatn var fyrstu árin og kom rennandi vatn ekki fyrr en 10-12 árum eftir byggingu hússins eða um 1930.<br />
<br />
== Frá fortíð til nútíðar ==<br />
Sá skólastjóri sem var við völd þegar fyrsti hluti núverandi húsnæðis skólans var byggt hét [[Björn H. Jónsson]]. Eftir óeigingjarnt starf fór fyrir honum eins og fyrirrennara sínum; Birni var sagt upp störfum fyrirvaralaust og hrakinn frá bænum. Bæjarbúar horfðu á eftir honum og fjölskyldu með eftirsjá vegna mikils og góðs starfs sem þau unnu hér í bæ.<br />
<br />
== Skólastjórar ==<br />
Framan af voru það sóknarprestar sem voru titlaðir skólastjórar en höfðu ekkert með stjórnun skólans. Því voru það kennarar sem að stjórnuðu skólanum fram á 20. öldina.<br />
* [[Filippus Eyjólfsson]] 1745-1766<br />
* [[Einar Árnason]] 1880-1882<br />
* [[Jón Árnason]] 1883-1884<br />
* [[Lárus Árnason]] 1884-1885<br />
* [[Séra Jón Jónasson Thorstensen]] 1885-1886<br />
* [[Árni Filippusson]] 1886-1893<br />
* [[Séra Oddgeir Guðmundsen]] 1893-1904<br />
* [[Steinn Sigurðsson]] 1904-1914<br />
* <br />
<br />
<br />
== Kennarar ==<br />
Einnig er vert að minnast á nokkra kennara sem að lögðu sitt af mörkum:<br />
* [[Högni Sigurðsson]] 1904-1908<br />
* [[Eiríkur Hjálmarsson]] 1895-1928<br />
* [[Ágúst Árnason]] 1907-1937<br />
<br />
== Heimaeyjargosið ==<br />
Í [[Heimaeyjargosið|gosinu]] 1973 var skólinn notaður sem geymsla fyrir búslóðir sem bjargaðar voru í gosinu. Haft var skipulega skráningu á öllu sem kom inn um dyr skólans. Skipaðar voru björgunarsveit af sjálfboðaliðum og var komið á fót vaktaplan.<br />
<br />
== Skólinn í dag ==<br />
Barnaskóli Vestmannaeyja er heildstæður grunnskóli með u.þ.b. 450 nemendur á aldrinum 6-16 ára í 22 bekkjardeildum. Íþróttakennsla fer fram í [[Íþróttamiðstöðin]]ni við [[Brimhólabraut]]. Í skólanum er sérdeild fyrir fatlaða nemendur, enn fremur hefur undanfarin ár verið starfrækt nýbúadeild í skólanum til stuðnings fyrir nemendur sem hafa flutt til Eyja erlendis frá.<br />
Barnaskólinn leggur áherslu á að nemendur kynnist sérstöðu heimabyggðar sinnar eins og [[jarðsaga|jarðfræði]], [[dýralíf]]i og [[saga|sögu]]. Skólinn er virkur þátttakandi í erlendum samskiptum með nýjustu tækni má þar nefna Jason verkefnið, þátttaka í Comeniusar verkefni, GLOBE- umhverfisverkefnið sem nú stendur yfir og fleira.<br />
Þá vill skólinn efla samkennd, vináttu og sjálfsöryggi nemenda og er unnið að því m.a. með: samveru á sal, vinahópum, íþróttadegi, upplestrarkeppni, útivistardögum, árshátíð, tilbreytingadögum og ýmsu öðru. <br />
<br />
== Tenglar ==<br />
* [http://vestmannaeyjar.ismennt.is Heimasíða Barnaskólans í Vestmannaeyjum]<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Þorsteinn Þ. Víglundsson (1962). Saga barnafræðslunnar í Vestmannaeyjum. ''Blik'', 23. árg., 77-117.<br />
* Guðjón Ármann Eyjólfsson, Vestmannaeyjar - byggð og eldgos. Reykjavík, 1973.<br />
}}</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Landakirkja&diff=6650Landakirkja2005-07-26T13:08:54Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Saga Landakirkju er löng og merk. Fyrst landakirkjan var byggð árið 1573 og var hún byggð fyrir tvær sóknir Eyjamanna sem voru þá. Landakirkja mun vera fyrsta kirkja á Íslandi sem byggð var utan kirkjugarðs. Henni hefur verið vel við haldið og hefur hún verið söfnuði sínum kær. Eyjamenn hafa lagt metnað sinn í að hafa búnað og aðstöðu Landakirkju sem veglegastan. <br />
<br />
== Kirkjubyggingar og breytingar ==<br />
Kirkjubyggingar í Vestmannaeyjum hafa verið all nokkrar. Fyrsta kirkjan er talin hafa verið reist árið 1000.<br />
<br />
=== Fyrsta kirkjan árið 1000 ===<br />
Rétt áður en kristni var lögtekin á Íslandi var fyrsta kirkjan á landinu byggð í Eyjum. Efniviðinn fluttu þeir Gissur hvíti og Hjalti Skeggjason með sér frá Noregi í júní árið 1000. Að fyrirmælum Ólafs konungs Tryggvasonar skyldi kirkjan vera reist þar sem þeir kæmu fyrst á land. Var hún reist á Hörgaeyri sunnan undir Heimakletti eftir að hlutkesti var varpað um það hvoru megin hún skyldi byggð. Blótstaðir Vestmannaeyinga viku fyrir kirkju Krists, helgaðri hinum heilaga Klementi, verndardýrlingi sæfara og sjósóknara.<br />
<br />
=== Fyrsta Landakirkjan byggð árið 1573 ===<br />
Kirkjur voru síðar, sennilega um 1200 eða á 13. öld, reistar á Kirkjubæ og Ofanleiti, en árið 1573 stóðu sr. Bergur Magnússon á Ofanleiti og Símon Surbech kaupmaður fyrir því að reist var allstór timburkirkja að Löndum í suðvesturhorni gamla kirkjugarðsins þar sem sálnahliðið er nú. Henni heyrðu til þær tvær kirkjusóknir sem í Vestmannaeyjum voru, það er [[Kirkjubær|Kirkjubæjar]]- og [[Ofanleiti]]ssóknir, og voru kirkjur þær, er fyrir voru, þá gerðar að bænahúsum. Kirkja þessi var brennd í [[Tyrkjaránið|Tyrkjaráninu]] árið 1627. Fjórum árum síðar var reist ný kirkja á sama stað. Sú kirkja var þrívegis endurbyggð og var í notkun þar til núverandi Landakirkja var fullgerð á flötinni vestan kirkjugarðsins. Við gamla kirkjustæðið var gröf sr. [[Ólafur Egilsson|Ólafs Egilssonar]] sem Tyrkir herleiddu en átti afturkvæmt til Eyja.<br />
<br />
=== Hugmyndir um nýja kirkju árið 1773 ===<br />
[[Mynd:Landakirkja-teikning.jpg|thumb|Teikning af Landakirkju.]]Árið 1773 var afráðið að reisa úr steini þá Landakirkju sem nú stendur. Uppdráttinn að kirkjunni gerði konunglegur byggingameistari, Georg David Anthon (1714-1781) en hann var aðstoðarmaður eins kunnasta arkitekts og hallarsmiðs Dana, Nikolai Eigtveds. Anthon hafði áður teiknað fyrir stjórnina ýmis hús hér á landi, Stjórnarráðshúsið í Reykjavík og Viðeyjarkirkju, og eftir það hefur hann sennilega teiknað Bessastaðakirkju. Jafnhliða uppdrættinum gerði hann kostnaðaráætlun um verkið og útvegaði efni til þess. Kirkjan skyldi vera 27,5 álnir á lengd og 16 álnir á breidd (u. þ. b. 17,3x10 m). Veggir yrðu tvíhlaðnir úr höggnu og óhöggnu hraungrýti, um tvær álnir á þykkt, múraðir að utan og innan, bogar yfir gluggum og gólf lagt tígulsteini. Talið var þurfa um 90 tunnur af kalki í bygginguna og um 11.000 Flensborgarmúrsteina, sem lagðir voru í gólfið, auk trjáviðar. Yfirsmiður var Christopher Berger, þýskur steinsmiður. Áætlaður kostnaður við verkið var 2.843 ríkisdalir og 4 skildingar auk flutningseyris undir efnið til Íslands, en kirkjan kostaði fullgerð 5.174 ríkisdali.<br />
<br />
=== Bygging núverandi Landakirkju árin 1774-1780 ===<br />
[[Mynd:Landakirkja-teikning2.jpg|thumb|left|Teikningin er dagsett 15. nóvember 1773.]]Smíði kirkjunnar hófst árið 1774 en talið er að henni hafi ekki lokið að fullu fyrr en 1780. Þá voru íbúar í Eyjum um 200. Þjónaði hún báðum kirkjusóknunum uns þær voru sameinaðar árið 1837 í prestskapartíð séra Jóns Austmanns að Ofanleiti en hann þjónaði Vestmannaeyjum 1827 til 1858.<br />
Ýmsar breytingar hafa verið gerðar á Landakirkju í aldanna rás. Upphaflega var hún turnlaus, sneitt af burstum og engin forkirkja, látlaus og einföld í sniðum, laus við tískuprjál rokokkó-stílsins sem þá var ríkjandi byggingarstíll. Fyrir vesturgafli var sett upp klukknaport en þar voru höfuðdyr. Auk þeirra voru dyr á norðurhlið í kór.<br />
<br />
=== Breytingar árin 1853-1860 ===<br />
Þrennar breytingar eru veigamestar, einkum breytingar sem gerðar voru á dögum Kohls sýslumanns (1853-1860). Var þá reistur turn á kirkjuna og klukkurnar fluttar þangað. Predikunarstóll stóð hægra megin í kórdyrum en var fluttur yfir altarið og er það fátítt hérlendis. Skilrúm með útskornum myndum af postulunum tólf, sem var milli kórs og kirkju, var fjarlægt og voru settar svalir fyrir vesturenda og fram með langveggjum og ýmsar aðrar breytingar gerðar. Nokkru áður, um 1820, hafði farið fram umfangsmikil og dýr viðgerð á timburverki kirkjunnar.<br />
<br />
=== Breytingar árið 1903 ===<br />
Árið 1903 stóð [[Magnús Ísleifsson]] trésmíðameistari fyrir allmikilli viðgerð á kirkjunni. Voru gluggar stækkaðir niður, dyr á norðurhlið í kór voru teknar af og reist forkirkja úr timbri. Hvelfingu, blámálaðri með gylltum stjörnum, var breytt, svalir voru breikkaðar um helming og söngpallur stækkaður að mun.<br />
<br />
=== Miklar breytingar árin 1955-1959 ===<br />
Þriðja veigamesta breytingin var gerð á árunum 1955-1959. Reist var ný forkirkja og turn og jafnframt voru sæti og gólf endurnýjuð. Var kirkjan endurvígð eftir þá breytingu 4. október 1959. Teikningar gerði [[Ólafur Á. Kristjánsson]] bæjarstjóri.<br />
<br />
=== Viðgerð árið 1978 og safnaðarheimili árið 1990 ===<br />
Árið 1978 var sett eirþak á Landakirkju. Þá voru pottgluggar frá því um aldamót teknir úr kirkjunni og nýir harðviðargluggar með tvöföldu gleri settir í staðinn.<br />
Á aðalsafnaðarfundi 6. september 1987 var samþykkt að hafist yrði handa við að koma upp safnaðarheimili á kirkjulóðinni. Fyrsta skóflustunga að byggingunni var tekin 1. maí 1988 og safnaðarheimilið vígt 17. júní 1990 í tengslum við 210 ára afmæli Landakirkju. Páll Zóphóníasson teiknaði safnaðarheimilið.<br />
Frá siðaskiptum hafa 38 prestar gegnt prestsþjónustu í Vestmannaeyjum.<br />
Árið 1924 fannst skammt frá Kirkjubæ legsteinn sr. Jóns Þorsteinssonar píslarvotts sem Tyrkir vógu 1627. Er steinninn varðveittur í Þjóðminjasafni. Eftirlíkingu steinsins, sem var yfir moldum sr. Jóns, varð naumlega bjargað undan jarðeldunum 1973. Árið 1977, á 350. ártíð sr. Jóns, var steinninn reistur aftur í Eldfellshrauni á þeim stað þar sem áður var Kirkjubær.<br />
