Saga Vestmannaeyja I./ IX. Samgöngur og fleira
Póstur gekk milli eyja og lands um Rangárvallasýslu. Eigi var sérlega greitt um póstgöngurnar, svo að oft kom það fyrir, að pósturinn milli lands og eyja tepptist svo vikum og mánuðum skipti. Um 1870 komst pósturinn t.d. ekki á milli í fullt misseri eða frá því í septembermánuði og fram í marz¹). Til þess að bæta upp póstgöngurnar, var reynt að bjargazt við flöskupóstinn eða bréfin voru látin í stokk, og mun það af gömlum uppruna. Tóbaksspönn var stundum látin fylgja sem þóknun til þess, er fann flöskuna og kom bréfinu til skila. Getið er flöskupóstsins hér í sambandi við ýmsa atburði. Í tíðavísum, þar sem sagt er frá láti séra Jóns Arasonar á Ofanleiti, en hann deyði 10. sept. 1810, er þess getið, að bóndi í eyjunum hafi látið bréf um andlát séra Jóns í stokk og kastað honum í sjóinn, svo að fregnin bærist til lands²).
Skipbrotsmenn úr Þorlákshöfn, er bjargað var af franskri skútu á vertíð 1883 og settir á land hér, sendu héðan út níu flöskur með fréttum af sér. Rak eina af þessum flöskum þegar daginn eftir á Skúmsstaðafjöru í Útlandeyjum, og komst fregnin þannig til lands³)
Sú kvöð hvíldi áður á landsetum konungs í Vestmannaeyjum, að flytja bréf til lands eftir kvaðningu umboðsmanns. Skyndiferðir voru og oft gerðar héðan með bréf „suður“, eins og hér var almennt sagt, til Reykjavíkur. Var sendimanni skotið á báti upp í „Sand“ og fór hann úr Landeyjum gangandi eða ríðandi til Reykjavíkur og sömu leið til baka. Póststöðin fyrir Vestmannaeyjapóstinn var á heimili sýslumannsins í Rangárvallasýslu, lengi að Hlíðarenda, seinna í Odda og síðar í Landeyjum. Þá er Magnús Stephensen fékk Rangárvallasýslu 1844, settist hann að í Vatnsdal í Fljótshlíð og var þá ákveðið, sbr. rentuk.br. 7. júní 1845⁴), að Oddi skyldi vera endastöð fyrir eyjapóstinn. Nokkru seinna, sbr. bréf innanríkisráðun. 4. júní 1850, var póststöðin ákveðin að Önundarstöðum í Landeyjum, sem er einn af sjóbæjunum þar. Með stjórnarráðsbréfi 6. júní 1868 var sóknarprestinum að Krossi í Landeyjum samkvæmt tillögum stiftamtmanns falið að veita móttöku póstinum milli lands og eyja gegn 4 rd. borgun árlega. Vestmannaeyjapósturinn gekk frá Velli að Krossi, sbr. augl. 3. maí 1872, síðar frá Breiðabólsstað. Burðareyrir undir venjuleg bréf var samkv. nefndri auglýsingu 4 sk. og upp í 12 sk. Fyrir að sækja póstinn til lands var gjaldið 2 kr. á mann. Voru þetta þó oft svaðilfarir.
Hér var sýslumaður lengi bréfhirðingamaður. Síðar var póstafgreiðslustarfið falið einum af verzlunarstjórunum hér. Fram yfir aldamótin hafði Sigfús Árnason á Löndum póstafgreiðslustarfið á hendi og síðar Gísli J. Johnsen kaupmaður og hafði Lárus Johnsen póstafgreiðslustarfið, unz hér var loks skipaður sérstakur póstmeistari, Ólafur Jensson.
