Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1999/ Sjómannsblóð ólgar enn þá í æðum

Úr Heimaslóð, Sögusetri Vestmannaeyja
Útgáfa frá 8. apríl 2019 kl. 14:00 eftir Valli (spjall | framlög) Útgáfa frá 8. apríl 2019 kl. 14:00 eftir Valli (spjall | framlög)
(breyting) ←Fyrri útgáfa | Nýjasta útgáfa (breyting) | Næsta útgáfa→ (breyting)
Fara í flakk Fara í leit

Jóhanna María Eyjólfsdóttir

Sjómannsblóðið ólgar enn þá í æðum

Jóhanna María Eyjólfssdóttir

Hannes Tómasson frá Höfn er vel þekktur á meðal Eyjamanna, jafnvel þó hann hafi ekki búið í Eyjum síðastliðin 60 ár. Hannes fór ungur að stunda sjóinn og þráin eftir fjarlægum ströndum blundaði í honum. Hann sigldi víða um heiminn á sjómannsferli sínum og hefur frá mörgu skemmtilegu að segja. Hannes býr á Hofsvallagötunni í Reykjavík, ásamt Kristínu konu sinni, og þó hann sé kominn hátt á níræðisaldurinn, er andinn ungur og í kringum hann er aldrei nein lognmolla. Hannes var meira en fús að verða við beiðni frænku sinnar og sonardóttur bróður síns heitins, Malla í Höfn, þegar hún fór þess á leit við hann að koma ýmsum þeim sögum á prent, sem hún, ásamt öðrum, hefur skemmt sér við að hlusta á, á liðnum árum. „Það er víst best að drífa í þessu áður en maður hrekkur upp af,“ svaraði Hannes af sinni alkunnu hvatvísi og fer afraksturinn hér á eftir.

Hannes Guðjón Tómasson fæddist 17. júní árið 1913 á Miðhúsum í Vestmannaeyjum. Foreldrar Hannesar voru Tómas Maríus Guðjónsson, útgerðarmaður og fyrri kona hans Hjörtrós Hannesdóttir frá Miðhúsum, en hún lést úr berklum aðeins 38 ára að aldri. Seinni kona Tómasar var Sigríður Magnúsdóttir. Alsystkini Hannesar eru Martin (Malli í Höfn), útgerðarmaður, sem lést árið 1976 og Jóhannes, fyrrverandi aðstoðarútibústjóri Íslandsbanka í Vestmannaeyjum. Hálfsystkini Hannesar eru Guðjón radíóvirki sem lést árið 1977, Rósa lyfsali á Seltjarnarnesi, Gerður gjaldkeri hjá Slippfélaginu í Reykjavík og Bragi, sem er yngstur.
Þegar Hannes er beðinn um að rifja upp bernskuárin er honum tvennt mjög minnisstætt. Hann rifjar upp þegar hann var sendur í sveit austur að Skógum sem ungur strákur. Segist hafa öskrað svo undirtók í sveitinni í þrjá daga, vegna þess hve honum leiddist. Það endaði með því að hjónin gáfust upp á leiðindunum í stráknum og var hann sendur aftur heim til Eyja með skömm í hattinum. Hannesi er líka í fersku minni þegar hann fékk berkla, aðeins sjö ára gamall. Hann var sendur á Vífilsstaði og þar dvaldi Hannes, fjarri fjölskyldunni, í þrjá mánuði. Þrátt fyrir mikla heimþrá segir hann vistina á Vífilsstöðum hafa verið ágæta. Þetta hafi verið að vori til og sjúklingarnir hafi verið látnir liggja úti í sólbaði og í ljósum. Hann minnist þess þó að hafa verið orðinn hundleiður á matnum, sem var alltaf sá sami, nýveiddur silungur úr Vífilsstaðavatni.