Landakirkja er þriðja elsta steinkirkja landsins, næst á eftir Hóladómkirkju í Hjaltadal, sem fullgerð var 1763, og Viðeyjarkirkju frá 1774.<br />
<br />
=== Nýtt safnaðarheimili árið 2005 ===<br />
Viðbygging við safnaðarheimili Landakirkju var vígt árið 2005 við hátíðlega athöfn. Stækkunin var kærkomin viðbót fyrir starf Landakirkju. Í viðbyggingunni eru skrifstofur fyrir presta og góð fundaraðstaða ásamt eldhúsi og hagnýtum eiginleikum. <br />
<br />
== Kirkjufiskur ==<br />
Fótgeti konungs í Vestmannaeyjum, báðir prestarnir og Vestmannaeyingar samþykktu sérstakan skatt til Landakirkju, hinn 11. október árið 1606.<br />
<br />
Í samþykktinni var tekið fram, að leggja skuli einn fisk til Landakirkju í hverjum útróðri um vertíðina, er einn fiskur fáist í hlut af hverju skipi, sem sæki sjóinn frá Eyjum. Þessi löggilti kirkjufiskur nam árlega í meðalári 200-300 fiskum. Þá fékk Landakirkja gjafadisk á nafndögum kirkjunnar, 5-20 fiska frá hverjum bónda, venjulega þriðja hvert ár og frá tómthúsmönnum 2-5 fiska. Frá skipstjórum og sjómönnum á kaupskipum bárust einnig oft gjafir.<br />
<br />
Skattur þessi var talinn sem lögmál í Vestmannaeyjum, en lagðist fyrst af 1. janúar 1879.<br />
<br />
== Góðir gripir ==<br />
Landakirkja á fjölmarga góða og vandaða gripi og berast henni tíðum góðar gjafir.<br />
Altaristaflan og mynd sú, er hangir í kór og sýnir Jesú blessa börnin, eru eftirmyndir af málverkum sem Hans Würst kaupmaður gaf kirkjunni 1674 en fyrirmyndirnar voru sendar til Kaupmannahafnar 1847 eða 1848. Þriðja myndin, sem einnig hangir inni í kór, er eftirmynd sem Engilbert Gíslason hefur gert af málverki sem kirkjan átti en frummyndin er nú í Þjóðminjasafni.<br />
Altarisstjaka á kirkjan tvenna. Aðrir eru frá 1642, gefnir af Christensen kaupmanni, hinir frá 1766, gefnir af Hans Klog kaupmanni sem var frumkvöðull þess að steinkirkjan var reist.<br />
Skírnarfontur úr eiri er frá 1749 en skírnarskál úr tini ber ártalið 1641. Í lofti hanga þrír ljóshjálmar úr skyggðum eiri. Stærsta hjálminn, 16 arma, gaf Hans Nansen, borgarstjóri í Kaupmannahöfn 1662 en hann hafði þá á leigu verslun við Vestmannaeyjar. Annar hjálmurinn, 12 arma, er talinn smíðaður í Eyjum árið 1782 af Erlendi Einarssyni. Þá eru tvíarma messingstjakar með ágröfnu nafni Guttorms Andersen frá 1662.<br />
Í kirkjuturni eru tvær stórar hljómmiklar klukkur, önnur steypt í Þýskalandi 1617, með latneskri áletrun (Vestmannoe. Verbum domini manet in æternum. Hans Kremmer me fecit 1617; Vestmannaeyjar. Orð drottins varir að eilífu. Hans Kremmer gerði mig 1617). Hin er frá 1743 með áletruðum ljóðlínum á dönsku.<br />
Sitt fyrsta orgel fékk Landakirkja árið 1877 fyrir tilstuðlan J. P. T. Brydes kaupmanns og var Sigfús Árnason frá Vilborgarstöðum þá ráðinn organisti. Stórt orgelharmoníum var sett í kirkjuna 1927 í tíð Brynjúlfs organista sonar Sigfúsar. Árið 1953 var sett upp fyrsta pípuorgelið, gert hjá I. Starup & sön í Kaupmannahöfn. Það var stækkað og endurbætt sumarið 1966.<br />
<br />
== Kirkja í eldgosi ==<br />
Hinn 23. janúar 1973 kom upp jarðeldur á Heimaey. Í umbrotunum féll mikil aska og vikur á Landakirkju og kirkjulóðina. Kirkjan varð þó ekki fyrir teljandi skemmdum. Ekki var hreyft við neinu í Landakirkju meðan eldsumbrotin stóðu yfir. Kirkjan var því styrk stoð þeim sem til hennar leituðu á þessum erfiðu tímum. Messað var í Landakirkju 23. mars 1973 en þá stóð eldgosið sem hæst.<br />
Í eldgosinu skemmdist orgel kirkjunnar af völdum gosefna. Var keypt nýtt ítalskt orgel, framleitt af Famiglia Mascioni.<br />
<br />
== Prestar Landakirkju ==<br />
* [[Snorri Helgason]] 1482-1492<br />
* [[Halldór Tómasson]] (Ofanleiti) 1545-æviloka<br />
* [[Gissur Vigfússon]] (Kirkjubæ) 1546-loka 16. aldar<br />
* [[Bergur Einarsson]] (Ofanleiti) 1563-1593<br />
* [[Ormur Ófeigsson]] 1593-1607<br />
* [[Jón Jónsson (prestur)|Jón Jónsson]] 16. öld<br />
* [[Ólafur Egilsson]] 1594-1627<br />
* [[Jón Þorsteinsson]] (Kirkjubæ) píslarvottur, 1607-1627<br />
* [[Gísli Þorvarðarson]] (Ofanleiti) 1628-1634 og aftur 1639-1660<br />
* [[Jón Jónsson]] 1628-1650<br />
* [[Böðvar Sturluson]] (Kirkjubæ) 1650-1656<br />
* [[Árni Kláusson]] (Kirkjubæ) 1656-1673<br />
* [[Gissur Pétursson]] (Ofanleiti) 1659-1713<br />
* [[Pétur Gissurarson]] (Ofanleiti) 1660-1689<br />
* [[Oddur Eyjólfsson]] (Kirkjubæ) 1674-1732<br />
* [[Gísli Bjarnason]] (Ofanleiti) 1713-1734<br />
* [[Illugi Jónsson]] (Ofanleiti) 1734-1744<br />
* [[Arngrímur Pétursson]] (Kirkjubæ) 1732-1732<br />
* [[Guðmundur Högnason]] (Kirkjubæ) 1742-1792<br />
* [[Grímur Bessason]] (Ofanleiti) 1745-1748<br />
* [[Benedikt Jónsson]] (Ofanleiti) 1748-1781<br />
* [[Páll Magnússon]] (Ofanleiti) 1781-1789<br />
* [[Bjarnhéðinn Guðmundsson]] (Kirkjubæ) 1792-1821<br />
* [[Ari Guðlaugsson]] 1789-1809<br />
* [[Jón Arason]] (Ofanleiti) 1809-1810<br />
* [[Jón Högnason]] (Ofanleiti) 1811-1825<br />
* [[Snæbjörn Björnsson]] (Ofanleiti) 1825-1827<br />
* [[Páll Jónsson]] skáldi (Síðasti prestur að Kirkjubæ) 1822-1837<br />
* [[Jón Jónsson Austmann]] (Ofanleiti) 1827-1858<br />
* [[Séra Brynjólfur Jónsson|Brynjólfur Jónsson]] 1852-1884<br />
* [[Stefán Thordarsen]] 1885-1889<br />
* [[Oddgeir Þórðarson Guðmundsen]] 1889-1924<br />
* [[Sigurjón Þorvaldur Árnason]] 1924-1944<br />
* [[Halldór Kolbeins]] 1945-1961<br />
* [[Þorsteinn Lúther Jónsson]] 1961-1975<br />
* [[Karl Sigurbjörnsson]] 1973-1974<br />
* [[Kjartan Örn Sigurbjörnsson]] 1975-?<br />
* [[Bjarni Karlsson]]<br />
* [[Jóna Hrönn Bolladóttir]] <br />
* Bára<br />
* [[Kristján Björnsson]] 1998-<br />
* [[Þorvaldur Víðisson]] 2002-</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Herfylkingin&diff=6616Herfylkingin2005-07-26T10:59:20Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>[[Mynd:Herstofn.jpg|thumb|Fylking með Kohl í fararbroddi.]]Árið 1853, kom hingað til Vestmannaeyja nýr sýslumaður, danskur að ætt og uppruna. Hét maðurinn [[Andreas August von Kohl]], venjulega nefndur kapteinn Kohl á meðal eyjaskeggja, því hann hafði kapteinsnafnbót úr danska hernum.<br />
<br />
Kapteinn Kohl varð snemma ljóst, að í Vestmannaeyjum væri grundvöllur fyrir því að stofna varnarsveit hers heimamanna, þar sem hér eymdi ennþá eftir af ótta fólks við sjóræningja, einkum Tyrki. Þá stóð Eyjamönnum stuggur af áhöfnum erlendra fiskiskipa sem oft gengu á land í Eyjum með yfirgangi og látum, enda engin lögregla eða yfirvald á staðnum sem hægt var að treysta á. Eyjamenn urðu því að treysta á sig sjálfa, og fékk hugmynd um stofnun herfylkingar hinar bestu undirtektir.<br />
<br />
Allir karlmenn frá 18 ára aldri til fertugs skyldu kallaðir í þennan nýja her Eyjamanna. Hvorki vopn né einkennisbúningur voru til staðar í Vestmannaeyjum, þannig að Kohl fór þess á leit við dönsku ríkisstjórnina árið 1855 að stjórnin samþykkti stofnun hersveitar í Eyjum ásamt því að dönsk yfirvöld sendu hingað vopn og aðrar nauðsynjar til að stofna hersveitina. Danska stjórnin tók erindinu vel og með konungsúrskurði 17. júní 1856 var ákveðið að veita 180[[Ríkisdalir|rd]] fyrir árið 1856 til 1857 til vopnakaupa fyrir Vestmannaeyinga. Vopnin komu síðan með póstskipi um mitt sumar 1856. Um var að ræða 30 byssur ásamt skotfærum. Taldi Kapteininn sendinguna ekki nægja, þannig að hann fór þess á leit við dönsku stjórnina að veittir yrðu 200[[Ríkisdalir|rd]] árið eftir til frekari vopnakaupa. Kom viðbótarsendingin til Eyja sumarið 1857 og voru þá til byssur fyrir 60 fótgönguliða. Um var að ræða byssur samskonar þeim sem danski herinn notaði, rifflar með stingjum, og sverð í slíðrum fyrir alla yfirmenn, nægjanleg skotfæri og annar útbúnaður, eins og t.d. 60 leðurtöskur fyrir skotfærin.<br />
<br />
Þegar hér var komið sögu var Herfylking Vestmannaeyja formlega stofnuð og henni settar starfsreglur. Aðaltilgangur herfylkingarinnar var að veita árásum útlendinga viðnmám ásamt því að halda uppi lögum og reglu í byggðarlaginu. Fljótlega hófust skipulegar heræfingar og var mannskapnum skipt upp í fjórar fimmtán manna fylkingar og hersveitinni sett yfirstjórn eða einskonar herráð.<br />
<br />
'''Herráðið''' var þannig skipað:<br />
<br />
* ''Höfuðsmaður'' - [[Andreas August von Kohl]], sýslumaður.<br />
* ''Yfirliðsforingi'' - [[J. P. T. Bryde|Johan P.T. Bryde]], kaupmaður.<br />
* ''Undirliðsforingi'' - [[Pétur Bjarnasen]], verslunarstjóri.<br />
* ''Yfirflokksforingi'' - [[Kristján Magnússon]], verslunarstjóri.<br />
* ''Fánaberi'' - [[Magnús Austmann]], hreppstjóri að Nýjabæ.<br />
<br />
Einnig voru skipaðir flokksforingjar fyrir hverja deild. Var [[Jón Salomonsson]] flokksforingi fyrstu deildar, [[Árni Diðriksson]], bóndi í [[Stakkagerði]], var yfir annari deild, [[Gísli Bjarnason]], verslunarmaður var flokksforingi yfir þriðju deild og [[Árni Einarsson]], bóndi á [[Vilborgarstaðir|Vilborgarstöðum]] og alþingismaður, stjórnaði fjórðu deild. [[Carl Roed]], veitingamaður, og [[Lars Tranberg]], skipstjóri og hafnsögumaður, voru bumbuslagarar herfylkingarinnar. Til að halda vopnunum í góðu standi voru þeir [[Ólafur Guðmundsson]] frá [[Kirkjubær|Kirkjubæ]] og [[Matthías Markússon]], trésmíðameistari í [[Landlyst]], ráðnir sem vopnasmiðir.<br />
