Úr fórum Árna Árnasonar/Ýmsar veiðitölur og veiðimenn

Úr Heimaslóð, Sögusetri Vestmannaeyja
Fara í flakk Fara í leit
Prentvæn útgáfa er ekki lengur studd og gæti verið með myndgerðarvillur. Uppfærðu bókamerki vafrans þíns og notaðu frekar sjálfgefna prentunaraðgerð vafrans.




Úr fórum Árna Árnasonar


Veiðitölur og veiðimenn



Lundaveiðimagn í Vestmannaeyjum árin 1947-1951
Samkvæmt tíundum veiðimanna og dagbókum:

Staður Ár Kippur
alls
Staður Ár Kippur
alls
Elliðaey 1947 59 Suðurey 1950 30
1948 62 1951 80
1949 65 Ysti-Klettur 1947 30
1948 25 1948 25
1950 73 1949 20
1951 91 1950 32
Bjarnarey 1947 ? 1951 50
1948 17 Heimaey 1947 39
1949 18 1948 37
1950 20 1949 42
1951 32 1950 40
Álsey 1947 35 1951 ca. 85
1948 50
1949 79
1950 36
1951 42



Veiði lunda á nokkrum árum 1858-1950

Ár Alls veitt, stk.
1858 533.600
1860 560.200
1865 480.000
1898 57.394 Nú og héðan af
aðeins veitt í lundaháf¹)
1910 92.385
1920 85.387
1930 62.635
1940 51.268
1950 49.868

¹) Veiðiháfurinn kom hingað til Vestmannaeyja fyrst 1876 frá Færeyjum
og við komu hans lagðist notkun allra annarra veiðitækja niður,
enda þá þegar bönnuð með öllu.

Mikið var drepið af fugli á þessum árum og eru óyggjandi heimildir fyrir, að til tíunda hafi komið, t.d. 1858 alls 533.600 stykki, árið 1860 alls 260.200 stk. og árið 1865 180.000 stk. Þetta er ekkert smáræði, því að vitanlega komu ekki öll kurl til grafar á hreppskilaþingum, svo að þessar upphæðir hafa ábyggilega verið hærri. Menn hafa ekki tíundað rétt þá frekar en síðar tíðkaðist.
Þetta óhemju veiðimagn var á tímum lagneta, uppistöðu- og brúnaneta, þess utan greflaveiðarnar. Manni finnst þetta nærri óhugsandi, að slíkt magn af lunda skyldi veitt á aðeins um 12 vikna tímabili. Það sagði mér Guðjón að Oddsstöðum, að hann hefði heyrt, að sumir bændur hér hafi átt eftir sumarið 2-3 skpd. af svartfugla- og lundafiðri, sumir 480 til 540 kg. Ef við áætlum 5 pund af fiðri af hverjum hundrað lundum, ættu slíkir búhöldar að hafa fengið 216 kippur. Það er mikið magn, þótt viðkomandi hafi t.d. verið bóndi og fengið hlut eftir sjálfan sig, jörðina og 2 vinnumenn. Hafi svo, auk þess, fleiri í sömu útey fengið eitthvað líkt af fugli, sem er ekki ólíklegt, hefir einhvertíma verið líf í tuskunum, þareð 8-32 menn voru að veiðum samtímis í úteyjum um nefnt tímabil.



Tíundarskrár úr Álsey 1916
Þær finnast ekki, en heildarveiði segir
Hjálmar Jónsson hafi verið 116 kippur (11600),
hvar af 22 kippur voru veiddar af Hjálmari Jónssyni og Árna Árnasyni. Í mannspart í hlut 19 og ½ kippa. Jarðir 2,44.
Í Álsey voru þá:

Árni Árnason eldri, Grund,
Jón Magnússon, Kirkjubæ,
Loftur Jónsson, Heiðarhvammi,
Árni Árnason yngri, utan félags,
Hjálmar Jónsson, utan félags.

Það var verið í eynni frá 3. júlí til 4. ágúst.

Tíundarskrá 1924
Heildarveiði í Álsey 5.900 stk.
(áætlað af Hjálmari Jónssyni).


Fuglaveiði nytjafugla á nokkrum stöðum á landinu árið 1905
Veiðar þeirra á öllu landinu var 250.317 lundar, 63.336 svartfuglar, 57.207 fýlar,
653 súlur og 22.760 ritur. Sjá töflu.