Fiskurinn talinn upp úr bátunum
Hannes ólst upp á útgerðamannsheimili, en faðir hans Tómas gerði út Lagarfoss og Sjöstjörnuna. Áður hafði Tómas unnið fyrir Gísla J. Johnsen við að afgreiða olíu á dönsku skipin, Íslandið og Botníu. Tók svo Tómas við Shellumboðinu af Gísla þegar fyrirtæki hans fór á hausinn í heimskreppunni 1930. Hannes byrjaði snemma að vinna eins og algengt var í þá daga. Byrjaði að beita og fékk einhverja vasapeninga fyrir. Síðan fór hann að vinna í fiski hjá Gísla J. Johnsen en þá var allur fiskur þurrkaður á stakkstæðum áður en honum var umstakkað niðri í krónum.

Snemma beygist krókurinn og það varð fljótlega ljóst í hvaða átt hugur Hannesar stefndi. Þegar hann var 17 ára vann hann á vertíðinni við að keyra fiskinn úr bátunum upp í krærnar, en hætti því fljótlega og fór að róa. Þá var róið út klukkan þrjú á nóttinni og komið í land um miðjan dag. Þegar búið var að landa fóru menn heim að sofa og svo var ræst aftur út á miðnætti. Á þeim tíma var gefið merki, svokallað „blúss“ á Skansinum, þegar bátarnir voru tilbúnir að róa út en allir urðu að fara á sama tíma út úr höfninni. Aðspurður segir Hannes mikið fiskerí hafa verið á þessum árum, en á milli 80 og 90 bátar voru í Vestmannaeyjum í þá daga. Flestir voru þeir um 20-30 tonn að stærð. Veiddur var þorskur á línu og róið inn fyrir Dranga. Þeir sem fiskuðu mest á vertíðunum á milli 1930-40 voru Ólafur Ísleifsson, sem var með Lagarfoss, og Þorsteinn Gíslason í Görðum sem tók við af Ólafi. Þá þekktist ekki að vigta fiskinn heldur var hann talinn og fóru venjulega hundrað fiskar í tonnið.

Neitaði að læra grasafræðina hjá Þorsteini
Áður en lengra er haldið spyr undirrituð Hannes út í skólagöngu hans.
Hannes segir að á þessum árum hafi börn ekki byrjað í barnaskóla fyrr en þau voru orðin 10 ára gömul. Tómas faðir hans hafði áður sent börnin sín til stundakennara sem hét Kristmundur, og kenndi hann systkinunum lestur og skrift. „Mér gekk ágætlega í barnaskóla. Ég, Anna í London og Salóme frá Arnarhóli vorum hæst á lokaprófi, en við vorum í B-bekknum. Þá lærði maður dönsku og hún kom sér ansi vel þegar ég var kominn í Stýrimannaskólann, því siglingafræðin var á dönsku og ég var orðinn alveg „fulbefær“ í henni,“ segir Hannes. Eftir barnaskólann lá leiðin í gagnfræðaskóla, sem þá var kallaður kvöldskóli, þar sem Þorsteinn Víglundsson var skólastjóri. Þar stundaði Hannes nám í tvo vetur. „Ég man eftir því að ég neitaði að læra grasafræðina,“ segir Hannes þegar hann rifjar upp skólaárin. Ég sagði við Þorstein skólastjóra að ég væri staðráðinn í að fara suður á Stýrimannaskólann og þessi lærdómur myndi nú lítið gagnast þar. En ég komst ekki upp með neitt múður hjá Þorsteini, maður varð að læra það sem var á stundatöflunni og Þorsteinn sagði að það myndi alltaf koma sér vel að þekkja blómin. Síðar tók Hannes pungapróf og vélstjórapróf. „Ég fór nú bara af rælni á vélstjóranámskeið, sem var haldið í Eyjum eitt haustið, vegna þess að ég hafði ekkert betra við tímann að gera. Ég tók ágætis próf, þó ég geti ekki ræst vél í gang í dag“, segir Hannes og hlær við. Hannes segist muna eftir Lofti Guðmundssyni, en hann hafi kennt íslensku á námskeiðinu. Þrátt fyrir góða íslenskukennslu margítrekaði Loftur það ábúðarfullur við nemendur sína að það þýddi ekkert að tala íslensku við rokkinn ef hann stoppaði úti í sjó.