<br />
---------------------------<br />
<br />
<br />
Nokkur ár tók þó að skipuleggja þennan fyrsta og eina her sem Íslendingar hafa átt, og var hann fyllilega kominn á stofn 1857. <br />
<br />
== Skipulag hersins ==<br />
Kohl skipulagði herfylkinguna á sama hátt og tíðkaðist með venjulega heri í Evrópu á þessum tíma. Skipti hann liðsmönnum í 4 deildir, en einnig voru tvær drengjadeildir fyrir drengi á aldrinum 8 - 16 ára.<br />
<br />
=== Skipað í stöður===<br />
Mönnum var svo skipað í margs konar virðingarstöður, þar sem fylkingarstjóri var að sjálfsögðu kafteinn Kohl sem æðsti yfirmaður hersins. Hafði hann undir sinni stjórn liðsforingja, yfirflokksforingja (commandör sergeant), deildarforingja (sergeanter), flokksforingja og undirforingja, sem voru settir yfir aðra liðsmenn. Þá var enn fremur fánaberi og bumbuslagari í herfylkingunni, eins og í öllum almennilegum herjum.<br />
<br />
Liðsmenn voru allir skyldir til að lúta heraga og hlýða kalli, hvenær sem boðið var. Þá var þeim og skylt að sýna yfirmanni sínum tregðulausa hlýðni og hugsa vel um vopn sín og verjur.<br />
<br />
=== Vopn og búnaður===<br />
Fyrst í stað varð hluti herfylkingarinnar að notast við trévopn, en Kohl tóks innan fárra ára að afla henni af miklum dugnaði 60 fótgönguliðsbyssur, riffla með stingum, auk ýmissa annarra áhalda svo sem sérstakan herfána, sem notaður var, er hermennirnir voru kvaddir saman. Var fáni þessi hvítur með tveimur krosslögðum borðum.<br />
<br />
Engir sérstakir einkennisbúningar voru í eigu óbreyttra liðsmanna, en allir báru þeir einkennishúfu með rauðri doppu fyrir ofan skyggnið.<br />
<br />
== Markmið herfylkingarinnar ==<br />
[[Mynd:Eftir.jpg|thumb|Hreyfing í stað drykkju.]]<br />
Kapteinn Kohl hafði ekki lítil né smá áform fyrir herfylkingu sína, sem hann hafði eytt öllum sínum tómstundum við að koma á fót í nokkur ár.<br />
<br />
=== Varnarsveit===<br />
Í fyrsta lagi var herfylkingunni ætlað að vera varnarsveit gegn árásum útlendinga svo sem erlendra fiskimanna, sem oft voru nærgöngulir hér á fiskimiðunum í kring og eyðilögðu veiðarfæri sjómanna. Reyndar kom aldrei til þess, að herfylkingin þyrfti að eiga í höggi við útlenda sjómenn, og var henni þakkað að erlendir sjómenn héldu sér meira í skefjum en áður.<br />
<br />
=== Lögreglusveit===<br />
Í öðru lagi var herfylkingin hugsuð sem lögreglusveit til að halda uppi aga og reglu á eyjunni. Var einkum þörf á þessu á vertíðum og kauptíðum, þegar fjöldi manns safnaðist til eyjanna. Þessi voru sem sé tvö aðalmarkmið herfylkingarinnar.<br />
<br />
=== Bindindishreyfing===<br />
Þá var herfylkingin bindindishreyfing, þar sem menn urðu að gangast undir bindindisheit við inngöngu. Eggjaði Kohl liðsmenn herfylkingarinnar ljóst og leynt til þess að forðast drykkjuskap og óreglu, en mikil orð fóru af slíku hér, einkum á vertíðum.<br />
<br />
Var hver sá brottrækur úr herfylkingunni, sem gerðist sekur um ítrekaðan drykkjuskap, og breyttust fljótlega drykkjusiðir Eyjamanna mjög til bóta, enda flestir vopnfærir menn í þorpinu á aldrinum 18 - 40 ára meðlimir í fylkingunni. Beitti Kohl sér m.a. fyrir opnun veitingahúss hér, þar sem í stað vínveitinga voru aðallega kaffi- og matarveitingar á vægu verði.<br />
<br />
=== Íþróttahreyfing===<br />
Herfylkingin var einnig eins konar íþróttahreyfing, líklega einhver fyrsti félagsskapur hér á landi, sem skipulagður var sem slíkur. Var lögð áhersla á ýmsar íþróttir og líkamsiðkanir á reglulegum heræfingum fylkingarinnar til þess að auka og efla líkamshreysti liðsmanna hennar. Taldi Kohl kapteinn, að samfelldur agi og þjálfun kæmi Eyjamönnum og að gagni í störfum þeirra til sjós og lands.<br />
<br />
=== Fræðsluhreyfing===<br />
Enn eitt markmið herfylkingarinnar var að stuðla að almennri uppfræðslu liðsmanna fylkingarinnar. Kohl útvegaði ýmsar bækur um hermennsku, en einnig almennar fræðibækur og sögur, sem hermenn hans áttu greiðan aðgang að. Eignaðist sveitin safn bóka, sem varð fyrsti vísir að almenningsbókasafni hér. Var Kohl ólatur við að hvetja menn sína til að nota safnið, lesa bækurnar og æfa sig í skrift og reikningi í frístundum sínum. Herfylkingin var því að þessu leyti lík nútíma skóla, þar sem lögð var áhersla á að menn gætu æft sig í lestri, skrift og reikningi.<br />
<br />
== Æfingar herfylkingarinnar ==<br />
[[Mynd:Fylk.jpg|thumb|Herfylking.]]<br />
Aðalaðsetur herfylkingarinnar var í þinghúsi Vestmannaeyja, sem Kohl sýslumaður kom upp af miklum áhuga og dugnaði. Í þinghúsinu voru geymd ritföng og bækur, en einnig var húsið notað sem vopnabúr.<br />
<br />
=== Æfingar haldnar í hverri viku===<br />
Til hergöngu og æfinga var boðað með því að draga fána að hún á þinghúsinu, og söfnuðust liðsmenn herfylkingarinnar saman fyrir framan það. Voru æfingar í hverri viku, einu sinni eða tvisvar, en besti tími til æfinga var seinni hluti sumars eftir að heyskap og öðrum aðalönnum var lokið, og fyrri hluta vetrar, áður en vertíð og vertíðarundirbúningur hófst.<br />
<br />
=== Hergöngur===<br />
Fylkt var liði í fjórar raðir, eins og flokkarnir voru margir, en síðan hófst herganga inn á æfingasvæðið, flatirnar við Brimhóla, þar sem nú er Íþróttamiðstöðin, Illugagatan og umhverfið þar í kring. Fór hergangan skipulega fram með lúðrablæstri, bumbuslætti, og allra handa merkjamáli, þar sem táknað var, hvað gera skyldi. Við Brimhóla hófust svo alls kyns æfingar í vopnaburði, vopnfimi og skotfimi, og stóðu þær yfir í 2 - 4 klukkustundir í senn. Komst fljótlega hið ágætasta skipulag á hersveitina, og þóttu Eyjamenn vaskir og dugmiklir hermenn.<br />
<br />
=== Orrustuæfingar===<br />
Stundum lét Kohl skipta liðinu og sveitirnar leggja til orrustu hvora við aðra, við klettaborgir og hóla. Bjó varnarliðið sér þar vígi og víggirti með tunnum og sandpokum, en sóknarliðið sótti að af miklum krafti. Hófst þá áköf skothríð, högl að vísu ekki höfð í byssunum, heldur aðeins púður. Reyndi sóknarliðið að hrekja hina úr víginu, og kom þá oft til handalögmála. Þá gat verið ráðlagt fyrir varnarliðið að kveikja í tjörutunnum, sem hlaðið var fyrir framan til þess að bægja hinum frá um stund. Þegar lítill flokkur var umkringdur af stærri flokk, skyldi sá minni þegar gefast upp, en ekki etja kappi við hinn, þegar fyrirsjáanlegt var, að ekki kæmi að gagni.<br />
<br />
=== Skemmtun fyrir alla === <br />
Slys urðu aldrei við æfingar, þótt oft gengi mikið á, enda liðsmenn vel æfðir og ýmsu vanir. Fjöldi áhorfenda, einkum konur og eldri menn, nutu þess að horfa á og fylgjast með æfingunum, sem þóttu hin mesta skemmtun. Þá voru oft sérstakar skemmtigöngur á sunnudögum hjá herfylkingunni, og jafnvel útiskemmtanir í Herjólfsdal, sem Eyjabúar tóku almennt þátt í.<br />
<br />
== Endalok herfylkingarinnar ==<br />
Um árslokin 1859 hafði Kohl sýslumaður fengið loforð hjá stjórninni um embætti í Danmörku, og valdi hann nú eftirmann sinn sem æðsta yfirmann herfylkingarinnar, Pétur nokkurn Bjarnasen verslunarstjóra. Ekkert varð hins vegar úr flutningum sýslumannsins til Danmerkur, því hann andaðist skyndilega hér úr slagi 22. janúar 1860. Var Kohl grafinn hér í kirkjugarðinum með mikilli viðhöfn og reistu Eyjamenn minnisvarða á leiði hans í þakklætis- og virðingarskyni.<br />
<br />
=== Sígur á ógæfuhliðina ===<br />
Við fráfall kapteinsins mæta fór fljótlega að síga á ógæfuhliðina hjá herfylkingunni, þrátt fyrir áhuga og dugnað hins nýja stjórnanda hennar. Varð ýmislegt til þess að flýta fyrir endalokum fylkingarinnar, svo sem stöðugur fjárskortur, svo að hægt væri að sjá um hirðingu vopna og endurnýjun þeirra. Mikill tími fór í æfingar, og kann það einnig hafa valdið því, að liðsmönnum fór stöðugt fækkandi vegna annarra anna til sjós og lands. Þá urðu hér sjóslys mikil milli 1860 og 1870 og áttu sinn þátt í því, að liðsmenn herfylkingarinnar týndu smám saman tölunni. Sýndu foringjar sveitarinnar samt sem áður mikinn áhuga á þessum árum og reyndu að fylla í skörðin með nýjum mönnum. En allt kom fyrir ekki, endalok herfylkingarinnar voru skammt undan.<br />
<br />
=== Pétur Bjarnasen fylkingarstjóri deyr ===<br />
Með fráfalli Péturs Bjarnasen fylkingarstjóra mátti segja, að herfylkingin væri því sem næst úr sögunni. Kom herfylkingin seinast saman undir vopnum við jarðarför Péturs, 7.maí 1869 til að sýna foringja sýnum hinsta sóma. Eftirmenn Péturs náðu ekki að stöðva þá hnignum, sem þegar var hafin í starfi herfylkingarinnar. Eitthvað héldu æfingar áfram um tíma, en smám saman var þeim hætt og saga herfylkingarinnar öll.<br />
<br />
== Eftirmæli ==<br />
Eyjamenn minntust lengi með stolti og söknuði herfylkingar sinnar og þess svips, sem setti á héraðið og þjóðlíf Eyjabúa. Herfylkingin var fyrsti skipulagði félagsskapurinn í Vestmannaeyjum, þar sem félagssamtök hvers konar, eins og nú tíðkast, voru óþekkt fyrirbrigði.<br />
<br />
=== Sameinaði Eyjamenn ===<br />
Eyjaskeggjum varð e.t.v. ljósara en áður, hverju þeir gætu áorkað með því að vinna saman að sameiginlegum hagsmunamálum. Með sameiginlegu átaki, góðu skipulagi og reglu, væri hægt að koma ýmsum málum byggðarlagsins í betra horf.<br />
<br />
Lögum og reglum var nú framfylgt með meiri árangri en áður, og Eyjamenn vöknuðu nú til meðvitundar um ýmislegt, sem þeim hafði verið hulið áður.<br />