Lítið hefir verið um utanfarir manna frá Vestmannaeyjum, en þeir, sem erlendis fóru, tóku sér far með kaupskipunum og stundum með erlendum fiskiskipum. Með fálkaskipinu og póstskipi stjórnarinnar síðar gátu menn og farið. Um miðbik 19. aldar voru reglulegar póstferðir frá Kaupmannahöfn í júlí, ágúst og október til Reykjavíkur, með viðkomu í Vestmannaeyjum, ef hægt var. Frá Reykjavík til Kaupmannahafnar aftur í maí, ágúst og marz, aukaferð til Liverpool í nóvember⁵). Þessar póstferðir farnar með seglskipi⁶). Nokkru síðar var póstferðunum fjölgað upp í 6 á ári og fyrsta ferðin frá Kaupmannahöfn hafin 10. apríl og sú síðasta 1. nóvember. Frá Reykjavík 2. maí og sú síðasta 23. nóv. Gufuskipið Arcturus var nú í förum. 4. ferðin var til Liverpool. Í öllum ferðunum átti skipið að koma við í Vestmannaeyjum⁷). 1870 tók póststjórnin í eigin hendur póstferðirnar með gufuskipinu Diana, en áður höfðu um nokkurt skeið einstök félög annazt þær, Koch & Henderson og síðar Sameinaða gufuskipafélagið frá 1867⁸). Viðkomustaðir voru nú Granton og Lerwich auk Þórshafnar í Færeyjum. Fargjald með Diana á 1. farrými milli landa var 45 rd. og 36 á 2. farrými. Dagkostur 1 rd. og 45 sk.
Misbrestur hafði verið mikill á því að póstskipið kæmi við í hverri ferð í Vestmannaeyjum og fékkst eigi bætt úr því, þrátt fyrir háværar umkvartanir. Sendu eyjamenn Alþingi bænarskrá 1871 þess efnis, að millilandaskipum væri gert að beinni skyldu að koma við í eyjunum í hverri ferð. Segir í bænarskránni, að mjög hafi orðið misbrestur um þetta, einkum að því er snerti fyrstu og síðustu ferðina á árinu, sem raunar væru mest áríðandi fyrir eyjabúa⁹). Svar stjórnarinnar, er kom 1875, var á þá leið, að nú var hinu íslenzka póstgufuskipi gert að skyldu að bíða fyrir utan Vestmannaeyjar allt að einu dægri til að komast að, sbr. bréf landsh. til póstmeistara 30. nóv. 1875, er byggðist á bréfi ráðgjafans fyrir Ísland og tillögum neðri deildar Alþingis¹⁰). Slælega mun þessu samt oft hafa verið sinnt og þóttust Vestmannaeyingar löngum illa leiknir í þessum efnum. Hirtu skipin lítt um að koma hér við. Máttu eyjamenn oft elta milliferðaskipin á bátum sínum, stundum í lífsháska suður undir Flúð, austur í Ál eða inn á Leiru, til þess að ná sambandi við skipin. Þó voru til skipstjórar, sem voru eyjamönnum ætíð mjög hjálpsamir. Þessi mál færðust ekki í horf verulega, fyrr en Íslendingar fóru sjálfir að halda uppi skipaferðum með Thorefélagsskipunum og síðar skipum Eimskipafélags Íslands. Á seinni tímum hafa eyjamenn ekki þurft að kvarta yfir samgönguleysi, fastar vikulegar ferðir og oftar allan ársins hring af millilanda- og strandferðaskipum, auk bátaferða. Nú á stríðstímunum hefir orðið hér mikil breyting. Reglubundnum ferðum til Stokkseyrar þó haldið uppi. Fyrst eftir að flugferðir hófust hér á landi, voru teknar upp flugferðir til Vestmannaeyja um tíma með sjóflugvél. Góðan flugvöll vantar hér, svo að landflugvélar treysta sér eigi til að lenda, og hafa flugferðir hingað lagzt niður. Bygging flugvallar hér er því eitt af þeim málum, sem úrlausnar bíður. Hefir nú komið skriður á málið, til flugvallargerðar veitt af opinberu fé og byrjað að mæla fyrir flugvelli. Harla einkennilegt er að sjá í umræðum á Alþingi 1877, þegar talað var um að sameina undir einn sýslumann Rangárvalla- og Vestmannaeyjasýslur. Var þetta álitið ókleyft með öllu, unz loftferðir væru komnar, sem myndi verða harla seint.
Tal- og ritsímafélag var stofnað í Vestmannaeyjum 1911, og hafði það leyfi til að koma upp talsímakerfi hér og leggja leiðslu (Kabel) til lands. Átti félagið fjórar stöðvar á landi, kenndar við Hólma, Hemlu, Miðey og Garðsauka. Leyfið var aðeins gefið til eins árs með rétti til framlengingar, ef landsstjórnin eigi óskaði sjálf að taka það í sínar hendur, sem hún gerði árið eftir, sjá lög 2. sept. 1913, um að landssjóður kaupi einkasímann til Vestmannaeyja og símakerfið þar. Fyrirtækið, er staðið hafði verið að með hinum mesta dugnaði, bar sig vel fjárhagslega, en eyjamenn fengu ekki lengi að njóta hagnaðarins.