Hannes Tómasson.

Hannes lóðs fylgdi nafna sínum
Eins og áður sagði lá leið Hannesar í Stýrimannaskólann í Reykjavík en til þess að geta hafið þar nám urðu menn að vera búnir að ná sér í tiltekinn fjölda siglingatíma. Lagðist því Hannes fljótlega í siglingar og átti það fyrir honum að liggja að sigla um öll heimsins höf næstu árin. Hannes byrjaði sem léttadrengur á 50 ára gömlum norskum dalli, svo notuð séu hans eigin orð, sem hét Bisp og kom frá Haugasundi. „Við vorum tveir Íslendingar þarna um borð, ég og Skarphéðinn Vilmundarson, sem síðar var lengi í flugturninum í Eyjum,“ segir Hannes. Um ástæðuna fyrir því að fara á norskt skip segir Hannes að hann hafi aldrei ætlað sér að gutla á mótorbátunum til framtíðar. Ennfremur hafi hann langað að skoða sig um í heiminum. Hannes var á Bisp í þrjú ár, eða þar til síðari heimsstyrjöldin braust út. Á þessu tímabili kom Hannes aðeins einu sinni í heimsókn til Eyja, en það var þegar Bisp var að losa stykkjavöru á Eyrarbakka. Notaði Hannes þá tækifærið og skrapp heim til Eyja á meðan verið var að losa, en það tók heila viku. Ekki var talast við í gegnum talstöðvar á þessum tíma, og hélt Hannes sambandi við fjölskyldu sína í þessi ár með póstkortasendingum. Hannes segir Malla bróður sinn hafa verið duglegan að skrifa sér línu og segja fréttir að heiman. Voru það einu fréttirnar sem Hannes fékk. En saknaði Hannes ekkert heimahagana meðan á þessum siglingum stóð?
„Nei, ég ætlaði mér alltaf að verða sjómaður og sá aldrei neitt annað en sjóinn, hann togaði í mig,“ segir Hannes ákveðnum rómi og gefur ekki meira út á það. Það má nefna í þessu sambandi að sjómennskan er Hannesi í blóð borin en móðurafi hans var Hannes lóðs. Hann gegndi starfi lóðs til 83 ára aldurs, og var talinn elsti starfandi lóðs í heiminum á sínum tíma. Hannes segist sannfærður um að afi sinn hafi fylgt sér á sjónum og fékk fullvissu fyrir því einu sinni er hann fór til miðils á Akureyri.
Miðillinn sagði um leið og hann sá Hannes að hann væri umkringdur sjóblautum mönnum og að einn þeirra, gamall maður með skegg, stæði við öxl Hannesar. Löngu síðar heimsótti miðillinn Hannes á heimili hans, benti á mynd af Hannesi lóðs sem hékk þar á vegg, og sagði þetta vera manninn sem hann hafi séð standa forðum við öxl nafna síns. Hannes segir þetta ekki vera neina tilviljun og þakkar meðal annars afa sínum hversu klakklaust hann komst í gegnum sinn sjómannsferil.