<br />
<div style="background:#e0e0e0;"><br />
:''Við skulum sýna að ljúft oss er að láta líf og blóð.''<br />
:''Hina aðra vesla menn, sem voga ekki með,''<br />
:''Við skulum vernda voða frá og varna við ófrið,''<br />
:''Sjötíu saman við er sérlegt hjálparlið.''<br />
:''Húrra! Húrra! Húrra!'' <br />
:(Lokaerindi úr baráttusöng Herfylkingarinnar, höfundur ókunnur)<br />
</div></div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=%C3%9Ej%C3%B3%C3%B0h%C3%A1t%C3%AD%C3%B0in&diff=6596Þjóðhátíðin2005-07-26T10:21:26Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>'''Þjóðhátíð í Vestmannaeyjum''' er haldin í fyrstu helgi ágústmánaðar. Hátíðin er af gömlum grunni eða frá því 2. ágúst árið 1874 þegar að Íslendingar fjölmenntu á Þingvelli í tilefni þúsund ára byggðar á Íslandi – sökum afkáralegs veðurs var ógjörningur fyrir Eyjamenn að sækja hátíðina, þannig að þeir sættu sig við að koma sér upp sinni eigin hátíð.<br />
<br />
Í dag er þjóðhátíðin í Eyjum stór og mikil hátíð þar sem ÍBV - íþróttafélag byggir upp ævintýralega smáborg í Herjólfsdal sem hverfur svo nánast sporlaust fjórum dögum síðar. Þar er boðið upp á tónlistarveislu þar sem vinsælustu hljómsveitir landsins hverju sinni stíga á stokk og gleðja hátíðargesti allan sólarhringinn. Flugeldasýning, brenna á [[Fjósaklettur|Fjósakletti]] og brekkusöngur er meðal þess sem boðið er upp á. Hin sérstæðu hvítu hústjöld setja líka sterkan svip sinn á dalinn þar sem heimamenn setja upp tjöldin sín á skipulagðan hátt þar sem að hver röð tjalda myndar götu og hvert tjald hefur númer eða nafn. Þar hafast menn við í gegnum allar tegundir veðurs og næra sig á lunda og kjötsúpu. Þar er oft á tíðum dvalið fram í dagrenningu við gítarspil og söng. <br />
<br />
== Saga ==<br />
Fyrstu hátíðarhöldin í Herjólfsdal hafa verið á 19. öld, en [[Pétur Bryde]], eigandi [[Brydebúð]], bauð starfsfólki sínu þangað árlega. Samkvæmt ársreikningum verslunarinnar árið 1859 kostaði svona veisla um 46[[ríkisdalir|rd]], en árslaun verslunarstjórans voru um 250[[ríkisdalir|rd]]. <br />
<br />
Árið 1859 kostaði Pétur Bryde endurnýjun vegsins niður í [[Herjólfsdalur|Herjólfsdal]]. Hann hafði þá í nokkur ár rekið garð að nafni [[Þórulund]] í dalnum, sem var nefnt eftir konu hans. Garðurinn stóð nálægt þeim stað þar sem að litla sviðið er á Þjóðhátíð nú. Garðurinn var rifinn árið 1932 þegar að hlaupabraut var gerð umhverfis tjörnina, en allar tilraunir Péturs til trjáræktar höfðu misheppnast. <br />
<br />
=== Fyrsta þjóðhátíðin ===<br />
Fyrsta Þjóðhátíðin var haldin sunnudaginn 2. ágúst árið 1874 í Herjólfsdal. Þá mættu í dalinn um 400 manns um hádegisbilið, reistu tjöld við suðurhlið tjarnarinnar og hlóðu veisluborð úr torfi og grjóti vestan við tjaldbúðirnar. Það sjást enn leifar af því nálægt hringtorginu. Tjöldin og [[Herjólfsdys]] voru prýdd fánum og borðum.<br />
<br />
[[Þorsteinn Jónsson (héraðslæknir)|Þorsteinn Jónsson]] flutti minni konungsins, og var eftir það hleypt af 9 fallbyssuskotum, sem bergmáluðu vel í fjöllunum í kring. Að því loknu flutti séra [[Brynjólfur Jónsson]] minni Íslands og [[Þorsteinn Jónsson (héraðslæknir)|Þorsteinn Jónsson]] flutti minni Jóns Sigurðssonar.<br />
<br />
Borðað var vel og kaffi drukkið, og upp frá því hófst dansleikur undir berum himni með söngi og tralli, sem stóð fram undir miðnæti. Ölvun var að sögn viðstaddra lítil, og allt fór vel fram.<br />
<br />
==== Fyrirmyndin ====<br />
Eftir þessa þjóðhátíð var hún haldin nokkrum sinnum í viðbót, en þá yfirleitt um miðjan ágúst. Um 1901 hafði hátíðarhaldið þróast á þá leið að kappróður var orðinn einn dagskráarliða. Eftir kappróðurinn var gengin skrúðganga inn í dalinn og hann skreyttur. Flutt var minni konungs, Íslands og Vestmannaeyja, og hófust þá íþróttaviðburðir: glíma, kapphlaup, og fleira. <br />
<br />
Síðar um kvöld voru kaffiveitingar og sódavatn á boðstólum í tjöldunum, en áfengi stóð ekki til boða. Frá þeirri Þjóðhátíð hefur hún verið haldin nánast óslitið.<br />
<br />
=== Eftir gos ===<br />
Eftir [[Heimaeyjargosið]] 1973 var mikill vikur og gjall í Herjólfsdal, sem gerði dalinn óvænlegan til hátíðarhalda. Sökum þess að hreinsunaraðgerðir bæjarins beindust fyrst og fremst að íbúðarsvæðum sat Herjólfsdalur á hakanum um þónokkra stund, en hann var ekki hreinsaður almennilega fyrr en 1976. Ákveðið var sökum þess að flytja hátíðarhöld Þjóðhátíðar suður á [[Breiðabakki|Breiðabakka]] í nokkur ár.<br />
<br />
Þjóðhátíðin 1973 var eingöngu eitt kvöld. Á Breiðabakka var útbúið lítið svið og danspallur. Smávægilegur varðeldur var reistur og þeir sem voru í Vestmannaeyjum — nánast eingöngu fólk sem tók þátt í hreinsunarstörfunum, mættu.<br />
<br />
Árið 1976 var Herjólfsdalur hreinsaður og tyrfður, sem var mjög mikið verk sökum þess hversu mikið svæði var um að ræða. Næsta ár, 1977, héldu Týrarar fyrstu Þjóðhátíðina í Herjólfsdal eftir gosið.<br />
<br />
=== Sameining Þórs og Týs ===<br />
[[Mynd:Týshátíð.jpg|thumb|250px|Þjóðhátíð í umsjón Týs.]]Fram til ársins 1996 skiptust íþróttafélögin [[Íþróttafélagið Þór|Þór]] og [[Knattspyrnufélagið Týr|Týr]] á að halda Þjóðhátíðina. Við sameiningu félaganna varð til meiri samstaða um árangur, og það besta var tekið frá hefðum hvors félagsins um sig, til dæmis voru bæði félögin vön því að reisa brú yfir tjörnina. Brú Þórs var beinni, hærri og ögn breiðari, en brú Týs var lægri og hafði stóran pall á brúnni miðri þar sem að fólk mælti sér oft mót. Týsbrúin þótti að mörgu leiti betri, og töluvert rómantískari fundarstaður, þannig að hún hefur verið notuð síðan að sameiningin varð.<br />
<br />
Einnig margefldist við þetta flugeldasýningin, tónleikahaldið og allir aðrir þættir hátíðarhaldanna, þar sem að um sameiginlegt átak var að ræða. Þó hafa heyrst neikvæðnisraddir á þá leið að sá samkeppnisandi sem ríkti er Þór og Týr voru við völd hafi minnkað og þjóðhátíðin því að einhverju leiti staðnað.<br />
<br />
=== Veðurfar ===<br />
Meðalhiti á [[Stórhöfði|Stórhöfða]] yfir daga þjóðhátíðar á árunum 1974 til 1991 var 9.9°C (9.8°C á föstudeginum, 10.4°C á laugardeginum og 9.7°C á sunnudeginum). Meðalhiti í Herjólfsdal getur hæglega verið 3°C hærra en á Stórhöfða. Vindhraðinn í dalnum er líklega enn minni en á Stórhöfða, allt niður að 50% af vindstyrknum, en hann var 15,3 hnútar (7,87 m/s) þar. Meðalvindur var mestur árið 1976, um 25,4 hnútar (um 13 m/s) - þá var Þjóðhátíð haldin á Breiðabakka. Meðalskýjahula var 5,9 áttunduhlutar, en var hún 8/8 (nánast alskýjað allan tímann) árið 1989 og 1,4 áttundu árið 1977 (nánast heiðskírt allan tímann).<br />
<br />
Nokkrum sinnum hefur það komið fyrir að miklir vindar hafa gert nokkurn usla á tjöldum og rigningar kælt og bleytt margar þúsundir manna, sem láta það þó yfirleitt lítið á sig fá. Eitt árið, líklega 1969, var verið að nota kringlótt skátatjald sem veitingatjald, og það, ásamt nokkrum öðrum tjöldum, fauk upp hliðina á [[Moldi|Molda]] og yfir [[Há|Hánna]]. Það þurfti þá mikinn mannskap til þess að bjarga tjaldinu. Á þjóðhátíð 2002 varð veður svo vont að hátíðargestir leituðu skjóls í heimahúsum og íþróttamiðstöðinni á meðan að tjöld þeirra fuku í stórum stíl, ef að rigningarnar héldu þeim ekki niðri. Þó koma inn á milli sæluveður — árið 2003 var sérlega minnisstætt vegna góðviðris, og eins árið 1977.<br />
<br />
Tölfræðin sýnir að það skiptist mjög á skin og skúrum á þjóðhátíð í Eyjum, en það hefur sýnt sig að ef að engin rigning er á laugardagskvöldinu, þá verði engin úrkoma yfir sunnudaginn heldur.<br />
<br />
<small>ATH. að þessa efnisgrein þyrfti að uppfæra með veðurfarstölfræði síðasta áratugs</small><br />
<br />
== Siðir ==<br />
Mest áberandi siðurinn, þegar að litið er yfir dalinn, er sá siður að raða upp hvítum hústjöldum í götur. Fyrsta hústjaldið virðist hafa komið til sögunnar árið 1908, en þá voru sælgæti og gosdrykkir seldir í fyrsta sinn. Hústjöld fóru að verða áberandi um 1910. Á fyrstu þjóðhátíðunum var hústjöldunum ekki raðað upp eftir neinu sérstöku skipulagi, þó svo að tjaldformið virðist hafa haldið sér frá upphafi. Helsti munurinn þá og nú er sá að ekki voru notaðar járn- eða trégrindur í upphafi, heldur eingöngu ein tréstöng í hverju horni, og svo snærisbönd sem héldu tjaldinu strektu. Tilkoma grindanna hefur gert það að verkum að ekkert pláss fer til spillis undir snærisböndin, þannig að hægt er að raða hústjöldunum mun þéttar en áður. <br />
<br />
Árið 1929 er fyrst getið um brennu á Fjósakletti, en varðeldar hafa tíðkast í smærri stíl nokkru fyrr. Þó er vitað að það var engin brenna fyrir árið 1908, þar sem að spýtnabrak fannst ógjarnan á víð og dreif þá eins og nú; timbur var munaðarvara sem varð að nýta sem allra best.<br />
<br />
Þegar árið 1903 eru nefndir flugeldar. [[Gísli J. Johnsen]] sá um framkvæmd hennar á fyrstu árunum. <br />
<br />
Bjargsig er fyrst nefnt á 17. júníhátíðinni 1911 en um 1920 er talað um bjargsig í Dalsfjalli eins og fastan sið á þjóðhátíð og hefur verið svo síðan.<br />
<br />