Fyrsti símastjóri hér var A.L. Petersen verkfræðingur. Núverandi símastjóri er Þórhallur Gunnlaugsson.
Erlend fiskiskip hafa snemma haldið sig hér við Vestmannaeyjar. Mest hefir í fyrstu verið um ensk skip og gætir þeirra nær eingöngu langt fram á 16. öld, síðan koma hollenzkir og franskir duggarar. Á 19. öldinni gætti mest frönsku skútanna, seinna ensku og þýzku togaranna. Þótt erlendu fiskiskipin umkringdu eyjarnar daglega í hundraðatali á vertíðinni á miðum úti gekk lífið þó sinn vanagang í landi. Útlendir sjómenn komu hér nær aldrei í land, svo að mesta nýlunda þótti, ef útlendan sjómann eða gest bar að garði. Sennilega vegna hafnarleysisins í eyjunum höfðu útlendir sjómenn aldrei samband við eyjarnar nema í brýnustu nauðsyn, er þeir þurftu að fá vatn, sækja skarfakál, koma líki til greftrunar eða að koma sjúkum mönnum í land.
Sjómenn héðan heimsóttu stundum útlendu fiskiskipin í róðrum, oft eftir bendingum hinna. Var oft skipzt á smávarningi, tekið á móti skipsbrauði o.fl. smávegis hjá hinum erlendu skipverjum, er sóttu mjög eftir íslenzku prjónlesi, einkum sjóvettlingum. Þótt hvorugir gætu skilið annarra mál, gátu báðir aðilar gert sig skiljanlega hvor fyrir öðrum. Gengu ýmsar vana ambögusetningar, er áttu að vera franska, eða „golfranska“ milli manna, og þegar bátarnir komu að frönsku skútunum, hrópuðu skipverjar þessar setningar hver í kapp við annan. En orð fór af því hér, að útlendir sjómenn, ekki sízt Frakkar, væru gestrisnir og góðir heim að sækja um borð í skipin, og þágu eyjamenn oft hjá þeim vín og annan góðan beina. Eyjamenn tóku bréf hjá hinum og komu í póst, útveguðu stundum sauðkindur til slátrunar, og var borgað vel fyrir með peningum eða vörum.
Þegar skipströnd urðu var það venja, að minnsta kosti í seinni tíð, að gerð voru samtök meðal búandi manna í eyjunum að bjóða í skipið í sameiningu til niðurrifs, sama um vistaforða skipsins og veiðarfæri, — kartöflur, saltflesk, skipsbrauð, öl og vín og Ceder. Rauðvínstunna var seld á uppboðum um 20 kr., koníakstunna um 40 kr. Færi og sökkur. Frá því um 1870—1899 t.d. strönduðu hér 7 franskar skútur eða var lýst ósiglingafærum.
Erlendir strandmenn voru oft ærið róstusamir, svo að stundum þurfti mannsöfnuð til að skakka leikinn. Eigi fór samt orð af því, að þeir væru djarftækir til kvenna. Kvenfólk hér forðaðist mjög útlendinga og var hrætt við þá. Mun það hafa stafað af hinum mörgu ræningja- og reyfarasögum, er voru í seinni tíð meðal fólks hér. Víst var það og, að fólki hér fannst eigi mikið til um ýmsa háttu útlendra sjómanna, og varð starsýnt á, er þeir sáust nýta ýmislegt, sem engum datt í hug að líta við, svo sem skelfisk til matar. Að klæðaburði og menningarbrag yfirleitt þóttu þeir eigi geta jafnazt á við alþýðu manna hér. Átti þetta einkum við um franska sjómenn. Viðkynningin við þessa menn voru einu kynnin, er fólk hér hafði af erlendum þjóðum, öðrum en Norðurlandaþjóðum.
