„Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2006/Minning látinna“: Munur á milli breytinga

<big><big><big><center>'''MINNING LÁTINNA'''</center></big></big></big><br>

[[Jón Árni Jónsson]] var fæddur á Eyrarbakka 29. febrúar 1948. Foreldrar hans voru Jón Valgeir Ólafsson, fæddur á Bakka í Ölfusi 22. janúar 1915, dáinn 3. desember 2003, sjómaður og síðar verkstjóri og Guðrún Bjarnfinnsdóttir, fædd í Björgvin á Eyrarbakka 1. mai 1923, dáin 29. janúar 1989, húsmóðir og verkakona. Jón Árni var fjórði í röðinni af níu systkinum. Ungur, 14 ára, byrjaði hann til sjós á Eyrarbakka, var síðan á ýmsum bátum og skipum, m. a. Arnfirðingi í Grindavík, 1965 til 1969 og eitt sumar á flutningaskipinu Síldinni.<br> Til Vestmannaeyja kom hann í ársbyrjun 1970 og átti hér heima til hinstu stundar. Hér byrjaði hann á Björgu VE 5 hjá undirrituðum og síðan fórum við saman á Árna í Görðum VE 73 nýjan 1971 og vorum þar þangað til hann var seldur 1983. Hann var stundum háseti og líka kokkur, frábær að hvoru sem hann gekk. Eftir árin á Árna í Görðum var Jón Árni á eftirtöldum Eyjabátum: Sjöfn, Ófeigi, Styrmi, Skúla fógeta, Frigg, Sigurfara og Kristbjörgu fram yfir 1990. Eftir öll árin á sjónum fór Jón Árni að vinna í [[Vinnslustöð Vestmannaeyja]] þar til að hann varð þar fyrir vinnuslysi sem gerði hann nánast óvinnufæran. Reyndi þó að beita smávegis þegar trillurnar réru á haustin.<br>