Árið 1977 fór fyrst fram brekkusöngur á þjóðhátíð undir stjórn Árna Johnsens. Sama ár tók Árni einnig við af [[Stefáni Árnasyni]], sem kallaður var Stebbi Pól, sem kynnir á þjóðhátíð, en Stefán hafði gengt starfi þular á þjóðhátíð í áratugi. Söngur við varðeld hefur lengi tíðkast í Vestmannaeyjum, en á þjóðhátíð koma mörg þúsund manns saman í brekkunni í Herjólfsdal og syngja saman í góða klukkustund gömul og góð dægurlög í bland við þjóðhátíðarlögin.<br />
<br />
=== Göturnar ===<br />
Hefð er fyrir því, eins og áður segir, að raða hústjöldunum upp í götur, og hefur hver gata hlotið nafn, sem hefur haldist með nánast engum breytingum í gegnum árin.<br />
<br />
* '''Sjómannasund'''<br />
* '''Sigurbraut'''<br />
* '''Skvísusund'''<br />
* '''Veltusund'''<br />
* '''Þórsgata'''<br />
* '''Týsgata'''<br />
* '''ÍBV gata'''<br />
<br />
<br />
== Þjóðhátíðarlagið ==<br />
<div class="floatright" style="border: 1px solid #cccccc; background: #eeeeee; padding: 5px; width: 100px;"><br />
Hægt er að nálgast mörg Þjóðhátíðarlögin á MP3 formi á [http://www.dalurinn.is/index2.php?p=200&i=1086&o=1086&s=&cid=1086 Heimasíðu Þjóðhátíðar]<br />
</div><br />
<br />
Frá árinu 1933 hefur tíðkast að velja eitt þjóðhátíðarlag hverju sinni. Þá skrifaði [[Árni úr Eyjum]] ljóðið [[Setjumst hér að sumbli]] og [[Oddgeir Kristjánsson]] bjó til lag því til undirspils. Oddgeir samdi þjóðhátíðarlögin eftir það óslitið þar til að hann féll frá árið 1966, en Árni úr Eyjum, [[Ási í Bæ]] og [[Loftur Guðmundsson]] skiptust á að semja textana. Frá dauða Oddgeirs fram til ársins 1969 voru gömul lög eftir hann notuð sem þjóðhátíðarlög, en síðan þá hafa nýjir menn skipst á að semja lögin. [[Árni Johnsen]] hefur gert fjölmarga texta, og einnig [[Guðjón Weihe]]. [[Ólafur M. Aðalsteinsson]] hefur gert nokkur lög, sem og [[Þorgeir Guðmundsson]], [[Sigurður Óskarsson]] og [[Lýður Ægisson]]. Síðasta áratuginn hafa [[Hreimur Örn Heimisson]], [[Sigurjón Haraldsson]] og fleiri komið að gerð laganna.<br />
<br />
Lögin hafa vakið misjafnar undirtektir og sitið misjafnlega fast eftir í minningum manna, en sérlega minnistæð þykja lögin [[Dagur og nótt í dalnum]] (1941), [[Út í Elliðaey]] (1980), [[Þú veist hvað ég meina]] (1997) og [[Lífið er yndislegt]] (2001), en þó eru mörg önnur sem sitja misjafnlega fast í hugum manna, og hefur þar aldur, smekkur og upplifun margt um það að segja.<br />
<br />
*'''2005''': [[Með þér]]<br />
*'''2004''': [[Í Herjólfsdal (2004)|Í Herjólfsdal]]<br />
*'''2003''': [[Draumur um þjóðhátíð]]<br />
*'''2002''': [[Vinátta]]<br />
*'''2001''': [[Lífið er yndislegt]]<br />
*'''2000''': [[Í Vestmannaeyjum]]<br />
*'''1999''': [[Í dalnum]]<br />
*'''1998''': [[Á Þjóðhátíð]]<br />
*'''1997''': [[Þú veist hvað ég meina]]<br />
*'''1996''': [[Sumarnótt]]<br />
*'''1995''': [[Þúsund eldar]]<br />
*'''1994''': [[Út við sund og Eyjar]]<br />
*'''1993''': [[Þjóðhátíðarlag (1993)|Þjóðhátíðarlag]]<br />
*'''1992''': [[Dagar og nætur]]<br />
*'''1991''': [[Þjóðhátíð í Eyjum]]<br />
*'''1990''': [[Næturfjör]]<br />
*'''1989''': [[Í brekkunni]]<br />
*'''1988''': [[Ég meyjar á kvöldin kyssi]]<br />
*'''1987''': [[Síðasti dans í dalnum]]<br />
*'''1986''': [[Dalbúinn]]<br />
*'''1985''': [[Í Herjólfsdal (1985)|Í Herjólfsdal]]<br />
*'''1984''': [[Ástin bjarta]]<br />
*'''1983''': [[Gaman og alvara]]<br />
*'''1982''': [[Þjóðhátíðarlag (1982)|Þjóðhátíðarlag]]<br />
*'''1981''': [[Í Herjólfsdal (1981)|Í Herjólfsdal]]<br />
*'''1980''': [[Út í Elliðaey]]<br />
*'''1979''': [[Peyjaminning]]<br />
*'''1978''': [[Á þjóðhátíð]]<br />
*'''1977''': [[Þjóðhátíðarlag (1977)|Þjóðhátíðarlag]]<br />
*'''1976''': [[Vornótt í Eyjum]]<br />
*'''1975''': [[Þjóðhátíðarlag (1975)|Þjóðhátíðarlag]]<br />
*'''1974''': [[Eyjan mín bjarta]]<br />
*'''1973''': [[Við höldum þjóðhátíð]]<br />
*'''1972''': [[Eyjasyrpa]]<br />
*'''1971''': [[Heimahöfn]]<br />
*'''1970''': [[Bros þitt]]<br />
*'''1969''': [[Draumblóm Þjóðhátíðarnætur]]<br />
*'''1968''': [[Svo björt og skær]]<br />
*'''1965''': [[Vögguvísa]]<br />
*'''1961''': [[Sólbrúnir vangar]]<br />
*'''1955''': [[Gamla gatan]]<br />
*'''1954''': [[Vísan um dægurlagið]]<br />
*'''1953''': [[Síldarvísa]]<br />
*'''1951''': [[Heima]]<br />
*'''1950''': [[Hve dátt er hér í dalnum]]<br />
*'''1949''': [[Breytileg átt og hægviðri]]<br />
*'''1948''': [[Þjóðhátíðarvísa]]<br />
*'''1945''': [[Á útlagaslóð]]<br />
*'''1942''': [[Takið eftir því]]<br />
*'''1941''': [[Dagur og nótt í dalnum]]<br />
*'''1940''': [[Meira fjör]]<br />
*'''1939''': [[Hátíðarnótt í Herjólfsdal]]<br />
*'''1938''': [[Þjóðhátíðarsöngur]]<br />
*'''1937''': [[Undurfagra ævintýr]]<br />
*'''1933''': [[Setjumst hér að sumbli]]<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* '''Þjóðhátíðarblað Vestmannaeyja''', ýmsir árgangar milli 1962-2002, þá sérstaklega:<br />
** ''Þjóðhátíðin í Herjólfsdal frá fornu fari'', Þjóðhátíðarblaðið 2002.<br />
** ''Veður á Þjóðhátíð í Eyjum 1974-1991'', e. Trausta Jónsson veðurfræðing, Þjóðhátíðarblaðið 1992.<br />
** ''Þjóðhátíðarlögin ómissandi þáttur Eyjastemningarinnar'', e. Árna Johnsen, Þjóðhátíðarblaðið 1992.<br />
* '''Þjóðólfur''', 26. árgangur, bls. 196. [http://www.timarit.is/?issueID%3D314499&pageSelected%3D5&lang%3D0]<br />
* '''Dalurinn.is''', Saga Þjóðhátíðar. [http://www.dalurinn.is/index2.php?p%3D200&i%3D1086&o%3D1086&s%3D&cid%3D1086]}}</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Borg&diff=6523Borg2005-07-26T08:41:36Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>''Einnig stóð hús við Stakkagerðistún sem hét Borg. Sjá [[Borg (við Stakkagerðistún)]]''<br />
----<br />
<br />
Húsið '''Borg''' stóð við [[Heimagata|Heimagötu]] 3a og var reist sumarið 1904 til að hýsa [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum|Barnaskólann í Vestmannaeyjum]]. Yfirsmiður við byggingu hússins var [[Ágúst Árnason]] og aðrir smiðir sem komu að byggingu hússins voru [[Magnús Ísleifsson]] í [[London]] og [[Sigurður í Merkisteini]]. Einnig var þarna, þinghús Vestmannaeyja, réttarsalur og fangelsi, sem var viðbygging austast á húsinu.<br />
<br />
Áður á lóðinni stóð torfhús sem reist var á tíð [[Andreas August von Kohl]] sýslumanns og hafði verið þinghús Eyjanna síðan 1857.<br />
<br />
Borg var timburhús á tveimur hæðum, með hlöðnum kjallara og kom sérstakt timburskip með viðinn og músteina. Var það mjög vel byggt í og var annað stærsta húsið á sínum tíma, aðeins [[Austurbúðin]] var stærri.<br />
<br />
== Barnaskólinn í Vestmannaeyja ==<br />
<big>''Sjá aðalgrein: [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum]]''</big><br />
<br />
Haustið 1904 hóf Barnaskólinn starfsemi sína í þessu nýja húsnæði. Var skólinn á báðum hæðum, með tvær stofur á efri hæð og eina stofu og leikfimissal á þeirri neðri. Eftir því sem leið á árin og bærinn stækkaði varð húsið of lítið til að hýsa barnaskólann, þannig að skólinn flutti í annað nýbyggt húsnæði við [[Landakirkja|Landakirkju]] árið 1915. Einnig á þessu sömu árum var [[Bókasafn Vestmannaeyja]] þar til húsa.<br />
<br />
== Gamla bíó ==<br />
Árið 1917 keyptu [[Sigurjón Högnason]] frá [[Baldurshagi|Baldurshaga]] og [[Arnbjörn Ólafsson]] á [[Reynir|Reyni]] Borg á 13 þúsund krónur og komu á fót kvikmyndarekstur í húsinu. Á vesturhluta hússins stóð „Biograph Theatre — Moving Pictures“. <br />
<br />
Rýmið á neðri hæð hússins var stækkað þannig að þetta var einn stór salur með tjaldið á vestur-vegg salsins. Salurinn tók 118 manns í betri sæti og 72 í almenn sæti, en fremst voru þrír bekkir með barnasætum. Norðan megin við tjaldið var klefi þar sem spilað var á píanó í tíð þögla kvikmynda. Gengið var inn í húsið að austan og var þar miðasala og sýningarklefi. Salurinn var fallega skreyttur af [[Engilbert Gíslason|Engilberti Gíslasyni]] listmálara. Sunnan megin við tjaldið var málverk af grísku goði og fyrir ofan glugga voru grískar leikgrímur.<br />
<br />
Arnbjörn var sýningarstjóri, Sigurjón sá um litla rafstöð, sem var gamla fangaklefanum. Kvikmyndahúsið þurfti að hafa sér rafstöð vegna þess að [[Rafveita Vestmannaeyja]] gat ekki haft svo stóran notanda.<br />
<br />
Fyrsta kvikmyndin, sem var sýnd 3. mars, hét ''Zirli''. Kunnu Vestmannaeyingar vel að meta þessa nýjung. Var það ósjaldan að fólk lifði sig inn í myndirnar og sem dæmi má nefna að þegar lestirnar komu æðandi á móti áhorfendum eins og hún ætlaði út úr tjaldinu mátti heyra: „Jón, Jón, passaðu börnin!“<br />
<br />
Kvikmyndahúsið var að Borg til ársins 1930, er [[Nýja bíó]] varð að kvikmyndahúsi. Póststjórn tók neðri hæðina að leigu og var þá [[Póstmál|pósthús]] þar frá 1931 til 1948. Póstmeistari var [[Ólafur Jensson]].<br />
<br />
Árið 1948 keypti Sigurjón eignarhluta Arnbjarnar og átti þá húsið einn. Eftir að Barnaskólinn flutti starfsemi sína var efri hæðin innréttuð sem íbúð og átti Sigurjón heima þar ásamt konu sinni, [[Kristín Þórðardóttir|Kristínar Þórðardóttur]], til dauðadags 1958, en kona hans lést árið 1948.<br />
<br />
Fram að [[Heimaeyjargosið|gosi]] bjó [[Garðar Sirgurjónsson|Garðar]] sonur Sigurjóns, rafveitustjóri í Eyjum, ásamt konu sinni, [[Ásta Kristinsdóttir|Ástu Kristinsdóttur]] frá [[Lönd]]um, og tveimur börnum þeirra á efri hæðinni<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Guðjón Ármann Eyjólfsson: Vestmannaeyjar - byggð og eldgos. Reykjavík 1973.<br />