F. v. afi Hannesar, Hannes lóðs og faðir, Tómas í Höfn.

Laun sjómanna verri en verslunarfólks
Árin sem Hannes var á Bisp sigldi hann aðallega um Miðjarðarhafið og til Nýfundnalands.
Aðstæðumar sem voru borð þættu heldur frumstæðar í dag. Í þá daga var engin raflýsing og brúin var opin með segli fyrir framan - það var sem sagt ekkert stýrishús á skipinu. Það gekk því sjór yfir menn í brúnni, en Hannes sagði menn hafi verið vel gallaða í þá daga og gerir lítið úr þessum aðstæðum. Segir menn hafa vanist þessu, þó margur sjómaðurinn í dag ætti erfitt með að ímynda sér hvernig hægt væri að stunda sjómennsku við svona aðstæður. Engar voru miðunarstöðvarnar og komust menn þó leiðar sinnar með segulkompásinn einan að leiðarljósi. Það mætti því halda að miðað við aðstæður um borð í skipunum og langar fjarverur að heiman hafi þetta kannski verið tilvinnandi vegna launanna. Sú var ekki raunin. „Launin voru ekkert til að hrópa húrra fyrir. Ég fékk 65 kr. norskar á mánuði, en krónan var króna þá, og þú gast keypt þér klæðskerasaumuð föt fyrir 30 krónur.“ segir Hannes. Til samanburðar nefnir Hannes að þegar hann hafi verið að leysa af sem III. stýrimaður á Hvassafellinu um 1950 hafi óbreytt verslunardama haft meira í laun en hann. Verslunardaman fékk 2000 kr. á mánuði en hann var með 1.800 kr. Sjómenn höfðu reyndar þau fríðindi að geta verslað ódýrt erlendis. Þeir fengu toll og skattaafslátt, en þar með var það upptalið.

Fisklöndum með gamla laginu. Fyrst var fiskurinn pikkaður úr lestinni upp á dekk, þaðan á bryggjuna og síðan upp á bíl. Bíllinn er áþekkur þeim sem Hannes var með 17 ára gamall.

Þegar Hannes er spurður um hvað sé eftirminnilegast frá þessum árum liggur hann ekki á svarinu.
„Það er engin spurning að það er mánaðarlandlega utan við Tripoli, sem er lítil eyja fyrir utan Sikiley á Ítaliu. Ástæðan fyrir þessu langa stoppi var sú að Bisp var að bíða eftir að lesta salt sem það átti síðan að sigla með til Siglufjarðar. Þetta var lúxuslíf, legið í 40 stiga hita á dekkinu á daginn og synt í sjónum þess á milli. Svo komu „bísarnir“ á morgnana að selja ávexti og borguðum við þá með sígarettum. Við fórum svo stundum í land um helgar til að skoða kvenfólkið, en ítölsku konurnar voru stórhuggulegar, klæddar svakalega fínum kjólum.“ segir Hannes um leið og það vottar fyrir kankvísu brosi á andliti hans. Hann rifjar einnig upp að einu sinni þegar hann og félagar hans á skipinu hafi verið að klífa fjall á eyjunni, hafi lögregluþjónar komið aðvífandi. Þetta var rétt fyrir síðari heimsstyrjöld og grunaði lögregluna að Hannes og félagar væru njósnarar. Hannes var með myndavél og það vakti meðal annars grunsemdir þeirra. Málið fékk að lokum farsælan endi þar sem Hannes sagðist vera frá Íslandi og mætti til með að mynda fegurð Ítalíu þar sem hann hefði aldrei komið þarna áður. Spurði lögreglumennina að því loknu hvort hann mætti ekki bara taka mynd af þeim til minningar og þeir samþykktu þessa skýringu Hannesar án nokkurra eftirmála.

Um borð í Lagarfossi. Allt fullt af fiski á netavertíð. Þorsteinn Gíslason, skipstjóri, síðar þekktur sem Steini á Sjöfninni, er í stýrishússglugganum.

Í lífshættu á stríðsárunum
Þegar síðari heimsstyrjöldin braust út var Hannes búinn að safna siglingatímunum sem hann þurfti til að hefja nám í Stýrimannaskólanum og hætti hann því um borð í Bisp. Sama haust hóf Hannes nám í Stýrimannaskólunum. Í stað Hannesar fóru þrír Eyjamenn um borð í Bisp. Nokkrum mánuðum seinna var skipið statt í Reykjavík að taka kol og hringdi þá skipstjórinn í Hannes. Fór hann þess á leit við Hannes að hann kæmi aftur um borð um vorið en úr því varð þó aldrei því Bisp var skotið niður með manni og mús í Norðursjónum í janúar 1940. Var skipið á leið með kolafarm, frá Leith til Bergen.
Eyjamennirnir sem fórust með Bisp hétu Guðmundur Eiríksson frá Dvergasteini, Haraldur Bjarnfreðsson og Þórarinn Magnússon frá Hvammi. Þarna má segja að hurð hafi skollið nærri hælum og að Hannes hafi ekki verið feigur. eins og oft er sagt.