Bjarni var ótrúlegur harðjaxl, sjómaður og verkamaður sem alla tíð vann eins og líkaminn þoldi. Hann þekkti ekki annað en að taka á í lífinu. Bjarni tengdist okkur feðgunum frá Löndum vináttu - og tryggðarböndum sem byggðust á þeirri virðingu sem við berum fyrir dugnaðarforkum og listamönnum til allra verka eins og Bjarni var. Pabbi og Bjarni kynntust fyrst þegar þeir voru saman hásetar á togaranum Elliða frá Siglufirði þar sem afi minn, Ásmundur Friðriksson, var skipstjóri. Bjarni var skörinni hærra settur en pabbi, hann var hausari. Saltað var um borð og vinnan var svakaleg. Þessi smávaxni maður þótti mikill hausari sem beitti hausingarsveðjunni af list. Tvö nett hnífsbrögð inn með kinninni og hann reif hausinn af svo hnakkastykkið fylgdi með. Það hafði enginn við karlinum hvort heldur það var eftir fyrsta halið í túrnum eða það síðasta í skítabrælu á 35. degi og skipið orðið fullt upp í lúgur af flöttum saltfiski.<br> Hann var líka á Ingvari Guðjónssyni, Hafliða o. fl. skipum frá Siglufirði. Bjarni var listamaður til allra verka og umgengni. Það er líka list að vera góður sjómaður og afburða flatningsmaður. Hann var ekki listamaður eins og þeir sem sækja kaffihúsin og bulla út í eitt um einskis verða hluti og sötra bjór. Bjarni gerði minna af því að tala, hann gat verið glettinn og hláturmildur en lét sér oftast nægja að láta verkin tala og þegar hann fékk sér í glas þá var það ekki samkvæmt einhverjum Dagsbrúnartöxtum frekar en vinnan.<br> Þau Sigga og Bjarni fluttust til Vestmannaeyja í ársbyrjun 1964. Hann réði sig í skiprúm hjá pabba á Öðlingi Ve 202 og á þeim árum voru oft sagðar hetjusögur af honum í eldhúsinu á Grænuhlíð 18. Hann réri seinna á Elliðaey hjá [[Gísli Sigmarsson|Gísla Sigmars]], Baldri hjá [[Hannes Haraldsson|Hanna]] í [[Fagurlyst]] o.fl. Bjarni var fíngerður maður, hafði ekki þetta jaxlaútlit sem hann sannarlega var. Stakk aðeins við þegar hann gekk, hokinn og leit niður fyrir sig, gjóaði þó augunum annað slagið á samferðamenn sem honum komu ekkert við. Síðustu starfsár Bjarna var hann hjá mér í aðgerð og hrognavinnslu. Hann hafði því starfað með okkur, þremur kynslóðum frá Löndum. Í aðgerðinni átti enginn möguleika í karlinn, hann sjötugur og strákarnir úr Stýrimannaskólanum trúðu ekki eigin augum, slíkur var krafturinn og vinnugleðin. Kafftímarnir og pásurnar voru stuttar hjá okkar manni, drakk kaffibolla, reykti eina sígarettu, kveikti í annarri, stóð upp og sagði: „Ási hvur djöfullinn er þetta, á að sitja hér í allan dag?“ Þá gat hann fengið eitraða sendingu frá samstarfsfólkinu sem var búið að fá nóg. Slíkum athugasemdum var alltaf svarað eins: „Éttan sjálfur,“ hurð kaffistofunnar skellt, hnífurinn stálaður, blóð- og slorslettur þeyttust út á gólf og upp í loft þegar hnífnum var brugðið aftur í gotraufína, skorið frá og innyflin lágu laus þegar hann renndi þeim nett í slorrennuna, auðvelt, hann var listamaður karlinn. Þá var Bjarni dixelmaður eins og þeir gerast bestir, sló til hrognatunnurnar, eitt högg og gjörðin flaug af, dixlinum skellt út við tunnustafinn og lokið laust. Hann hataði sænska hrognakaupmenn. Þegar þeir tóku hrognin og höfðu þrýst tunnurnar, stundum kvartað yfir vigtinni, fengu þeir kaldar kveðjur. Þá leit hann til mín, gretti sig og sagði gjarnan: „Ási eigum við ekki að festa nokkrar hrognabrækur utan á gjarðirnar fyrir helvítin?“ Hann þekkti það frá síldarárunum á Siglufirði að ágirndin var þeim í blóð borin.<br> Með Bjarna eru þeir að heyra sögunni til, orginalarnir, sem hófu starfsævina um fermingu við slíkar aðstæður að í dag væru menn lokaðir inni fyrir minni sakir en að bjóða tölvukynslóðinni upp á slíkt. Ég vil þakka honum samstarfið og tryggðina við okkur feðga alla tíð. Það var lærdómsríkt að vinna með slíkum manni sem gerði ekki meiri kröfur til lífsins og lífsgæðanna. Bjarni Bjarnason hefur barið nestið eftir langan vinnudag og þeir sem hann vann fyrir uppskáru trúlega meira en hann. Ég má til með að láta eina góða sögu fylgja. Bjarni var að drekka, í landlegu, með vini sínum sem átti veiðarfærakró á Siglufirði. Siggu var farið að leiðast drykkjan og fór í króna að finna Bjarna. Hún kom nokkrum sinnum en vel var fylgst með og Bjarni faldi sig þegar til hennar sást. Þeir félagarnir gerðust nú þreyttir á þessu og ákváðu að hóta henni með haglabyssu sem vinurinn átti. Aftur kom Sigga og Bjarni faldi sig á bak við beitustampa þegar hún birtist. Eftir smá þras við vininn tekur hann upp haglabyssuna og hótar henni ef hún láti þá félagana ekki í friði. Þegar hávaðinn var hvað mestur, lyfti hann byssunni og hleypir af upp í gegnum þakið til viðvörunar og hræðir Siggu út. Þá sprettur Bjarni á fætur og kallar: „Lá hún?“<br>