}}<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Borg_(vi%C3%B0_Stakkager%C3%B0ist%C3%BAn)&diff=6520Borg (við Stakkagerðistún)2005-07-26T08:38:25Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div></div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Borg&diff=6512Borg2005-07-26T08:35:33Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Húsið '''Borg''' stóð við [[Heimagata|Heimagötu]] 3a og var reist sumarið 1904 til að hýsa [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum|Barnaskólann í Vestmannaeyjum]]. Yfirsmiður við byggingu hússins var [[Ágúst Árnason]] og aðrir smiðir sem komu að byggingu hússins voru [[Magnús Ísleifsson]] í [[London]] og [[Sigurður í Merkisteini]]. Einnig var þarna, þinghús Vestmannaeyja, réttarsalur og fangelsi, sem var viðbygging austast á húsinu.<br />
<br />
Áður á lóðinni stóð torfhús sem reist var á tíð [[Andreas August von Kohl]] sýslumanns og hafði verið þinghús Eyjanna síðan 1857.<br />
<br />
Borg var timburhús á tveimur hæðum, með hlöðnum kjallara og kom sérstakt timburskip með viðinn og músteina. Var það mjög vel byggt í og var annað stærsta húsið á sínum tíma, aðeins [[Austurbúðin]] var stærri.<br />
<br />
== Barnaskólinn í Vestmannaeyja ==<br />
<big>''Sjá aðalgrein: [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum]]''</big><br />
<br />
Haustið 1904 hóf Barnaskólinn starfsemi sína í þessu nýja húsnæði. Var skólinn á báðum hæðum, með tvær stofur á efri hæð og eina stofu og leikfimissal á þeirri neðri. Eftir því sem leið á árin og bærinn stækkaði varð húsið of lítið til að hýsa barnaskólann, þannig að skólinn flutti í annað nýbyggt húsnæði við [[Landakirkja|Landakirkju]] árið 1915. Einnig á þessu sömu árum var [[Bókasafn Vestmannaeyja]] þar til húsa.<br />
<br />
== Gamla bíó ==<br />
Árið 1917 keyptu [[Sigurjón Högnason]] frá [[Baldurshagi|Baldurshaga]] og [[Arnbjörn Ólafsson]] á [[Reynir|Reyni]] Borg á 13 þúsund krónur og komu á fót kvikmyndarekstur í húsinu. Á vesturhluta hússins stóð „Biograph Theatre — Moving Pictures“. <br />
<br />
Rýmið á neðri hæð hússins var stækkað þannig að þetta var einn stór salur með tjaldið á vestur-vegg salsins. Salurinn tók 118 manns í betri sæti og 72 í almenn sæti, en fremst voru þrír bekkir með barnasætum. Norðan megin við tjaldið var klefi þar sem spilað var á píanó í tíð þögla kvikmynda. Gengið var inn í húsið að austan og var þar miðasala og sýningarklefi. Salurinn var fallega skreyttur af [[Engilbert Gíslason|Engilberti Gíslasyni]] listmálara. Sunnan megin við tjaldið var málverk af grísku goði og fyrir ofan glugga voru grískar leikgrímur.<br />
<br />
Arnbjörn var sýningarstjóri, Sigurjón sá um litla rafstöð, sem var gamla fangaklefanum. Kvikmyndahúsið þurfti að hafa sér rafstöð vegna þess að [[Rafveita Vestmannaeyja]] gat ekki haft svo stóran notanda.<br />
<br />
Fyrsta kvikmyndin, sem var sýnd 3. mars, hét ''Zirli''. Kunnu Vestmannaeyingar vel að meta þessa nýjung. Var það ósjaldan að fólk lifði sig inn í myndirnar og sem dæmi má nefna að þegar lestirnar komu æðandi á móti áhorfendum eins og hún ætlaði út úr tjaldinu mátti heyra: „Jón, Jón, passaðu börnin!“<br />
<br />
Kvikmyndahúsið var að Borg til ársins 1930, er [[Nýja bíó]] varð að kvikmyndahúsi. Póststjórn tók neðri hæðina að leigu og var þá [[Póstmál|pósthús]] þar frá 1931 til 1948. Póstmeistari var [[Ólafur Jensson]].<br />
<br />
Árið 1948 keypti Sigurjón eignarhluta Arnbjarnar og átti þá húsið einn. Eftir að Barnaskólinn flutti starfsemi sína var efri hæðin innréttuð sem íbúð og átti Sigurjón heima þar ásamt konu sinni, [[Kristín Þórðardóttir|Kristínar Þórðardóttur]], til dauðadags 1958, en kona hans lést árið 1948.<br />
<br />
Fram að [[Heimaeyjargosið|gosi]] bjó [[Garðar Sirgurjónsson|Garðar]] sonur Sigurjóns, rafveitustjóri í Eyjum, ásamt konu sinni, [[Ásta Kristinsdóttir|Ástu Kristinsdóttur]] frá [[Lönd]]um, og tveimur börnum þeirra á efri hæðinni<br />
<br />
Einnig stóð hús á [[Stakkagerðistún]]i sem bar nafnið en var flutt árið 1894.<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Guðjón Ármann Eyjólfsson: Vestmannaeyjar - byggð og eldgos. Reykjavík 1973.<br />
}}</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Borg&diff=6510Borg2005-07-26T08:34:20Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Húsið '''Borg''' stóð við [[Heimagata|Heimagötu]] 3a og var reist sumarið 1904 til að hýsa [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum|Barnaskólann í Vestmannaeyjum]]. Yfirsmiður við byggingu hússins var [[Ágúst Árnason]] og aðrir smiðir sem komu að byggingu hússins voru [[Magnús Ísleifsson]] í [[London]] og [[Sigurður í Merkisteini]]. Einnig var þarna, þinghús Vestmannaeyja, réttarsalur og fangelsi, sem var viðbygging austast á húsinu.<br />
<br />
Áður á lóðinni stóð torfhús sem reist var á tíð [[Andreas August von Kohl]] sýslumanns og hafði verið þinghús Eyjanna síðan 1857.<br />
<br />
Borg var timburhús á tveimur hæðum, með hlöðnum kjallara og kom sérstakt timburskip með viðinn og músteina. Var það mjög vel byggt í og var annað stærsta húsið á sínum tíma, aðeins [[Austurbúðin]] var stærri.<br />
<br />
== Barnaskólinn í Vestmannaeyja ==<br />
<big>''Sjá aðalgrein: [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum]]''</big><br />
<br />
Haustið 1904 hóf Barnaskólinn starfsemi sína í þessu nýja húsnæði. Var skólinn á báðum hæðum, með tvær stofur á efri hæð og eina stofu og leikfimissal á þeirri neðri. Eftir því sem leið á árin og bærinn stækkaði varð húsið of lítið til að hýsa barnaskólann, þannig að skólinn flutti í annað nýbyggt húsnæði við [[Landakirkja|Landakirkju]] árið 1915. Einnig á þessu sömu árum var [[Bókasafn Vestmannaeyja]] þar til húsa.<br />
<br />
== Gamla bíó ==<br />
Árið 1917 keyptu [[Sigurjón Högnason]] frá [[Baldurshagi|Baldurshaga]] og [[Arnbjörn Ólafsson]] á [[Reynir|Reyni]] Borg á 13 þúsund krónur og komu á fót kvikmyndarekstur í húsinu. Á vesturhluta hússins stóð „Biograph Theatre — Moving Pictures“. <br />
<br />
Rýmið á neðri hæð hússins var stækkað þannig að þetta var einn stór salur með tjaldið á vestur-vegg salsins. Salurinn tók 118 manns í betri sæti og 72 í almenn sæti, en fremst voru þrír bekkir með barnasætum. Norðan megin við tjaldið var klefi þar sem spilað var á píanó í tíð þögla kvikmynda. Gengið var inn í húsið að austan og var þar miðasala og sýningarklefi. Salurinn var fallega skreyttur af [[Engilbert Gíslason|Engilberti Gíslasyni]] listmálara. Sunnan megin við tjaldið var málverk af grísku goði og fyrir ofan glugga voru grískar leikgrímur.<br />
<br />
Arnbjörn var sýningarstjóri, Sigurjón sá um litla rafstöð, sem var gamla fangaklefanum. Kvikmyndahúsið þurfti að hafa sér rafstöð vegna þess að [[Rafveita Vestmannaeyja]] gat ekki haft svo stóran notanda.<br />
<br />
Fyrsta kvikmyndin, sem var sýnd 3. mars, hét ''Zirli''. Kunnu Vestmannaeyingar vel að meta þessa nýjung. Var það ósjaldan að fólk lifði sig inn í myndirnar og sem dæmi má nefna að þegar lestirnar komu æðandi á móti áhorfendum eins og hún ætlaði út úr tjaldinu mátti heyra: „Jón, Jón, passaðu börnin!“<br />
<br />
Kvikmyndahúsið var að Borg til ársins 1930, er [[Nýja bíó]] varð að kvikmyndahúsi. Póststjórn tók neðri hæðina að leigu og var þá [[Póstmál|pósthús]] þar frá 1931 til 1948. Póstmeistari var [[Ólafur Jensson]].<br />
<br />
Árið 1948 keypti Sigurjón eignarhluta Arnbjarnar og átti þá húsið einn. Eftir að Barnaskólinn flutti starfsemi sína var efri hæðin innréttuð sem íbúð og átti Sigurjón heima þar ásamt konu sinni, [[Kristín Þórðardóttir|Kristínar Þórðardóttur]], til dauðadags 1958, en kona hans lést árið 1948.<br />
<br />
Fram að [[Heimaeyjargosið|gosi]] bjó [[Garðar Sirgurjónsson|Garðar]] sonur Sigurjóns, rafveitustjóri í Eyjum, ásamt konu sinni, [[Ásta Kristinsdóttir|Ástu Kristinsdóttur]] frá [[Lönd]]um, og tveimur börnum þeirra á efri hæðinni<br />
<br />
Einnig stóð hús á [[Stakkagerðistún]]i sem bar nafnið en var flutt árið 1894.<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Borg&diff=6499Borg2005-07-25T16:48:03Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Húsið '''Borg''' stóð við [[Heimagata|Heimagötu]] 3a og var reist sumarið 1904 til að hýsa [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum|Barnaskólann í Vestmannaeyjum]]. Yfirsmiður við byggingu hússins var [[Ágúst Árnason]] og aðrir smiðir sem komu að byggingu hússins voru [[Magnús Ísleifsson]] í [[London]] og [[Sigurður í Merkisteini]]. Einnig var þarna, þinghús Vestmannaeyja, réttarsalur og fangelsi, sem var viðbygging austast á húsinu.<br />
<br />
Áður á lóðinni stóð torfhús sem reist var á tíð [[Andreas August von Kohl]] sýslumanns og hafði verið þinghús Eyjanna síðan 1857.<br />
<br />
Borg var timburhús á tveimur hæðum, með hlöðnum kjallara og kom sérstakt timburskip með viðinn og músteina. Var það mjög vel byggt í og var annað stærsta húsið á sínum tíma, aðeins [[Austurbúðin]] var stærri.<br />
<br />
== Barnaskólinn í Vestmannaeyja ==<br />
<big>''Sjá aðalgrein: [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum]]''</big><br />
<br />
Haustið 1904 hóf Barnaskólinn starfsemi sína í þessu nýja húsnæði. Var skólinn á báðum hæðum, með tvær stofur á efri hæð og eina stofu og leikfimissal á þeirri neðri. Eftir því sem leið á árin og bærinn stækkaði varð húsið of lítið til að hýsa barnaskólann, þannig að skólinn flutti í annað nýbyggt húsnæði við [[Landakirkja|Landakirkju]] árið 1915. Einnig á þessu sömu árum var [[Bókasafn Vestmannaeyja]] þar til húsa.<br />