Upp úr aldamótunum síðustu eru frönsku fiskiskúturnar og amerísku línuveiðararnir horfnir héðan af miðum, en í þeirra stað komnir ensku togararnir, er fylktu sér í stöðugt stærri skörum kringum eyjarnar, og hófst fljótt viðkynning við þá af sjómönnum héðan úti á hafi, og vel af því látið, því að sjómenn skilja bezt nauðsynjar hvers annars. Stundum slóst þó hér í hart. Voru eyjamenn svo djarftækir stundum að sækja á eigin skipum að togurunum, er staðnir voru að landhelgisbrotum. Frá ensku togurunum dundi steinkolahríð yfir bátana og stökkt heitu vatni, en samt tókst eyjamönnum að verða hinum yfirsterkari og fengu tekið skipið með sökudólgunum til hafnar og þá dæmda til sektar. Aldrei hlutust skemmdir á mönnum í þessum skærum.
Fyrir aldamótin 1900 var byrjað á því að skrifa upp nöfn og númer skipa, er voru að ólöglegum veiðum í landhelgi, og sjómenn áminntir um það af sýslumanni að setja sig ekki úr færi með að taka númer skipa, en hins vegar var þeim harðlega bannað að koma í útlend skip eða hafa nokkur mök við útlenda sjómenn. Oft hefir verið kvartað undan ásælni útlendra sjómanna á fiskimiðum hér, og oft staðið styr um. Fyrstu landhelgislögin hér á landi voru um landhelgi við Vestmannaeyjar, og hér var sérstakt varðskip til að verja miðin þegar í lok 16. aldar.
Vestmannaeyingar hafa einir landsmanna lyft því grettistaki, að koma sér sjálfir upp björgunarskipi, er jafnframt var varðskip til að verja fiskimiðin og veiðitækin.
Fiskifélagsdeildin hér skipaði björgunarnefnd, er átti að gangast fyrir því, að leitað væri að bátum, sem vantaði.
Mjög oft björguðu útlend skip sjómönnum, er voru nauðulega staddir, frönsku skúturnar fyrrum, seinna einkum enskir og stundum þýzkir togarar. Voru erlend skip jafnan reiðubúin um aðstoð og liðsinni. Svipuð atvik og lýst er í Skeggja 1920 komu oft fyrir. Bátar héðan náðu eigi landi og lágu úti aðfaranótt hins 17. marz. Komst annar báturinn undir Stórhöfða, en hinn ætlaði að liggja undir Hamrinum. Bar þá að enskan togara og komust bátsverjar í togarann. Segir hér frá prýðilegum viðtökum hjá hinum ensku, og að það sé ekki í fyrsta sinn, er brezkir fiskimenn sýni hugulsemi við sjóhrakta menn hér við eyjar, og að venjulega séu þeir boðnir og búnir að leita báta, ef með þarf, og taki engin laun fyrir. Frá 1908—1924 björguðu enskir og íslenzkir togarar 9 vélbátum í Vestmannaeyjum í rúmsjó. Frönsk skúta bjargaði 1 bát¹¹). Altítt var, að bátar héðan leituðu báta, og fórust stundum í þeim ferðum.
Útlendir ferðamenn, er hingað komu til lands með millilandaskipunum, komu margir í land hér, en viðstaðan var lítil og héðan lítil kynni. Margir töldu sig eigi komna til Íslands, heldur væri síðasti áfanginn þangað tekinn frá Vestmannaeyjum. Mest var sótt eftir að komast upp á Helgafell og skoða gíginn. Flestir ferðamenn róma mjög fegurð eyjanna og tign. Sjávarhellarnir miklu Klettshellir, Kafhellir og Fjósin í Stórhöfða vekja aðdáun allra. Mikið þykir og varið í að skoða Hundraðmannahellir, Haugahellir o.fl. hella á Heimaeynni. Fuglabyggðir eyjanna vekja undrun og aðdáun allra. Þykjast sumir aldrei hafa annað eins augum litið og tala um fuglaveldi heims¹²), eða að hér séu fuglaskarar Íslands samankomnir¹³).
Ýmsum verður fjölrætt um óþrifnað af slori og fiskúrgangi í kauptúninu við fiskkrærnar og á ströndinni, sem og fuglabökin, lundaspílur, er breidd voru á grjótgarða til þurrks. Það vekur og undrun, hversu sauðfé hefst við uppi á standbjörgum í snarbröttum hlíðum. Þá vekur það einnig oft umtal ferðamanna, hvílíkum ókjörum eyjamenn megi sæta til þess að komast af skipi eða á í brimsjó, og dást að hugmóði og þolgæðum þessa fólks¹⁴).