'''Sigurjón Ólafsson'''<br>

Systkini Sigga voru, Magnea Sigurlaug, f. 19. nóvember 1911, d. 20. mars 1980, Ástgeir Kristinn (Ási í Bæ) f. 24. febrúar 1914, d. 1. mai 1985 og Sigrún f. 23. júlí 1924, d. 21. mars 1948. Seinni kona Ólafs var Guðrún Sigurðardóttir f. 9. september 1920, d. 19. apríl 1993. Sonur þeirra er Kristinn R. Ólafsson (í Madrid) f. 11. september 1952.<br>

Hjónin í Holti hétu Björn Runólfsson, hreppstjóri og Marín Þórarinsdóttir. Jón Björnsson rithöfundur var sonur þeirra. Annar sonur þeirra hét Runólfur og var prentari og leit Siggi á hann eins og bróður sinn. Siggi sagði mér að í Holti hafi hann átt sín bestu æskuár. Fólkið var einstaklega gott við hann og honum hefði aldrei verið skipað að gera hlutina heldur beðinn um að gera þetta eða hitt. Það var til þess að hann fór til snúninga með gleði og ánægju. Má segja að í Holti hafi Siggi lært áhrifaríka aðferð til að stjórna mannskap síðar á ævinni.<br> Þegar hann kemur heim byrjar hann að róa á trillum. Sautján ára gamall tekur hann við stjórn Hlýra VE 305 3,48 brl. trillu. Þessa trillu smíðaði faðir hans, Ólafur Ástgeirsson, en hann var afkastamikill og smíðaði hátt í fjögur hundruð báta á sinni löngu starfsævi.<br> Fyrsti vélbáturinn, sem Siggi var formaður á, hét Ófeigur VE 324, 21 brl, Síðan er hann með eftirtalda báta:<br> Herjólf VE 276, 22 brl, Sleipni VE 280, 11 brl. sem hann átti hlut í frá árinu 1946 þar til hann var seldur til Djúpavogs í ágúst 1949, Ágústu VE 350, 65 brl, Gottu VE 108, 35 brl, Gylfa VE 201, 47 brl, Öðling VE 202, 52 brl, sem hann tók við nýjum árið 1957. Síðan kaupir hann bát með [[Guðni Runólfsson|Guðna Runólfssyni]] frá [[Steinn|Steini]], og skírir hann Hrímni VE 30. Þessi bátur var Ófeigur, sem Siggi hafði verið með og var lengdur 1948 og var 28 brl. Siggi selur þennan bát 1961. Tekur við formennsku á Sævaldi SU 2, 53 brl. sem Alfreð og Kristján Gústafssynir, mágar hans, gerðu út frá Hornafirði. Árið 1966 kaupir hann Hvíting Ve 21, 7 brl. og er með hann næstu 19 árin. Árið 1985 selur hann Óla Tótu, syni sínum, Hvíting. Óli hafði róið með föður sínum í mörg ár og þekkti því bátinn vel. Hvítingur fórst á Landsuðurshrauninu 2. september 1987 í óvæntu austan óveðri og með honum félagarnir, Guðfinnur Þorsteinsson og Óli. Hann Óli var gæddur svo mikilli réttlætiskennd að við æskufélagar hans töldum víst að breyting yrði á kerfinu þegar hann hitti Alvaldið. Sama ár og hann selur Óla Hvíting, kaupir hann trilluna Byr VE 150 3,28 brl. Á Byr rær hann í 16 ár, til ársins 2001 og lýkur sjómennsku sinni sem staðið hafði í 69 ár, þá 83 ára. Ástæða þess að hann hætti, sagði hann vera að hann væri orðinn hálfþreyttur í fótunum.<br> Í mars 1941 giftist Siggi, Þórunni Gústafsdóttur, sem var ættuð frá Djúpavogi, fædd 4. desember 1914, dáin 2. mai 1995 (kölluð Tóta). Hún var flink saumakona og lét sig ekki muna um að sauma herraföt á karlana sína.