Árið 1942 lauk Hannes prófi frá farmannadeild Stýrimannaskólans með stýrimannsréttindi og í kjölfarið fór hann að leysa af sem stýrimaður á Kötlunni. „Þetta voru tveggja mánaða túrar sem við fórum í,“ skýtur Hannes inn í, „fyrst var öllum skipunum smalað saman í Hvalfirðinum, síðan var siglt til Englands og svo í skipalest yfir til Ameríku og síðan sömu leið til baka. Það fylgdi okkur alltaf herskip á þessum árum, enda stríðið í hámarki.“ Þegar Hannes er spurður út í það hvort hann hafi ekki oft verið hræddur um líf sitt á þessum árum gerir hann lítið úr því, hann hafi verið ungur og ólofaður og ekkert ráðrúm hafi svo sem gefist til að hugsa um dauðann. Hann segir að litlu skipin hafi frekar verið látin í friði af stríðsaðilunum, heldur hafi verið ráðist á herflutningaskipin. Hannes segist að sjálfsögðu einhvern tímann hafa verið í lífshættu þó menn hafi oft á tíðum ekki gert sér grein fyrir því hversu nærri þeir voni að vera skotnir niður og minnist þess þegar Goðafoss var skotinn niður við Garðskaga. Það var þó einn kostur við stríðið og hann var sá að þá voru sjómennirnir skyldaðir til að vera annan hvern túr í landi. Í fríinu fengu þeir 100 krónur í kaup á dag og kallaði Jónas frá Hriflu þessa peninga ,,hræðslupeninga sjómannsins.“

Þessi mynd er tekin á Azoreyjum á leið frá Brasilíu, en þar var stoppað til að taka olíu. Hannes er lengst til hægri með honum á myndinni eru vélstjóri og bryti.

Sá son sinn fyrst mánaðargamlan
Þrátt fyrir þá útiveru og ferðalög sem fylgdu sjómannslífinu þá kom að því að Hannes festi ráð sitt. Hann var reyndar orðinn rúmlega þrítugur þegar það gerðist, enda hvorki tími né ráðrúm til þess fyrr vegna sjómennskunnar. Hannes kynntist lífsförunauti sínum, Kristínu Sigríði Jónsdóttur frá Hellisandi, á heimili vinar síns og skólafélaga, Braga Agnarssonar en hann var giftur systur Kristínar. Í einhverri landlegunni plataði Hannes Kristínu með sér á ball og þar með var framtíðin ráðin. Þau kvæntust árið 1944 og hélt Tómas, faðir Hannesar, þeim hjónakornum veislu á Hótel Borg af því tilefni. Er Hannesi hvað minnistæðast frá brúðkaupsdeginum að þau fengu rjúpur að borða. Þær voru hátíðamatur á þessum árum. Hannes skilur ekki enn þann dag í dag hvernig föður hans tókst að útvega rjúpur á þessum árstíma. en þetta var í ágúst. Hannes og Kristín byrjuðu að búa á Blómvallagötunni og eignuðust tvo syni, Sverri og Tómas með rúmlega árs millibili. Hannes var í Danmörku með Sæfellið, þegar Tómas seinni sonurinn fæddist í nóvember 1945. Sá Hannes son sinn ekki fyrr en hann var orðinn mánaðargamall. Hannes segir það nú heldur hafa verið nöturlegt að frétta af fæðingu sonar síns með skeyti sem Malli bróðir hans sendi honum, en þetta hafi verið sjómannslífið í þá daga og menn hafi bara þurft að sætta sig við það. Hannes segir túrana hafa verið langa í þá daga og lengst muni hann eftir því að hafa verið 9 mánuði í einu á sjó. Til samanburðar getur Hannes þess að í dag þoli aftur á móti sjómennirnir ekki við, eftir rúman mánuð í Smugunni. Ekki hafi heldur verið óalgengt að menn hafi verið á sjónum um jól. Minnist Hannes þess að einu sinni hafi Kristín, kona hans, komið alla leið norður til Akureyrar með annan son þeirra hjóna, í þeim tilgangi að halda jólin með Hannesi um borð.