Séra Þórður Tómasson prestur í Danmörku segir um Vestmannaeyjar¹⁵), að þar sjái maður hið fegursta, er íslenzk náttúra geti boðið upp á. Þau ummæli voru höfð eftir frægum þýzkum listmálara, er dvalið hafði lengi í Vestmannaeyjum, að þær og Mývatnssveit væru fegurstu héruð landsins. Vakin skal athygli á kvæðum Einars Benediktssonar, Jóns Trausta og Sigurðar Sigurðssonar um Vestmannaeyjar. Sigurður Árnesingur hefir ritað ýmislegt frá eyjunum. Geta má og Einars Guðmundssonar.
Þeir Eggert Ólafsson og Bjarni Pálsson komu til Vestmannaeyja, eins og segir hér annars staðar, í rannsóknarför sinni í maí 1750. Árni Magnússon kom til eyjanna 1704 til að skrifa upp jarðirnar og dvaldi þar í fimm vikur og tjaldaði við Landakirkju. Komu þeir saman Árni og Jón biskup Vídalín, er þá vísiteraði eyjarnar¹⁶).
Fuglafræðingurinn Faber kom til Vestmannaeyja 1821 og rannsakaði þar fuglalífið. Frá Faber er frásögnin, er hann hafði eftir manni einum þar í eyjunum, að síðasti geirfuglinn á Geirfuglaskeri við Vestmannaeyjar hafi verið drepinn þá fyrir 20 árum.
Ole Ohlsen, norskur maður, er var með þeim Wetlesen og Hans Frisak við landmælingar hér við land í byrjun 19. aldar, gerði mælingar í Vestmannaeyjum og ákvað stöðu eyjanna, sem fyrr höfðu verið settar allt of vestarlega á sjóbréfum¹⁷).
Jónas Hallgrímsson kom til Vestmannaeyja sumarið 1837, er hann fór hina fyrstu rannsóknarför sína til Íslands. Hann kom frá Kaupmannahöfn 18. maí og kom til Vestmannaeyja 3. júní, og er talið, að hann muni hafa dvalið þar um vikutíma, en frá eyjunum fór hann upp í Rangárvallasýslu. Jónas Hallgrímsson samdi lýsingu Vestmannaeyja, og er þar að mestu farið eftir lýsingu séra Jóns Austmanns¹⁸) Auk hinnar almennu lýsingar eyjanna hefir Jónas lýst jarðlögum og jarðmyndun eyjanna¹⁹).
Gamalt kort er til af Vestmannaeyjum eftir Johannes Meyer, mjög einkennilegt, frá 1652. Strandamynd af Heklu og Vestmannaeyjum er í ferðabók Kerguelen de Tremarck, frakknesks manns, frá 1767. Knopf mældi Vestmannaeyjar 1731. Uppdráttur herforingjaráðsins danska af eyjunum er frá 1905²⁰).
Um sóknarlýsingarnar er getið annars staðar. Í Íslandslýsingu Þorláks Markússonar, er rituð mun um 1730, er Vestmannaeyjum lýst sérstaklega²¹).
Veðurathugunarstöð var sett á stofn í Vestmannaeyjum árið 1872 í sambandi við veðurfræðistofnunina í Kaupmannahöfn, Meteorologisk Institut. Voru settar upp aðalstöðvar í hverjum landsfjórðungi, Stykkishólmi, Grímsey, Berufirði og Vestmannaeyjum. Athugað þrisvar á dag: loftþyngd, hiti, raki, stefna vinda og styrkleiki, skýjafar og úrkoma²²).