Staður Lundi, stk. Svartfugl, stk. Fýll, stk. Súla, stk. Rita, stk.
Vestmannaeyjar 61.350 4.100 24.390 653
Hvammshr., Mýrdal 2.211 20.553
Dyrhólahr., Mýrdal 6.010
Austur Eyjafjallahr. 1.414
Skógarstrandarhreppur 11.740
Stykkishólmshr. 31.700
Helgafellssveit 24.052
Eyrarsveit 3.600
Dalasýsla: Fellstr.hr 1.450
Dalas.: Skarðshr. 29.300
Barðastr.s.: Reykhólahr. 600
Barðastr.s..:Múlahr. 1.350
Barðastr.s.: Flateyjarhr. 38.500
Barðasr.s.: Barðastr.hr. 3.200
Landið allt 250.317 63.336 57.207 653 22.760


Skrá um fýlatekju í úteyjum og á Heimaey nokkur ár

Ár Staður Fýlar
í hlut
Hluta-
fjöldi
Heildar-
fjöldi
alls, ca.
Annað
1917 Súlnasker 43 58 ca. 2550
Hellisey 144 20 2880
Stórhöfði 61 15 940 bátur 25 fýlar
Elliðaey 45 14 630 8 menn
1918 Stórhöfði 55 15 870
Súlnasker 40 58 2370
Hellisey 135 20 2750
Elliðaey 29 13 500
1921 Súlansker 34 58 2020
Hellisey 112 20 2290
Stórhöfði 45 15 700
Elliðaey 45 14 675
1922 Súlnasker 25 58 1500
Hellisey 77 20 1740
Stórhöfði 44 15 630
1925 Súlnasker 18
Hellisey 57
Stórhöfði 35
1926 Súlnasker 26
Hellisey 83
Stórhöfði 38
1927 Hellisey 102 12
Stórhöfði 60 10 ½


Vestmannaeyjar. Veiði lunda, svartfugls, fýls og eggjatekja á árum 1933-1938
Ár Staður Meðaltal
áður
Manns-
partur
Jarðir Sóknings-
gjald
Utanfél.-
menn
Önnur
gjöld,
bönd etc.
Fýll Súla Heild,
Svart-
fugl
Svart-
fugls-
egg
Heild í
meðaltali,
lundi
Heild,
lundi
1935-1937 Álsey Lundi 8.500:
Mannspartur
1.700x5=8.500.
Jarðir 1/3,
355x8=2.840.
Sókningsgjald, 200x10=2.000.
Utanfélagsmenn
(1-2)=800.
Ýmis gjöld=300.
Fýll 1.400.
Svartfugl 500.
Svartfuglsegg 1.500
1937:
1200x4
1/3
200x8
200x5 (1-2)
100
Ýmis
gjöld=350
800 300 850 14.440 7.850
1937 Bjarnarey Mannspartar
1500x5=8.000.
Jarðir 1/3
340x8=2.820.
Sókningsgjald
10 ferðir@100=1000.
Utanfélagsmenn
(1-2) 300
Önnur gjöld,
fyrir bönd o.fl. 350
Fýll 1.480.
Svartfugl 900.
Svartfuglsegg
7.000.
1.340x=4.020 1/3
250x8=2000
100x10=1000 100=100 350=350 800 300 6.400 12.470 7.470
1938 Bjarnarey Mannspartar
1400x7=9800
1933 Brandur Lundi 2.700:
Mannspartur 900x3.
Jarðir 1/4
85x8.
Sókningsgjald
200x5.
Svartfugl 100.
800x3=2.400 1/4
75x8=600
5x200=1.000 600 4.980 4.000
1935-1937 Brandur og
Geldungur
Svartfugls-
egg
2.500.
Fýll
2.100.
Súla
700.
1.050 450 2.200
1937 Dalfjallið Fýll 2800. 150 300 700
1937 Elliðaey Mannspartur
1.500x5=7.500.
Jarðir 1/3
120x16=1.920.
Sókningsgjald
10@150=1.500.
Utanfél.menn (1-2)
600
Ýmis gjöld-bönd, afg. 200.
Fýll 950.
Svartfugl 550.
Svartfuglsegg
4.200.
1.200x4=4800 75x16=1.200 150x10=1.500 (1-2)=400 280 400 200 3.100 11.800 8.180
1935-1937 Geirfugla-
sker
Svartfuglsegg
alls 2.500.
Fýll alls 500.
450 2300
1935-1937 Grasleysa Svartfuglsegg
800.
Fýll 500.
350 600
1937 Heimaklettur
með Miðkletti
Mannspartur
900x3=2.700.
Jarðir 1/4
85x8=680.
Fýll 4.500.
1.100x2=2.200 70x8=560 1.500 3.380 2.760
1935-1937 Heimalandið Lundi 400.
Fýll 800.
Svartfugl 350.
200 150 400 1.200
1935-1937 Hellisey Svartfuglsegg
4300.
Fýll 2.600.
Súla 500.
Lundi 1.100.
2.100 400 3.800 1.100 500
1935-1937 Smáeyjar Svartfuglsegg
3.500.
Fýll 1.800.
Lundi 500.
1.100 2.900 500 200
1935-1937 Stórhöfði Svartfuglsegg
700.
Svartfugl 500.
Fýll 800.
Lundi 800.
500 400 450 400 1.200
1935-1937 Suðurey Mannspartur
1.300x3=3.900.
Jarðir 1/4
120x8=960.
Sókningsgjald
10 ferðir@150=1.500.
Utanfél.menn (1-2)
=400.
Önnur gjöld (bönd o.fl.)=100.
Fýll 1.300.
Svartfugl 900.
Svartfuglsegg 1.500.
1.100x2=2.200 1/4
70x6=420.
5x150=750 =200 =100 400 150 200 6.860 3.670
1935-1937 Súlnasker Svartfuglsegg 2.800.
Fýll 1.700.
Súla 900.
Lundi, áætlun 500.
1.400 800 2.300 500,
áætl.
500,
áætl.
1937 Ystiklettur Mannspartur
1.500x5=7.500.
Eigandi 1/5 part.
=1.500.
Sókningsgjald 10x50=500.
Utanfél.menn
(1-2)=500.
Fýll 900.
Svartfugl 450.
Svartfuglsegg 1.500.
1.150x3=3.450 1/5 part??=690 10x50=500 =100 350 300 1.100 10.000 4.740