<br />
== Gamla bíó ==<br />
Árið 1917 keyptu [[Sigurjón Högnason]] frá [[Baldurshagi|Baldurshaga]] og [[Arnbjörn Ólafsson]] á [[Reynir|Reyni]] Borg á 13 þúsund krónur og komu á fót kvikmyndarekstur í húsinu. Á vesturhluta hússins stóð „Biograph Theatre — Moving Pictures“. <br />
<br />
Rýmið á neðri hæð hússins var stækkað þannig að þetta var einn stór salur með tjaldið á vestur-vegg salsins. Salurinn tók 118 manns í betri sæti og 72 í almenn sæti, en fremst voru þrír bekkir með barnasætum. Norðan megin við tjaldið var klefi þar sem spilað var á píanó í tíð þögla kvikmynda. Gengið var inn í húsið að austan og var þar miðasala og sýningarklefi. Salurinn var fallega skreyttur af [[Engilbert Gíslason|Engilberti Gíslasyni]] listmálara. Sunnan megin við tjaldið var málverk af grísku goði og fyrir ofan glugga voru grískar leikgrímur.<br />
<br />
Arnbjörn var sýningarstjóri, Sigurjón sá um litla rafstöð, sem var gamla fangaklefanum. Kvikmyndahúsið þurfti að hafa sér rafstöð vegna þess að [[Rafveita Vestmannaeyja]] gat ekki haft svo stóran notanda.<br />
<br />
Fyrsta kvikmyndin, sem var sýnd 3. mars, hét ''Zirli''. Kunnu Vestmannaeyingar vel að meta þessa nýjung. Var það ósjaldan að fólk lifði sig inn í myndirnar og sem dæmi má nefna að þegar lestirnar komu æðandi á móti áhorfendum eins og hún ætlaði út úr tjaldinu mátti heyra: „Jón, Jón, passaðu börnin!“<br />
<br />
Kvikmyndahúsið var að Borg til ársins 1930, er [[Nýja bíó]] varð að kvikmyndahúsi.<br />
<br />
Árið 1948 keypti Sigurjón eignarhluta Arnbjarnar og átti þá húsið einn. Eftir að Barnaskólinn flutti starfsemi sína var efri hæðin innréttuð sem íbúð og átti Sigurjón heima þar ásamt konu sinni, [[Kristín Þórðardóttir|Kristínar Þórðardóttur]], til dauðadags 1948.<br />
<br />
Einnig stóð hús á [[Stakkagerðistún]]i sem bar nafnið en var flutt árið 1894.<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Borg&diff=6494Borg2005-07-25T16:15:44Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Húsið '''Borg''' stóð við [[Heimagata|Heimagötu]] 3a og var reist sumarið 1904 til að hýsa [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum|Barnaskólann í Vestmannaeyjum]]. Yfirsmiður við byggingu hússins var [[Ágúst Árnason]] og aðrir smiðir sem komu að byggingu hússins voru [[Magnús Ísleifsson]] í [[London]] og [[Sigurður í Merkisteini]]. Einnig var þarna, þinghús Vestmannaeyja, réttarsalur og fangelsi, sem var viðbygging austast á húsinu.<br />
<br />
Áður á lóðinni stóð torfhús sem reist var á tíð [[Andreas August von Kohl]] sýslumanns og hafði verið þinghús Eyjanna síðan 1857.<br />
<br />
Borg var timburhús á tveimur hæðum, með hlöðnum kjallara og kom sérstakt timburskip með viðinn og músteina. Var það mjög vel byggt í og var annað stærsta húsið á sínum tíma, aðeins [[Austurbúðin]] var stærri.<br />
<br />
== Barnaskólinn í Vestmannaeyja ==<br />
<big>''Sjá aðalgrein: [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum]]''</big><br />
<br />
Haustið 1904 hóf Barnaskólinn starfsemi sína í þessu nýja húsnæði. Var skólinn á báðum hæðum, með tvær stofur á efri hæð og eina stofu og leikfimissal á þeirri neðri. Eftir því sem leið á árin og bærinn stækkaði varð húsið of lítið til að hýsa barnaskólann, þannig að skólinn flutti í annað nýbyggt húsnæði við [[Landakirkja|Landakirkju]] árið 1915. Einnig á þessu sömu árum var [[Bókasafn Vestmannaeyja]] þar til húsa.<br />
<br />
== Gamla bíó ==<br />
Árið 1917 keyptu [[Sigurjón Högnason]] frá [[Baldurshagi|Baldurshaga]] og [[Arnbjörn Ólafsson]] á [[Reynir|Reyni]] Borg á 13 þúsund krónur og komu á fót kvikmyndarekstur í húsinu. Á vesturhluta hússins stóð „Biograph Theatre — Moving Pictures“. <br />
<br />
Rýmið á neðri hæð hússins var stækkað þannig að þetta var einn stór salur með tjaldið á vestur-vegg salsins. Salurinn tók 118 manns í betri sæti og 72 í almenn sæti, en fremst voru þrír bekkir með barnasætum. Norðan megin við tjaldið var klefi þar sem spilað var á píanó í tíð þögla kvikmynda. Gengið var inn í húsið að austan og var þar miðasala og sýningarklefi. Salurinn var fallega skreyttur af [[Engilbert Gíslason|Engilberti Gíslasyni]] listmálara. Sunnan megin við tjaldið var málverk af grísku goði og fyrir ofan glugga voru grískar leikgrímur.<br />
<br />
Arnbjörn var sýningarstjóri, Sigurjón sá um litla rafstöð, sem var gamla fangaklefanum. Kvikmyndahúsið þurfti að hafa sér rafstöð vegna þess að [[Rafveita Vestmannaeyja]] gat ekki haft svo stóran notanda.<br />
<br />
Fyrsta kvikmyndin, sem var sýnd 3. mars, hét ''Zirli''. Kunnu Vestmannaeyingar vel að meta þessa nýjung. Var það ósjaldan að fólk lifði sig inn í myndirnar og sem dæmi má nefna að þegar lestirnar komu æðandi á móti áhorfendum eins og hún ætlaði út úr tjaldinu mátti heyra: „Jón, Jón, passaðu börnin!“<br />
<br />
Kvikmyndahúsið var að Borg til ársins 1930, er [[Nýja bíó]] varð að kvikmyndahúsi.<br />
<br />
Einnig stóð hús á [[Stakkagerðistún]]i sem bar nafnið en var flutt árið 1894.<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Gamla_b%C3%AD%C3%B3&diff=6493Gamla bíó2005-07-25T16:15:27Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>#Redirect [[Borg]]<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Borg&diff=6485Borg2005-07-25T15:39:40Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Húsið '''Borg''' stóð við [[Heimagata|Heimagötu]] 3a og var reist sumarið 1904 til að hýsa [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum|Barnaskólann í Vestmannaeyjum]]. Yfirsmiður við byggingu hússins var [[Ágúst Árnason]] og aðrir smiðir sem komu að byggingu hússins voru [[Magnús Ísleifsson]] í [[London]] og [[Sigurður í Merkisteini]]. Einnig var þarna, þinghús Vestmannaeyja, réttarsalur og fangelsi, sem var viðbygging austast á húsinu.<br />
<br />
Áður á lóðinni stóð torfhús sem reist var á tíð [[Andreas August von Kohl]] sýslumanns og hafði verið þinghús Eyjanna síðan 1857.<br />
<br />
Borg var timburhús á tveimur hæðum, með hlöðnum kjallara og kom sérstakt timburskip með viðinn og músteina. Var það mjög vel byggt í og var annað stærsta húsið á sínum tíma, aðeins [[Austurbúðin]] var stærri.<br />
<br />
== Barnaskóli Vestmannaeyja ==<br />
<br />
<br />
== Gamla bíó ==<br />
Árið 1917 keyptu [[Sigurjón Högnason]] frá [[Baldurshagi|Baldurshaga]] og [[Arnbjörn Ólafsson]] á [[Reynir|Reyni]] Borg á 13 þúsund krónur og komu á fót kvikmyndarekstur í húsinu. Á vesturhluta hússins stóð „Biograph Theatre — Moving Pictures“. <br />
<br />
Rýmið á neðri hæð hússins var stækkað þannig að þetta var einn stór salur með tjaldið á vestur-vegg salsins. Salurinn tók 118 manns í betri sæti og 72 í almenn sæti, en fremst voru þrír bekkir með barnasætum. Norðan megin við tjaldið var klefi þar sem spilað var á píanó í tíð þögla kvikmynda. Gengið var inn í húsið að austan og var þar miðasala og sýningarklefi. Salurinn var fallega skreyttur af [[Engilbert Gíslason|Engilberti Gíslasyni]] listmálara. Sunnan megin við tjaldið var málverk af grísku goði og fyrir ofan glugga voru grískar leikgrímur.<br />
<br />
Arnbjörn var sýningarstjóri, Sigurjón sá um litla rafstöð, sem var gamla fangaklefanum. Kvikmyndahúsið þurfti að hafa sér rafstöð vegna þess að [[Rafveita Vestmannaeyja]] gat ekki haft svo stóran notanda.<br />
<br />
Fyrsta kvikmyndin, sem var sýnd 3. mars, hét ''Zirli''. Kunnu Vestmannaeyingar vel að meta þessa nýjung. Fólk lifði sig inn í myndina<br />
<br />
Kvikmyndahúsið var að Borg til ársins 1930, er [[Nýja bíó]] varð að kvikmndahúsi.<br />
<br />
Einnig stóð hús á [[Stakkagerðistún]]i sem bar nafnið en var flutt árið 1894.<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Borg&diff=6479Borg2005-07-25T15:31:16Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Húsið '''Borg''' stóð við [[Heimagata|Heimagötu]] 3a og var reist sumarið 1904 til að hýsa [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum|Barnaskólann í Vestmannaeyjum]]. Yfirsmiður við byggingu hússins var [[Ágúst Árnason]] og aðrir smiðir sem komu að byggingu hússins voru [[Magnús Ísleifsson]] í [[London]] og [[Sigurður í Merkisteini]]. Einnig var þarna, þinghús Vestmannaeyja, réttarsalur og fangelsi, sem var viðbygging austast á húsinu.<br />
<br />
Áður á lóðinni stóð torfhús sem reist var á tíð [[Andreas August von Kohl]] sýslumanns og hafði verið þinghús Eyjanna síðan 1857.<br />
<br />
Borg var timburhús á tveimur hæðum, með hlöðnum kjallara og kom sérstakt timburskip með viðinn og músteina. Var það mjög vel byggt í og var annað stærsta húsið á sínum tíma, aðeins [[Austurbúðin]] var stærri.<br />
<br />
Fyrsta kvikmyndin, sem var sýnd 3. mars, hét ''Zirli''. Kunnu Vestmannaeyingar vel að meta þessa nýjung <br />
<br />
== Barnaskóli Vestmannaeyja ==<br />
<br />
<br />
== Gamla bíó ==<br />
Árið 1917 keyptu [[Sigurjón Högnason]] frá [[Baldurshagi|Baldurshaga]] og [[Arnbjörn Ólafsson]] á [[Reynir|Reyni]] Borg á 13 þúsund krónur og komu á fót kvikmyndarekstur í húsinu. Á vesturhluta hússins stóð „Biograph Theatre — Moving Pictures“. <br />
<br />