Vestmannaeyjar eru heitasti athugunarstaðurinn hér á landi. Þar er ekki að meðaltali frost í neinum mánuði, en sumarhitinn tiltölulega eigi mikill. Yfirborðshiti sævar 1877-1906: 6,9°. Meðalhiti ársins í Vestmannaeyjum er 5,3°, en í Reykjavík 4,2°. Heitast í júlí: 10,9°, en í Reykjavík 11,2° ²³). Tala frostdaga í Vestmannaeyjum eftir 33 ára athugunum, 1872-1906, var 109, á Berufirði 158, í Stykkishólmi 166 og í Grímsey 192. Úrkoman í Vestmannaeyjum 1877-1906 var talin 1320 millimetrar (50 þuml.) á ári. Mest hafði á þessu tímabili rignt í Vestmannaeyjum 1587 mm. á einu ári. Þetta er svipuð regnhæð og á vesturströnd Noregs á sama breiddarstigi. Sunnar á Noregsströnd verður regnhæðin 80—85 þuml. á ári, og á vesturströnd Skotlands þó enn meiri, eða 100—150 þuml. á ári. Þokudagar eru taldir að meðaltali í Vestmannaeyjum 49 á ári, og þar snjóar að meðaltali 44 daga á ári. Samkvæmt veðurathugunum koma eldingar að meðaltali tvisvar á ári²⁴). Rokdagar eru taldir 25 á ári. Meðaltal loftþrýstings í Vestmannaeyjum var 54,4 á ári tímabilið 1877—1906. Hæst meðaltal 57,2. Lægst meðaltal 51,9. Allra hæst staða loftvogar 89,0. Allra lægst staða loftvogar 699,2²⁵). Tíðleiki vinda á árunum 1877—1906: N 12, NA 3, A 22, SA 10, S 8, SV 11, V 8, NV 4. Logn 22. Í Vestmannaeyjum er talið, að haglél komi 20 sinnum á ári²⁶).
Veðurathugunarstöðin í Vestmannaeyjum er nú á Stórhöfðavita. Stórhöfðaviti er 366 fet yfir sjávarmál. Niðurstöður um veðurathuganir eru aðrar þarna en í kaupstaðnum. Hitastig nær 2 stigum lægra en eftir eldri veðurskýrslunum.
Séra Jón Austmann á Ofanleiti gerði veðurathuganir í Vestmannaeyjum um nokkur ár um miðbik 19. aldar. Voru slíkar veðurathuganir gerðar að tilhlutun Bókmenntafélagsins²⁷).
Þorsteinn Jónsson héraðslæknir samdi veðurskýrslur fyrir árin 1877—1905. Þorsteinn starfaði ötullega fyrir Náttúrugr.s.
1890-91: Egg þessara fugla: Fýls, ritu, hvítmáfs, lunda, stuttnefju, skrofu, sæsvölu, álku og súlu.
1893-94: Ýmsir sæormar o.fl., ennfremur nokkrir silfurfiskar (Argyropelecus), urrari (Trigla), dvalfiskur (Petromyzon).
1899-01: Skata, spærlingur, loðna, sandskel o.fl.
1901-03: Smokkfiskur (Octopus), laxsíld, keldusvín, hlýri, ísfugl.
1903-05: Blesönd, keldusvín, silkitoppa, svala, ýmsir sjaldgæfir fiskar, t.d. Physis blennoides, gulllax (Argentina silus, Aphanopus o.fl.).
1905-07: Geirnefur, blákjafta (Motella cimbria), Triglops, — ennfremur: Apanopus Schmidtii, B. Sæmundsson²⁸).
1907-09: Fulllaxar, hornkórall o.fl. Ennfremur safn af ýmsum hryggdýrabeinum úr uppblásnum bæjarústum, svínum, nautgripum, sauð- og geitfé, hestum, hundum, köttum, landsel, álku, geirfugli, þorski og fleiri fiskum²⁹).
1909-10: Krossnefur (Loxia), sjaldgæfur fugl, nokkrir fiskar, þ.á m. Notacanthus nasus, hafáll, blákjafta, keilubróðir, spærlingur, litli karfi, geirnyt, geirnefur, gaddakrabbi (Lithodes), flæðarmýs, hornkórall, hvítur lundi, dvergmáfur, brandugla.
1911-12: Hafáll, sæormur (Spadella), rauðháfur, 15 loðháfar og 5 loðháfsfóstur (Spinax Gunneri), turtildúfa, blesönd, hornkórall.
1913-14: 6 stinglaxar (Aphanopus Schmidtii), taumkeila (Physis blennoides), langhalar (Coryphænoides), mora (M. mediterranea), Lima excavata (skel), tvær stóru skrofur.
1915-16: Stórbroddótt ígulker (Cidaris), silfurfiskar, laxsíld, álsseiði, tindabikkjuseiði, hafmúsaregg, svartháfsfóstur, flæðarmús, ennfremur: taumkeila (Brosma), rauðháfur, Þorsteinsháfur, flatnefur (Centrophorus calceus).