Eftir að Tóta lést 1995, bjó Siggi einn vestur á Foldahrauni. Þannig vildi hann hafa það og því fékk enginn breytt. Nokkur ár eru síðan við mættumst á göngu suður á Breiðabakka. Mér þótti hann vera óvenju frískur í spori og hafði orð á því. Hann svaraði því til að undanfarna mánuði hefði hann haft það fyrir reglu að kaupa eina rauðvínsflösku í viku hverri til að örva blóðrásina. Eftir stundar þögn sagði ég: „Ég hef ekki smakkað vín í nokkur ár.“ Þá leit hann á mig og sagði ósköp rólega: „Þú mátt nú ekki drepa þig á þessu Óskar minn,“ og skildi mig eftir ráðvilltan. Í dag er ég engu nær um hvort þessi orð voru sögð í alvöru eða af spaugaranum Sigga í Bæ. Hallast þó helst að því að hann hafi talið að vinur hans ætti eftir „að verða hálf þreyttur í fótunum.“<br>

<div style="text-align: right; direction: ltr; margin-left: 1em;">'''Óskar Þórarinsson.'''</div><br><br>

'''Jón Valgarð Guðjónsson'''<br>

Eftir skyldunám lauk hann vélstjórnarnámi á námskeiði í Vestmannaeyjum og Hinu meira prófi fiskimanna frá Stýrimannaskólanum í Reykjavík 1954. Hann varð fljótt skipstjóri, árið 1955, á Blátindi VE 21 sem faðir hans og Ágúst Ólafsson, vélstjóri þar um borð, áttu. Og eftir að Blátindur var seldur, var hann með Sæbjörgu VE og Hafbjörgu VE fyrir [[Ingólfur Theódórsson|Ingólf Theodórsson]]. Eftir árin hjá Ingólfi keyptu þeir feðgar, Gæsi og Guðjón, árið 1959, 60 tonna blöðrubát sem þeir gáfu nafnið Hafþór Guðjónsson VE 265 og var Gæsi með hann á línu, netum og síld eins og verið hafði á hinum bátunum. Eftir að þeir seldu Hafþór Guðjónsson 1963 var Gæsi með Reyni VE 15 fyrir bræðurna Júlíus og Pál Ingibergssyni í Hjálmholti, Engey RE 11 fyrir Einar Sigurðsson, Ísleif 4. VE 463 fyrir Ársæl Sveinsson, síðar aftur hjá útgerð Einars Sigurðssonar með Guðmund VE 29. Hann var svo undir lok sjómennskunnar stýrimaður og skipstjóri á Baldri VE 24 og síðast, eins og áður kom fram, á Fönix VE 24.<br>

Árið 1972 fór Gæsi í útgerð með Einari Sigurðssyni þegar þeir létu smíða 150 tonna stálbát á Akureyri sem fékk nafnið Gunnar Jónsson VE 500. Síðar eignaðist hann annan Gunnar Jónsson VE 555 með Sigurði Georgssyni.<br>

<div style="text-align: right; direction: ltr; margin-left: 1em;">'''Friðrik Ásmundsson'''</div><br><br>

[[Jón Gunnarsson]], skipasmíðameistari, í daglegu tali kallaður Jón á Horninu eftir æskuheimili hans var vinur minn og afabróðir. Hann fæddist hér í Eyjum 2. desember 1927 og lést á Dvalarheimilinu Grund í Reykjavík 4. desember 2005.<br> Foreldrar hans voru [[Gunnar Marel Jónsson]], skipasmíðameistari og [[Sigurlaug Pálsdóttir]], húsmóðir. Hann átti 14 systkini þar af 3 hálfsystkini, samfeðra. Eftirlifandi eru systurnar Guðmunda, Svava og Þórunn. Jón fór ungur til sjós og lauk vélstjóraprófi 1945. Eftir það var hann vélstjóri á Erlingi 1. og Erlingi 2. sem faðir hans átti með Sighvati Bjarnasyni skipstjóra. Einnig á nýsköpunartogurum Vestmannaeyinga, Elliðaey og Bjarnarey og bátunum Jötni, Mýrdælingi og Heimakletti.<br>