Hannes sem fyrsti stýrimaður um borð í Jökulfellinu á leið frá Hamborg.

Hætti á sjónum vegna of mikils álags
Á árunum eftir stríð leysti Hannes af sem stýrimaður á Sæfellinu frá Vestmannaeyjum. Siglt var á Fleetwood, og var skipið í síldarflutningum þegar síldin var í Hvalfirði. Hannes leysti einnig margsinnis af á Jöklunum, fór t.d. marga túra á Vatnajökli. Jafnframt leysti hann lengi af sem 1. stýrimaður á skipum Sambandsins. Það fór svo að lokum að Hannes neyddist til að hætta á sjónum vegna þess að hann var farinn að eiga svo erfitt með svefn. Hannes segir að ábyrgðin sem fylgdi starfinu hafi leitt til þess að lokum að hann þoldi ekki álagið lengur. Það var árið 1962 sem Hannes kom í land og fór hann þá að vinna hjá Skeljungi við að lesta og losa olíuskip. Í þessu starfi hélt Hannes tengslunum við hafið og segist hann alla tíð hafa kunnað vel við sig hjá Skeljungi. Þar vann hann þar til hann hætti sökum aldurs árið 1990, þá 77 ára gamall.
Það er ekki hægt að sleppa af Hannesi hendinni án þess að fá hann til að rifja upp einhver prakkarastrik síðan í gamla daga. Hannes var nefnilega félagi í aðalprakkarafélaginu í Eyjum á unglingsárunum. Þetta félag hét Önglafélagið, en það stóð fyrir öllum helstu prakkastrikunum í bænum. Í félaginu voru meðal annars, Malli og Jóhannes bræður Hannesar, Leifi og Óskar frá Garðstöðum. Bjarni og Jói frá Hoffelli og Óli í Brautarholti. Það var því ekki að ósekju að þeim bræðrum frá Höfn hafi verið kennt um flest sem miður fór í Eyjum á þessum árum.

Hannes um borð í Bergeynni VE 44 í bongóblíðu á afmælisdaginn sinn 17. júní.

Tóku rafmagnið af öllum bænum
Hannes fer mikinn þegar hann segir sögur af Önglafélaginu. „Af nógu er að taka,“ segir hann aðspurður um að láta eitthvað flakka, sem ósagt hefur verið látið í áranna rás. „Eitt sinn á gamlárskvöld var ball hjá Akóges í Alþýðuhúsinu. Byrjaði ballið á miðnætti og var hurðin á Alþýðuhúsinu opin, svo að gott loft kæmist inn í danssalinn. Áttum við þá leið fram hjá, þ.e. ég. Malli bróðir og Siggi í Húsunum (þrístökkvari) og datt í hug að gera dansgestunum smá skráveifu - sem átti eftir að draga dilk á eftir sér. Siggi í Húsunum tók stein, hnýtti í snæri og henti í raflínurnar sem lágu að Alþýðuhúsinu. Vildi þá ekki betur til en svo að rafmagnið fór af öllum bænum, okkur til mikillar hrellingar. Lögreglan kom á staðinn en við félagarnir flúðum á hlaupum yfir Stakkagerðistúnið og ekki var möguleiki að finna okkur í myrkrinu. Var mikið talað um þetta atvik í bænum lengi á eftir en enginn komst nokkru sinni að því hverjir höfðu verið að verki. Ég uppljóstra því hér með, enda samviskan farin að plaga mig í ellinni,“ segir Hannes skellihlæjandi. ,,Við leystum líka einu sinni upp kosningafund hjá Sjálfstæðisflokknum, sem haldinn var í Nýja bíói. Malli bróðir henti púðurkerlingu í forstofu bíósins og varð fundarmönnum svo hvekkt við að þeir hlupu allir út og ekkert varð úr fundinum.“

Hvassafellið fast í ís í Kotka í Finnlandi í kringum 1950. Það þurfti ísbrjót til að losa skipið sem fraus inni á meðan verið var að lesta timbur.