1917-18: Landsels-, há- og skötufóstur, ormar og hornkórallar.
1919-20: Nátthegri, lundadrottning, kolapiltar, kolmúli, hrogn úr Lucifer (Bramafiskur).
1923-24: Schmidts-stinglax, riddari (Haloporphyrus), langhali, móra, litla-brosma, Alocephalus³⁰), ránarskeljar, stjörnu- og hornkórallar.
1925-26: Eðlutegund, fundin í þorskmaga, o.fl.
1927-28: Sæsvöluungi, öfuglúða, hámerarfóstur, fiðrildi (Vanessa atalanta).
1929-30: Auðnutittlingur, landsvala.
1931-32: Túnfiskshreistur, madeira-laxsíld.
1933-34: Skrautglitnir (Callonymus lyra), suðrænn tordýfill
o.fl.
Heimildir og umfjöllun neðanmáls í þessum kafla:
1) Tíðindi frá Alþ. Ísl., II, 1871.
2) Prestaæfir Sighv. Borgfirðings.
3) Um mannskaðaveðrið í Þorlákshöfn 29. marz 1883, Rauðskinna, II,
Rvík 1933.
4) Isl. Copieb. 15, nr. 1706.
5) Sýsluskjöl Vestmannaeyja, Þjóðskj.s. Bréf stiftamtm. 16. maí 1853.
6) Bréf innanríkisráðun. 18. ág. 1852, Lovs. XVI.
7) Certeparti 20. marz 1857, Lovs. XVII, 302.
8) Sjá stjórnarvaldatilkynningar 29. jan. 1870 og; 18. febr. s.á., Lovs.
XX, 446 og 449.
9) Tíð. frá Alþ. 1871, II, 230.
10) Stjrt. B, 1875, 92.
11) Björgrunarfél. Vestmannaeyja, 10 ára starf, Rvík 1931.
12) Sjá t.d. A. v. Klinkowström: Bland Vulk. og Fogelb., Stockh. 1911.
13) E. Sonnemann, 1909 og 1928; A. Baumgartner. 1889.
14) Sjá eftirtaldar ferðabækur: J. Coles: Sommer Travelling in Iceland, London 1882. — B. Kahle: Ein Sommer auf Island, Berlin 1900. — A.J. Symington: Faroe and Iceland, London 1862. — Nelson Annandale: Faroes and Iceland, Oxford 1903. — Engström: At Häcklefjall, Stockholm. — Sjá og Olufa Finsen (1865): Uddrag af Breve, Islandsk Aaarbog 1936.
15) Dansk-Islandsk Kirkesag, 1922.
16) Árbækur Espólíns, VIII. d., bls. 85.
17) Landfr.saga Ísl. III, 260.
18) Sjá Árbók Fornl.fél. 1913.
19) Landfr.saga Ísl. IV, 4—5.
20) Landfr.saga Ísl. II, 283 og IV, 257 og 268.
21) Lbs. 291, fol. — Sjá: Þorkell Jóhannesson: Örnefni í Vestmannaeyjum, Rvík 1938; Baldur Johnsen: Lýsing af gróðrarfari í Vestmannaeyjum 1940; Kristian Kaalund: Bidrag til en historisk-typografisk Beskrivelse af Island I, 278—285, og II, 412.
22) Landfr.saga Ísl. IV, 237—239.
23) Lofthiti á Íslandi árin 1874—1901.
24) Fyrir skömmu sló niður eldingu í vitavarðarhúsið á Stórhöfða og brann það töluvert að innan. Eldingu sló niður í Hettu á Heimakletti nokkru eftir 1850.
25) Staða loftvogar við strendur Íslands á árunum 1872—1906.
26) Þ. Thoroddsen: Lýsing Íslands II, XII, loftslag á Íslandi.
27) Sjá Veðurbók 1848—1852, er fylgdi sýsluskjölum Vestmannaeyjasýslu, Þjóðskj.s.; Veðurskýrslur Þorsteins læknis Jónssonar 1877—1905, Lbs. 1461—1467, 8vo. Sjá og Ný Félagsrit IX. 1849, 117.
28) Nýr fiskur fyrir vísindin.
29) Safnað af Sigfúsi M. Johnsen og afhent Bjarna Sæmundssyni.
30) Nýr fiskur hér.