Allan veiðitímann, 4-5 vikur, voru þetta 4-7 menn,
sem telja mætti góða og allgóða veiðimenn yfirleitt.
Efalaust mundi veiðast kynstrin öll af fugli og þá sérstaklega lunda.
Til gamans nefni ég hér veiðimenn úteyjanna árið 1916,
og getur þá hver og einn séð, hvernig mannað var á þeim tíma
til lundaveiða og borið saman við nútímann.

Heimaklettur Magnús Guðmundsson Hlíðarási
Ingvar Árnason Hólshúsi
Loftur Jónsson Háagarði
Ysti-Klettur Stefán Gíslason Ási
Jón Ingimundsson Mandal
Kristján Ingimundsson Klöpp
Gústaf Stefánsson Ási
Jóel Eyjólfsson Sælundi
(Valdimar Ástgeirsson) Litlabæ
Elliðaey Jón Pétursson Þorlaugargerði
Guðjón Jónsson Oddsstöðum
Sigurður Helgason Götu
Einar Einarsson Norðurgarði
Sigurður Einarsson ------
Lárus Árnason Búastöðum
Björn Finnbogason Kirkjulandi
(Kristófer og Ármann)
Bjarnarey Sæmundur í Draumbæ
Sigurður Sveinbjörnsson Brekkuhúsi
Sigurgeir Jónsson Suðurgarði
Snorri Þórðarson Steini
Sigurjón Sigurðsson Grímsstöðum
Árni Finnbogason Bræðraborg
(utan fél. Mundi)
Álsey Árni Árnason
Sveinbjörn Jónsson
Ársæll Sveinsson
Haraldur Eiríksson
Magnús Eiríksson
Kristinn Sigurðsson
Jón Jónsson
Suðurey Guðni J. Johnsen
Bj. S.
Stefán Guðlaugsson Gerði
(Jóh. G. Sigurðsson)
Brandurinn Árni J. Johnsen
Björn Guðjónsson Kirkjubæ
Jón Magnússon Staðarbæ
Bergur Guðjónsson Kirkjubæ


Af þessu sést, að fyrr meir voru hér veiðimenn margir með ágætum,
samkv. áliti frá hinum. Enn þann dag í dag verður að telja fjóra fremstu,
Jón Pétursson, Árna Árnason, Sveinbjörn Jónsson og Stefán Gíslason, enda þótt
margir aðrir hafi verið með afbrigðum góðir, t.d. Ólafur Ástgeirsson,
Haraldur Eiríksson, Stefán Guðlaugsson, Sigurgeir Jónsson,
Björn Finnbogason, Guðni J. Johnsen o.fl.

Fuglafjöldi, áætlun
Áætlun um magn af lunda í Vestmannaeyjum 1951
Áætlaður fjöldi veiðimanna

Svæði Fjöldi fugla Fjöldi veiði-
manna
Elliðaey 1.600.000 6
Bjarnarey 1.300.000 4
Álsey 1.500.000 5
Suðurey 1.100.000 5
Brandur 800.000 5
Ystiklettur 1.200.000 4
Heimaklettur
& Miðklettur
800.000
Súlnasker 300.000 4
Hellisey 100.000
Smáeyjar 300.000
Geldungur 50.000
Heimaey 1.800.000 15
Alls 10.850.000
Annarsstaðar 10
Alls ca. 60



Úr fórum Árna Árnasonar, efnisyfirlit