En skyldi Hannes eiga einhverjar skemmtilegar minningar frá Sjómannadeginum hér áður fyrr? „Ég man helst eftir því að hafa eitt sinn verið nærri drukknaður þegar ég tók þátt í stakkasundinu. Stakkurinn fylltist allur af lofti svo og klofhá gúmmístígvélin sem ég var í og munaði minnstu að ég sykki til botns í höfninni. Ég komst þó við illan leik að landi og fékk þriðju verðlaun, þrátt fyrir hrakfarirnar,“ segir Hannes. Eftir þetta ákvað Hannes að taka aldrei aftur þátt í stakkasundi á Sjómannadaginn og þar við sat. Hannes segist einnig hafa verið útkeyrður eftir kappróðurinn sem fram fór á þessum árum, aldrei hafi neitt verið æft, en róið var frá Klettsvíkinni. Sumir sjómennirnir urðu jafnvel svo eftir sig eftir róðurinn að það gekk upp úr þeim blóð.

Kominn á ról um sexleytið á morgnana
Hannes segir að þrátt fyrir að komin séu tæp 40 ár síðan hann hætti á sjónum þá ólgi sjómannsblóðið enn þá í æðunum og í gegnum árin hefur Hannes farið a.m.k. einn túr á ári á sjóinn, svona til að halda sér við efnið. Hann hefur aðallega farið með Sverri Gunnlaugssyni, skipstjóra úr Eyjum, meðal annars á Bergey og Jóni Vídalín. Hannes kemur nokkrum sinnum til Eyja á ári, meðal annars kom hann til margra ára á Sjóstangaveiðimótið og var hann gerður að heiðursfélaga þar fyrir nokkrum árum. Hann notar líka tækifærið þegar hann kemur til Eyja á sumrin að fara á skak með Jóhannesi bróður sínum á Hannesi lóðs, trillu sem skírð er í höfuðið á móðurafa þeirra.

Það má segja að orkan í Hannesi sé engu lík miðað við þann aldur sem hann er kominn á. Hannes er að alla daga, frá morgni til kvölds. Fer snemma að sofa og vaknar yfirleitt á milli 5 og 6 á morgnana. Þá byrjar hann að lesa, síðan fara hjónin saman í sundlaugarnar og svo er verið á ferðinni meira og minna allan daginn. Þegar vel viðrar fer Hannes jafnvel tvisvar á dag í laugina. Þau hjón eru einnig virk í félagsstarfi eldri borgara og hafa alla tíð haft mikið gaman af að dansa. En hverju þakkar Hannes lífshreystina? „Ætli það sé ekki lýsið sem ég tek á hverjum morgni og sundið,“ svarar Hannes að bragði. Hannes segist ekki sjá eftir neinu þegar hann lítur yfir farinn veg. Sjórinn hafi alltaf togað í hann og aldrei hafi neitt annað komið til greina en að fylgja Ægi á þeim tíma. „Ég er sáttur við Guð og menn og vona að svo verði fram í andlátið,“ segir Hannes og vill fara að ljúka viðtalinu, en tekur jafnframt fram að hann hafi notið þess að rifja upp gömlu sjómannsárin. Þessi lokaorð eru lýsandi fyrir lífsspeki Hannesar Tómassonar frá Höfn og vonandi á hann eftir njóta lífsins með konu sinni um ókomin ár - á sinn einstaka hátt.

Jóhanna María Eyjólfsdóttir sagnfræðingur