<div style="text-align: right; direction: ltr; margin-left: 1em;">'''Tryggvi Sigurðsson'''</div><br><br>

Við Malli vorum fjarskyldir og tengdumst í ætt Guðrúnar ömmu minnar á Búastöðum og Kristínar í Litlabæ, en Marinó var frændrækinn og hafði mikinn áhuga á ættfræði og afdrifum eins frænda okkar sem hafði farið til Salt Lake City í Utah í hópi einna fyrstu landnemanna þangað. Fór Marinó eitt sinn í ferð til Utah, hitti þar frændur og kynnti sér söguna af eigin raun. Einnig áttum við sameiginleg áhugamál, bækur og Vestmannaeyjar. Marinó lauk prófi sem loftskeytamaður árið 1947 og var fyrsti loftskeytamaður á Vestamannaeyja-togaranum Elliðaey VE 10.<br>

<div style="text-align: right; direction: ltr; margin-left: 1em;">'''Guðjón Ármann Eyjólfsson'''</div><br><br>

Um tvítugt fór Már í útgerð með Hlöðveri Helgasyni og gerðu þeir um tíma út vélbátinn Vin sem var í eigu [[Árni Finnbogason|Árna Finnbogasonar]] í Hvammi við Kirkjuveg. En síðar, um 1952, réð hann sig á Vonina með þeim bræðrum frá Holti og réri lengi með þeim. Einn bræðranna, Guðmundur, var skipstjóri. Hafði Már mikið álit á honum og taldi hann einn útsjónarsamasta skipstjóra  sem hann hafði kynnst.<br>

Árið 1971 keyptu hann og tveir bræður hans, Einar og Guðmundur, ásamt mági þeirra, Henry, vélbát, sem var 40 brl af Einari ríka og nefndu hann Draupni VE 551. Árið 1973 seldi Henry bræðrunum sinn hlut í útgerðinni. Árið 1975 urðu síðan nokkur þáttaskil hjá þeim bræðrum þegar þeir keyptu sér stærri bát frá Stykkishólmi sem hét Sigurður Sveinsson og var 73 brl að stærð og skírðu bátinn Draupni VE 550. Þann bát gerðu þeir bræður út til ársins 1990, að þeir seldu Magnúsi Kristinssyni bátinn.<br>

<div style="text-align: right; direction: ltr; margin-left: 1em;">'''Kristinn Viðar Pálsson'''</div><br><br>

Unnar Jónsson fæddist í Neskaupstað 7. mars 1957. Hann lést á Sjúkrahúsi Vestmannaeyja 6. október 2006. Foreldrar hans voru Vilborg Sigurjónsdóttir, f. 25. júní 1921, d. 13. ágúst 1997 og Jón Pálsson, f. 20. desember 1919, d. 27. október 2003. Systkini Unnars eru Sigurjón, f. 14. júní 1941, d. 12. mars 1994, Steinunn, f. 7. júlí 1942, Pálmar, f. 16. júlí 1946 og Þorsteinn, f. 23. ágúst 1949.<br>

[[Steingerður Jóhannsdóttir|Steingerður]] fæddist á Brekku í Vestmannaeyjum 27. júlí 1919. Hún var smá vexti við fæðingu og bar sig þannig að henni var vart hugað líf. En annað sannaði hún með seiglu sinni og komst vel á legg. Foreldrar hennar voru Kristín Árnadóttir f. 17. 9. 1878, d. 20. 09. 1926 og Jóhann Jónsson frá Brekku í Vestmannaeyjum f. 20. 05. 1877, d. 13. 01. 1931. Steingerður var yngst 12 systkina en af þeim komust níu til fullorðinsára. Þau eru nú öll látin.<br>