Rýmið á neðri hæð hússins var stækkað þannig að þetta var einn stór salur með tjaldið á vestur-vegg salsins. Salurinn tók 118 manns í betri sæti og 72 í almenn sæti, en fremst voru þrír bekkir með barnasætum. Norðan megin við tjaldið var klefi þar sem spilað var á píanó í tíð þögla kvikmynda. Gengið var inn í húsið að austan og var þar miðasala og sýningarklefi. Salurinn var fallega skreyttur af [[Engilbert Gíslason|Engilberti Gíslasyni]] listmálara. Sunnan megin við tjaldið var málverk af grísku goði og fyrir ofan glugga voru grískar leikgrímur.<br />
<br />
Arnbjörn var sýningarstjóri, Sigurjón sá um litla rafstöð, sem var gamla fangaklefanum. Kvikmyndahúsið þurfti að hafa sér rafstöð vegna þess að [[Rafveita Vestmannaeyja]] gat ekki haft svo stóran notanda.<br />
<br />
Kvikmyndahúsið var að Borg til ársins 1930, er [[Nýja bíó]] varð að kvikmndahúsi.<br />
<br />
Einnig stóð hús á [[Stakkagerðistún]]i sem bar nafnið en var flutt árið 1894.<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Borg&diff=6475Borg2005-07-25T14:15:27Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Húsið '''Borg''' stóð við [[Heimagata|Heimagötu]] 3a og var reist sumarið 1904 til að hýsa [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum|Barnaskólann í Vestmannaeyjum]]. Yfirsmiður við byggingu hússins var [[Ágúst Árnason]] og aðrir smiðir sem komu að byggingu hússins voru [[Magnús Ísleifsson]] í [[London]] og [[Sigurður í Merkisteini]]. Einnig var þarna, þinghús Vestmannaeyja, réttarsalur og fangelsi, sem var viðbygging austast á húsinu.<br />
<br />
Borg var timburhús á tveimur hæðum, með hlöðnum kjallara og kom sérstakt timburskip með viðinn og músteina. Var það mjög vel byggt í og var annað stærsta húsið á sínum tíma, aðeins [[Austurbúðin]] var stærri.<br />
<br />
<br />
Húsið '''Borg''' stóð við [[Heimagata|Heimagötu]] 3a og var barnaskóli og þinghús á árunum 1904-17. Síðar var rekið bíó og [[Póstmál|pósthús]] í húsinu.<br />
<br />
Einnig stóð hús á [[Stakkagerðistún]]i sem bar nafnið en var flutt árið 1894.<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Sk%C3%A1lholt-yngra&diff=6465Skálholt-yngra2005-07-25T13:21:26Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Húsið '''Skálholt''' - hið yngra - stóð við [[Urðarvegur|Urðarveg]] 43. Það var stórt steinhús, með stóran kjallara, tveimur hæðum og risi. Listar kringum glugga hússins voru skrautlega steyptir, en hús- og kvistgaflar voru bogadregnir.<br />
<br />
Húsið reisti [[Gísli Magnússon]], útgerðarmaður, á árunum 1925-26 og kostaði það í kringum 280.000 kr, en það var himinhá upphæð á þeim tíma. Hann bjó í húsinu ásamt konu sinni [[Sigríður Einarsdóttir|Sigríði Einarsdóttur]] til ársins 1940 en þá missti hann eignina sökum heimskreppunnar miklu 1930-40.<br />
<br />
Í seinni heimsstyrjöldinni tók enski herinn húsið herskildi, var það aðsetur yfirmanna hersins og dvaldi hluti setuliðins í húsinu.<br />
<br />
Eftir að herinn fór úr húsinu 1945 eignaðist [[Árni Sigfússon]], útgerðarmaður og kaupmaður, húsið og bjó þar ásamt konu sinni [[Ólafía Árnadóttir|Ólafíu Árnadóttur]] og börnum til ársins 1948.<br />
<br />
[[Bæjarsjóður Vestmannaeyja]] keypti þar á eftir húsið og gerði það að elliheimili bæjarins. Gengdi húsið því hlutverki alveg fram að [[Heimaeyjargosið|gosi]] og fór að lokum undir hraun.<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Guðjón Ármann Eyjólfsson: Vestmannaeyjar - byggð og eldgos, Reykjavík 1973.<br />
}}<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=%C3%9Eorsteinn_J%C3%B3nsson_(Lauf%C3%A1si)&diff=6459Þorsteinn Jónsson (Laufási)2005-07-25T13:11:26Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>[[Mynd:thorsteinn.jpg|thumb| Þorsteinn Jónsson]]<br />
Þorsteinn fæddist í Gularáshjáleigu í Austur Landeyjum 14. október 1880. Hann var sonur Jóns Einarssonar og Þórunnar Þorsteinsdóttur. Þau fluttu til Vestmannaeyja árið 1883. Þorsteinn var kvæntur Elínborgu Gísladóttur. Þorsteinn átti bróður, Ísleifur Jónsson að nafni, sem dó í [[Vilborgarstaðir#Suðurlandsskjálftinn 1896|suðurlandsskjálftanum 1896]] þar sem að hann var í fýlatekju í Dufþekju.<br />
<br />
== Sjómaður ==<br />
Þorsteinn hóf sjómennskuferil sinn um fermingu á opnu skipi með [[Hannes lóðs|Hannesi lóðs]] á [[Miðhús]]um. Hann varð svo formaður á teinæringnum Ísak árið 1900 og var með hann til ársins 1905.<br />
Formaður í 48 ár<br />
<br />
Hann varð ásamt öðrum fyrstur manna til þess að kaupa vélbát til Vestmannaeyja og markaði á þann hátt upphaf vélbátaaldar í Vestmannaeyjum. Báturinn sem Þorsteinn og félagar keyptu var nefndur Unnur og var Þorsteinn formaður með hann í. Hann eignaðist síðar tvo aðra báta með sama nafni og var formaður með þá til ársins 1948 og hafði þá verið formaður í samtals 48 ár.<br />
<br />
== Framfarasinni ==<br />
Þorsteinn var mjög framfarasinnaður í útgerðarmálum og var m.a. sá fyrsti til að gera tilraunir með veiðar í þorskanet. Hann var gerður að heiðursborgara Vestmannaeyjabæjar.<br />
<br />
Þorsteinn hafði mikinn áhuga á ritstörfum og eftir hann standa rit og greinar. Einar af þekktri bókum má nefna sjálfsævisögu hans, Formannsævi í Eyjum og Aldahvörf í Eyjum.<br />
<br />
Þorsteinn lést 25. mars árið 1965.</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Sk%C3%A1lholt-yngra&diff=6447Skálholt-yngra2005-07-25T11:46:31Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Húsið '''Skálholt''' - hið yngra - stóð við [[Urðarvegur|Urðarveg]] 43. Það var stórt steinhús, með stóran kjallara, tveimur hæðum og risi. Listar kringum glugga hússins voru skrautlega steyptir, en hús- og kvistgaflar voru bogadregnir.<br />
<br />
Húsið reisti [[Gísli Magnússon]], útgerðarmaður, á árunum 1925-26 og kostaði það í kringum 280.000 kr, en það var himinhá upphæð á þeim tíma. Hann bjó í húsinu ásamt konu sinni [[Sigríður Einarsdóttir|Sigríði Einarsdóttur]] til ársins 1940 en þá missti hann eignina sökum heimskreppunnar miklu 1930-40.<br />
<br />
Í seinni heimsstyrjöldinni tók enski herinn húsið herskildi og var það aðsetur yfirmanna hersins. Einnig dvaldi hluti setuliðins í húsinu.<br />
<br />
Eftir að herinn fór úr húsinu 1945 eignaðist [[Árni Sigfússon]], útgerðarmaður og kaupmaður, húsið og bjó þar ásamt konu sinni [[Ólafía Árnadóttir|Ólafíu Árnadóttur]] og börnum til ársins 1948.<br />
<br />
[[Bæjarsjóður Vestmannaeyja]] keypti þar á eftir húsið og gerði það að elliheimili bæjarins. Gengdi húsið því hlutverki alveg fram að [[Heimaeyjargosið|gosi]] og fór að lokum undir hraun.<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Guðjón Ármann Eyjólfsson: Vestmannaeyjar - byggð og eldgos, Reykjavík 1973.<br />
}}<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Lauf%C3%A1s&diff=6445Laufás2005-07-25T11:45:11Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Húsið '''Laufás''' stóð við [[Austurvegur|Austurveg]] 5 og var áður fyrr [[Vestasti-Hlaðbær]] að [[Vilborgarstaðir|Vilborgarstöðum]]. Húsið var byggt af [[Jón Á. Kristjánsson|Jóni Á. Kristjánssyni]].<br />
<br />
Árið 1905 keypti [[Þorsteinn Jónsson]] húsið og flutti þangað inn ásamt konu sinni [[Elínborg Gísladóttir|Elínborgu Gísladóttur]] en lét hann rífa það árið 1912 og byggði nýtt hús að Laufási. Var þetta nýja hús byggt úr timbri ofan á steyptum kjallara og með rúmgóðu risi. Þorsteinn var mikill útgerðarmaður og var einn af upphafsmönnum vélbátaútgerðar í Eyjum.<br />
<br />
Fyrir [[Heimaeyjargosið|gosið]] 1973 bjuggu þar [[Dagný Þorsteinsdóttir|Dagný]], dóttir Þorsteins, og maður hennar [[Bogi Finnbogason]], ásamt tveimur börnum sínum.<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Guðjón Ármann Eyjólfsson: Vestmannaeyjar - byggð og eldgos. Reykjavík 1973.<br />
}}</div>Simmihttp://heimaslod.is/index.php?title=Hof&diff=6414Hof2005-07-25T10:28:44Z<p>Simmi: </p>
<hr />
<div>Húsið '''Hof''' var byggt árið 1906 af [[Magnús Jónsson|Magnúsi Jónssyni]] sýslumanni og stóð við [[Landagata|Landagötu]] 26. Var þetta timburhús ofan á hlöðnum kjallaragrunni. Voru veggir kjallarans sérlega þykkir og var mikil steypa á milli steinanna. Yfirsmiður var [[Magnús Ísleifsson]] í [[London]] og var þetta fyrsta húsið sem Magnús sá um smíði á.<br />
<br />
Frá upphafi var Hof aðsetur sýslumanns en eftir að Vestmannaeyjar fengu kaupstaðarréttindi 1918 var Hof aðsetur bæjarfógeta til ársins 1924, en þá var aðsetur bæjarfógeta flutt að [[Tindastóll|Tindastóli]].<br />
<br />
Eftir að aðsetur bæjarfógeta var flutt úr Hofi keypti [[Þorlákur Sverrisson]] húsið ásamt konu sinni [[Sigríður Jónsdóttir|Sigríði Jónsdóttur]]. Höfðu þau hjón búskap og voru með tún austan megin við hof. Seinna á túninu voru [[Verkamannabústaðir (við Urðarveg)|Verkamannabústaðirnir]] og íbúðarhús á [[Austurhlíð]] reist. Bjó Þorlákur að hofi til dándægurs árið 1943 og bjó kona hans þar ásamt tveimur dætrum þeirra til ársins 1960, þegar [[Birgir R. Ólafsson]] keypti það.<br />
<br />
Þegar [[Karl Einarsson]] sýslumaður bjó í Hofi var sýsluskrifari hans hið merka skáld Magnús Stefánsson (Örn Arnarson), og bjó hann í norðurherbergi á Hofi. Yfir þeim tíma sem hann var í Eyjum orti hann mörg af sínum ágæstustu kvæðum.<br />
<br />
Húsið fór undir hraun í [[Heimaeyjargosið|gosinu]] 1973.<br />
<br />
[[Flokkur:Hús]]<br />
<br />
{{Heimildir|<br />
* Guðjón Ármann Eyjólfsson: Vestmannaeyjar - byggð og eldgos, Reykjavík 1973.<br />
}}</div>Simmi