Steingerður var ung er hún missti foreldra sína, sjö ára er móðir hennar lést og á ellefta ára er faðir hennar lést. Hún var send í sveit undir Eyjafjöllum og var þar um tíma. Síðar flutti hún til Engilberts (Engla) bróður sins og Margrétar fyrri konu hans. Bjó hún hjá þeim í Vestmannaeyjum og flutti síðar með þeim til Reykjavíkur.<br>

Steingerður gekk ótroðnar slóðir á ýmsum tímum ævinnar, fór aðrar leiðir en mörg systkinanna og aðrir ættingjar. Eftir að hafa starfað um tíma á Keflavíkurflugvelli, ákveður Steingerður að fara til sjós. Sjómannsferilinn hóf hún sumarið 1954 sem matsveinn á Berg VE-44 (áður Ásþór NS-9) sem var í eigu Kristins Pálssonar, systursonar Steingerðar, og Magnúsar Bergssonar, bakarameistara og tengdaföður Kristins. Bergur var einn af hinum svokölluðu Svíþjóðarbátum, smíðaður í Svíþjóð 1946, en bátinn keyptu þeir til Eyja 1954 og hófu síldveiðar þá um sumarið. Steingerður var á Berg VE-44 í fjögur sumur, eða allt til ársins 1957. Þess má geta að Bergur fórst þann 6. desember 1962 úti af Malarrifi á Snæfellsnesi. Mannbjörg varð.<br>

Marteinn var fæddur í Vestmannaeyjum 7. maí 1924, sonur hjónanna Guðjóns P. Valdasonar frá Steinum undir Eyjafjöllum og Guðbjargar Þorsteinsdóttur frá Rauðhálsi í Mýrdal. Alsystkini hans í aldursröð eru: Þorsteinn f. 1922. Marteinn var annar í röðinni, Þorsteina Bergrós f. 1927 og Ósk f. 1931. Hálfsystkini samfeðra: Bergur Elías f. 1913, Ragnhildur Sigríður f. 1915 og Klara f. 1916. Ósk er nú sú eina sem lifir systkinahópinn.Eftirlifandi eiginkona Marteins er [[Kristín Einarsdóttir]] f. 1923, frá Nýjabæ Vestur-Eyjafjöllum og eignuðust þau einn son, Tryggva.<br>

<div style="text-align: right; direction: ltr; margin-left: 1em;">'''Hallgrímur Júlíusson'''</div><br><br>

En fyrirheitna landið blasti við úti við sjóndeildarhring, Vestmannaeyjar, og þangað streymdi fólk að úr nærliggjandi sveitum á vertíð. Baldvin slóst fyrst í þann hóp 14 ára gamall, árið 1929 og vann í aðgerð hjá útgerð Tjalds VE 225 en einn eigandi þeirrar útgerðar var [[Halldór Jón Einarsson]] sem kvæntur var Elínu, föðursystur Baldvins. Þótt eftirköst þessarar vertíðar væru lungnabólga og brjósthimnubólga, sem kostuðu Baldvin nær lífið, mætti hann aftur til Eyja 1930 og þar með var lífshlaupið næsta ráðið. Hann réði sig í aðgerð hjá [[Kaupfélagið Fram|Kaupfélaginu Fram]] en gerðist svo beitningarmaður á Frigg VE 316, sem þá var nýkomin frá Danmörku. Næsta vetur réði Baldvin sig síðan í fyrsta skipti á sjó hjá Sigga í Hlaðbæ á Frigg og var hann þá á 17. ári. Frigg byrjaði á línu og fór síðan á net eins og þá tíðkaðist.